این رمانِ فلسفی، پنجره‌ای رو به سویِ نسلی جدید است؛ نسلی که از دلِ جنگ و خودخواهی بیرون آمده‌اند و از انتهایِ خونریزی، آغاز شده‌اند. نسلی که با درد متولد شده‌اند و حالا که آمده‌اند حرف‌هایشان هنوز از حنجره درنیامده در نطفه خفه شده است. نسلی که رفتارشان بویِ اعتراض و پشتِ‌پا زدن به هنجارهایی را می‌دهد که هستی‌ و آزادیِ بشری را در بندِ خود کشیده‌ است. لنی، شخصیتِ اصلیِ رمان، جوانِ بیست‌ساله‌ای است که پدرش را در جنگ از دست داده است. مادرش او را ترک گفته و او منزجز از شرکت در جنگ ِ ویتنام، وطنِ خود، آمریکا، را رها کرده و به کوه‌هایِ آند در سوییس پناه آورده است. حال تنها چیزی که مانده، تنها اکسیری که رومن گاری به‌عنوانِ دلیلِ بودن معرفی می‌کند، عشق است؛ عشقی که همچون چسب وجود و هستیِ انسان را به زندگی‌اش می‌چسباند و همه‌‌چیز را قاعده‌مند می‌سازد. عشقی که فداکاری می‌بخشد و حسِ وابستگی. عشقی که معنایِ هستیِ بشری است.

شازده كوچولو ساكن سیاره كوچكی به اندازه یك خانه معمولی است و در آنجا گل بی‌همتایی دارد كه مایه همه عواطف و دلخوشی‌ها و رنج‌های اوست. خواننده اندك‌اندك با سرگذشت این موجود كوچولوی دوست‌داشتنی آشنا می‌شود و پی می‌برد كه چرا او روزی تصمیم به ترك وطن می‌گیرد و پس از عبور از شش سیاره به سیاره هفتم، یعنی كره زمین می‌رسد. در اینجا با روباهی آشنا می‌شود كه مهم‌ترین راز زندگی را بر او آشكار می‌كند. این اثر تاكنون به بیش از صد زبان، و در بعضی زبان‌ها چندین بار، ترجمه شده و پس از انجیل پرخواننده‌ترین كتاب در سراسر جهان است. برطبق یك نظرسنجی كه در سال 1999 در فرانسه به‌عمل آمد و در روزنامه پاریزین به چاپ رسید، شازده كوچولو محبوب‌ترین كتاب مردم در قرن بیستم بوده و ازاین‌رو «كتاب قرن» نام گرفته است.

با وجود اینکه اشعار و افکار فردریش هلدرلین به زبان آلمانی بود و با تشویق دنیای انگلیسی زبان به کارش ادامه داد اما آثار او در مقایسه با هم‌عصرانش چندان ترجمه نشده است.

نام کامل او یوهان کریستین فردریش هلدرلین است. شعر غنایی‌اش جایگاه مهمی در رمانتیسم داشت. ازآنجاکه وی تحت‌تأثیر نظریات فلسفی هگل و شلینگ بود، به باور محققان نقش چشمگیری در حرکت روشنفکری آلمان ایفا کرد. هگل و شلینگ دو چهره برجسته تفکر رمانتیک آلمان هستند و رابطه دوستی‌شان با هلدرلین به رشد رمانتیسم در گذر به ایدئالیسم کمک کرد. اگرچه هلدرلین در ابتدا فقط شاعر بود و نوشته‌های زیادی در زمینه فلسفه نداشت؛ اما وی به فلسفه اعتبار بخشید.

شعر هلدرلین بسیارمهم است. او قالب شعر رمانتیک آلمانی را پایه گذاشت. فرهنگ و اسطوره‌های یونان مدّنظر او بود و این به‌خوبی در اشعارش نمایان است. وی در اشعارش اغلب از تصویر دنیای طبیعی الهام می‌گیرد که یکی از ویژگی‌های رمانتیسم است. رمانتیسم نقش والایی در جلوه زندگی طبیعی دارد و پل ارتباطی بین هنر، طبیعت و معنویت است. برخلاف بعضی از هم‌عصرانش، هلدرلین تعصبی به فرم در شعر نداشت. مخصوصاً بعدها زمانی که حرفه‌ای کار می‌کرد، شعر را در قالب‌هایی می‌سرود تا ریتم مدّنظرش را بیابد و در پایان عمرش شعرهای نیمه‌کاره فراوانی داشت که کامل نشده بود. تفاوت دیگر هولدرلین با شاعران اوایل دوره رمانتیسم این است که تصویرسازی در آن دوره بسیارساده بوده و شعر هلدرلین غالباً نسبت به شاعران دیگر دوره رمانتیسم درون‌گراتر است؛ به همین دلیل شعرش خلاقانه‌تر و جذاب‌تر از شاعران برون‌گرا و عینی است.

جورج اورول کتاب 1984 را در سال 1949 نوشت؛ زمانی ‌که جنگ دوم جهانی به‌تازگی پایان یافته بود و جهان خطر تسلیم‌شدن درمقابل حکومتی ظالم و دیکتاتوری را به‌خوبی احساس کرده بود. در آن زمان جنگ سرد هنوز به‌معنای واقعی آغاز نشده بود و در دنیای غرب روشنفکرانی بودند که به دفاع از کمونیسم برخواسته بودند. اورول این کتاب را درواقع برای اخطار به غرب درباره گسترش کمونیسم نوشت؛ اما داستان این اثر را می‌توان تا حدود زیادی به شرایط حاکم بر تمام جوامع تحت سلطه حکومت‌های استبدادی تعمیم داد. داستان در سال 1984 (35 سال بعد از تاریخ نگارش کتاب) در شهر لندن رخ می‌دهد. بعد از جنگ جهانی حاکمان کشورهای قدرتمند به این نتیجه رسیده‌اند که اگر جهان به همین ترتیب روند افزایش ثروت را ادامه دهد ارکان جامعه طبقاتی به خطر افتاده و حکومتشان سرنگون خواهد شد. آنها تنها راه جلوگیری از این امر را نابودکردن ثروت تولیدشده در جنگی بی‌پایان می‌بینند و…

داستان حرامیان در دهه نخست سده بیستم میلادی روی می‌دهد. پسری نوجوان به نام لوسیوس پریست همراه با دوستی خانوادگی به نام بون هاگنبك به ممفیس سفر می‌كند. بون راهی برای سفر به ممفیس ندارد مگر دزدیدن اتومبیل پدربزرگ لوسیوس كه از قضا نخستین اتومبیل در سراسر ولایت یوكناپاتافاست. در سفر درمی‌یابند كه ند مك‌كازلین كه با بون در اسطبل پدربزرگ لوسیوس كار می‌كند نیز خود را در اتومبیل پنهان كرده است؛ و این تنها آغاز ماجراست. حرامیان كه در سال 1962 منتشر شد واپسین رمان ویلیام فالكنر است كه در سال 1963 برنده جایزه پولیتزر شد. ویلیام فالكنر پیش از انتشار حرامیان گفته بود كه «مشغول نوشتن كتابی زرین درباره ولایت یوكناپاتافاست» تا با آن حرفه نویسندگی خود را به پایان برساند. به‌نظر می‌آید كه حرامیان همان كتاب زرین باشد. این كتاب برنده جایزه پولیتزر می‌باشد.

یوزف ك، كارمند فروتن بانك، یك روز بامداد پی می‌برد كه بدون ارتكاب گناهی مشخص، متهم شده است. به گمانش، اثبات بی‌گناهیش ساده است؛ ولی به‌زودی خود را در دنده‌ها و چرخ‌های ماشین تو در توی محاكمه‌ای گرفتار می‌یابد كه راه برنده‌اش عدالتی رنجناك است و نمایندگانش كارمندانی دون‌پایه و مستقر در دفترهایی پلیدند. یوزف ك. كه از این دیوستان و جهان پوچ می‌هراسد ولی همچنین به سویش كشیده می‌شود، دیگر خودش نمی‌داند كه آیا بی‌گناه است یا گناهكار. با این همه دلش می‌خواهد زندگی كند، اما توان بایسته پایداری با دو دژخیمی را ندارد كه به‌سان دو آدمكش، و به نام عدالتی كه وجود ندارد، به آهنگ داد گستردن به سراغش می‌آیند.

«آنگاه پی بردم که دست‌کم، من در سراسر این سال‌های دراز، طاعون‌زده بوده ام و باوجوداین، با همه صمیمیتم گمان کرده‌ام که بر ضد طاعون می‌جنگم. دانستم که به‌طور غیرمستقیم مرگ هزاران انسان را تأیید کرده‌ام و با تصویب اعمال و اصولی که ناگزیر این مرگ‌ها را به‌دنبال دارند،حتی سبب این مرگ‌ها شده‌ام. دیگران از این وضع ناراحت به‌نظر نمی‌آمدند و یا دست‌کم هرگز به اختیار خود درباره آن حرف نمی‌زدند. من گلویم فشرده می‌شد. من با آنها بودم و با این همه تنها بودم. وقتی که نگرانی‌هایم را تشریح می‌کردم، آنها به من می‌گفتند که باید به آنچه را که نمی‌توانستم ببلعم به خورد من بدهند؛ اما من جواب می‌دادم که طاعون‌زدگان بزرگ، آنها که ردای سرخ می‌پوشند… آنها هم در این مورد دلایل عالی دارند و اگر من دلایل جبری و ضروریاتی را که طاعون‌زدگان کوچک با استدعا و التماس مطرح می‌کنند بپذیرم نمی‌توانم دلایل طاعونیان بزرگ را رد کنم. به من جواب می‌دادند که بهترین راه حق‌دادن به سرخ ردایان این است که اجازه محکوم‌ساختن را منحصراً دراختیار آنها بگذاریم؛ اما من با خود می‌گفتم که اگر انسان یک بار تسلیم شود دیگر دلیلی ندارد که متوقف شود. تاریخ دلیل کافی به دست من داده است،این روزگار مال کسی است که بیشتر بکشد. همه آنها دستخوش حرص آدمکشی هستند و نمی‍توانند طور دیگری رفتار کنند.»

«مجذوب‌کننده… مشعشع… پاموک، همچون لاورِنس دارِل که با اسکندریه و جیمز جویس که با دوبلین شناخته شده‌اند، با استانبول شناخته خواهد شد.» (سن خوزه مرکوری نیوز)

استانبول مجموعه‌ای است هماهنگ از خود زندگی‌نامه‌نویسی، سفرنامه‌نویسی، جامعه‌شناسی و نقد و تحلیل… و هم‌قدرِ چهره مرد هنرمند در جوانی جویس، خاطره‌انگیز. (میامی هِرالد)

پاموک با طراحی درخشان [موضوعات] کتاب… خلاقیت هنری غنی خود را نشان داده است؛ این مرثیه خاموش، عبرت‌آموز و مسحورکننده، خطاب به کودکیِ رستگارشده، و خطاب به استانبول، جهان را دربرابر او به کرنش می‌آورد (اُبزِروِر/ لندن)

شاهکاری سه‌وجهی: تشریح جسم و جان شهر؛ گزارشی پرصلابت از سیاست‌بازی‌های خانوادگی؛ جنگ و دیپلماسی؛ و کندوکاوی در پیشروی‌های کورمال کورمال نویسنده در جوانی درجهت علاقه و استعداد ذاتی‌اش. (گاردیَن/ لندن)

درباره «نیمه تاریك ماه» بهترین توصیف همان است كه نویسنده، خود، در نخستین سطر مقدمه كتابش نوشته: «در عرصه‌ داستان كوتاه حاصل عمر انگار همین‌هاست كه در این دفتر آمده است.» این مجموعه شامل تمام داستان‌های كوتاه منتشرشده گلشیری است كه از سال 1339 تا 1377به نگارش درآمده است. متأسفانه، علی‌رغم آنكه گلشیری را بعد از هدایت تأثیرگذارترین نویسنده ایران و صاحب سبك (اصفهان) دانسته‌اند، شمار زیادی از نویسندگان جوان و خوانندگان جدّی ادبیات داستانی آن‌طور كه باید به این مجموعه ارزشمند التفات ندارند. حال آنكه، این مجموعه می‌تواند به‌عنوان یکی از نخستین تجربیات داستان کوتاه مدرن به زبان فارسی و به‌دلیل استفاده از تكنیك‌های مختلف داستانی و مضامینی كه هنوز هم تأمل‌برانگیزند، به‌صورت یك كتاب آموزشی مدّنظر قرار گیرد. صرف‌نظر از بی‌مهری برخی بزرگان به این نویسنده، شاید بتوان علّت اصلی غفلت جوانان را متن پیچیده، نثر سنگین و محتوای چندلایه داستان‌ها دانست. ویژگی‌هایی كه باعث سخت‌خوان‌شدن آنها گردیده، تنها مخاطبان خاص و پرحوصله را به خود جذب می‌كند. به‌هرحال، گمان نمی‌كنم این، دلیل موجهی برای علاقه‌مندان باشد كه خود را از مطالعه داستان‌های گلشیری محروم سازند؛ داستان‌هایی كه تأمل در محتوا و تعمق در تكنیك‌های آنها می‌تواند ایشان را دست‌كم در آموختن شیوه‌های نوین داستان‌نویسی، گونه‌های داستان مدرن، زوایای دید مختلف و… یاری رساند.