کاوه بیات: «از کاف تا نون» حاصل گفت‌وگویی است با دکتر میرجلال‌الدین کزازی، استاد برجسته‌ زبان و ادبیات فارسی، هم درمورد مراحل مختلف زندگی، تحصلات و علائق پژوهشی او و هم جنبه‌های مختلف این علائق که به فرهنگ و ادبیات کلاسیک ایرانی مربوط می‌شود. این دو موضوع در زندگانی و آثار وی چنان درهم‌آمیخته‌اند که هیچ‌یک را از دیگری نمی‌توان جدا کرد.

از کاف تا نون را می‌توان مروری گذرا بر تعدادی از مهم‌ترین مضامین فرهنگی این سرزمین و ادب فارسی و همچنین پیش‌درآمدی برای آشنایی بیشتر با اندیشه‌های میرجلال‌الدین کزازی در این حوزه نیز برشمرد. این گفت‌وگو حتی برای آنهایی که پیشتر نیز با پاره‌ای از تحقیقات ایشان آشنایی داشته‌اند، نکات جدید و تازه‌ای دربر دارد.

«جمهوریِ افلاطون، در نظر افراد متعدد، چیزهایی متعدد است؛ برای بعضی، جمهوری در زمره‌ی نخستین آثاری است که در سنت غربی درباره‌ی نظریه‌ی سیاسی نوشته شده‌اند. برای بعضی دیگر، جمهوری بحثی تیزبینانه درباره‌ی رابطه‌ی میان هنرها و دولت، ماهیتِ آموزش یا نقش جامعه‌شناختیِ اساطیر است. برای بعضی دیگر ممکن است جمهوری نخستین آزمونِ یک پرسش اخلاقیِ بنیادین باشد، یا ارائه‌ی نوعی نظریه‌ی مابعدالطبیعیِ بنیادین، یا صرفاً مثالی بارز از افلاطون‌گرایی باستانی. و تا جایی که من می‌دانم، همه‌ی آن‌ها می‌توانند بر حق باشند. با این همه، به باور من، جمهوری رشته‌ی واحدی از استدلال را دربردارد و پیش از آنکه سایر موضوعاتِ جمهوری را بتوانیم به‌درستی بفهمیم، باید درباره‌ی آن‌ به توافق برسیم. تمرکز این نوشته بر همین رشته‌ی استدلالی خواهد بود.»
این کتاب بخشی از مجموعه‌ای‌ با عنوان «متون محوری فلسفه» است که بناست با توضیحاتی کوتاه و روشن، گرچه نه‌ ابتدایی، مهم‌ترین آثار تاریخ فلسفه را به خوانندگان معرفی و آن‌ها را برای مواجهه با خود این متون آماده و ترغیب کند.

هموراه این بحث در مجامع علمی و دانشگاهی و محافل روشنفکری مطرح بوده است که انقلاب 1357 ایران بر چه پایه‌هایی شکل گرفت و چه عواملی نقش موثری در آن داشتند و پس‌از وقوع انقلاب، این عوامل چه نقشی ایفا کردند و … بسیاری پرسش‌های دیگر که هنوز هم مطرحند و جامعه‌شناسان، فیلسوفان، اقتصاددانان و مورخان بسیاری درباره‌ی آن نوشته‌اند و این پژوهش‌ها همچنان نیز ادامه دارد. یکی از مهم‌ترین بحث‌ها پیرامون انقلاب 1357، بحث جنبش‌های کارگری، اعتصابات کارگری و به خاصه اعتصاب گسترده‌ی کارکنان صنعت نفت است که خیل عظیمی از تحلیلگران به نقش ویژه‌ی آن‌ها در تحقق انقلاب باور دارند. آصف بیات، جامعه‌شناس و نظریه‌پرداز بزرگ دوران ما که کتاب «سیاست‌های خیابانی»اش چراغ راهی‌‌ست برای درک و تحلیل همه‌ی آنچه بر طبقات فرودست در دوران پهلوی دوم می‌گذشت و منتهی به جنبش عظیمی شد که در انقلاب نقش اساسی ایفا کرد، کتاب «کارگران و انقلاب 57» را بر مبنای فعالیت‌ها و جنبش‌های کارگری در سال‌های پیش و پس‌از انقلاب نوشته است. این کتاب با به‌هم‌ریختن خیل تحلیل‌های دم‌دستی پیش از خودش، با تحلیل جامع و کامل بر مبنای پژوهش‌های میدانی گسترده، نقش کارگران در انقلاب ایران را بسیار کلیدی می‌داند. کارگران و انقلاب 57، نشان می‌دهد که چگونه کارگران در بخش بزرگی از کارگاه‌ها و کارخانه‌ها در سال‌های ابتدایی انقلاب، با بینش و آگاهی دست به خودگردانی و خودمدیریتی زدند و توانستند آرمان‌های بزرگی را تحقق بخشند که در هیاهوهای بعدترش نادیده گرفته شده است.

دروغی بگو
کمی شادم کن
دروغی مثل یک نمره بیست
پای برگه سفید امتحان.