این کتاب دایره‌المعارف جالبی است از انواع خصایص آدمیان و فراز و نشیب روح آنان که سرچشمه حوادث تاریخ است و اگرچه تاریخ است، تاریخ قوم خاصی نیست، بلکه روح راستین تاریخ بشر است. آناتول فرانس به دور از لفاظی‌های بی‌ارزش به جستجوی «روح تاریخ» پرداخته تا کلید جاودانگی را در اختیار جوامع بشری قرار دهد و همین موضوع را با بیانی طنزآمیز نشان داده است. تاریخی که او نوشته تاریخ هر قومی است، اما تاریخ هیچ قومی نیست و علاه بر تاریخ ، سراپا انتقاد است و هرچند که مواردی از آن به تاریخ فرانسه بازمی‌گردد، اما برای همه ملت‌ها قابل تطبیق است. ایمان در زندگانی بشر متمدن روزبه روز سست‌تر می‌شود و آناتول فرانس هم با خلقت شیطان خود همین امر را اثبات می‌کند، چرا که شیطان سکان زندگی آدمیان را به دست می‌گیرد و…