کتاب ادبیات مشروعه نوشته‌ی سید حامد موسوی جروکانی، علاوه بر وارسی اوضاع سیاسی و اجتماعی عصر مشروطیت، رویکرد شاعران این دوره را نسبت به مقوله دین مورد بررسی قرار می‌دهد.

درباره‌ی کتاب ادبیات مشروعه:

انقلاب مشروطیت علاوه بر اینکه در بخش سیاسی ایران دگرگونی‌هایی ایجاد کرد، منجر به تغییراتی در نظم و نثر فارسی نیز شد. ادبیات این عصر، محلی برای هجوم گرایش‌های سیاسی و اعتقادی بوده است. یکی از مواردی که در اشعار مشروطه دیده می‌شود، جلوگیری از نفوذ دین و مواجه شدن با بعضی از مقوله‌های دینی و متولیان دین است. این شرایط هم به دلیل دگرگونی‌های اجتماعی ایران بر اثر ارتباط با اندیشه‌های غرب ایجاد شد.

البته در ادبیات پیش از این دوره که ادبیات کهن نام داشت نیز رویارویی‌ها و مشکلاتی وجود داشت. در واقع در آن زمان مقوله‌های دینی مورد پذیرش قرار گرفته بودند. اما در ادبیات مشروطه ایرانیان با جامعۀ غرب ارتباط پیدا کردند و آرام آرام شئونات فرهنگی، سیاسی و اجتماعی دگرگون شدند.

عده‌ای وقتی جامعه‌ی غرب را مشاهده کردند ریشه‌ی عقب افتادگی خود را نیز دین می‌دانستند. در خصوص رویارویی با متولیان دین نیز دو دسته را باید از هم جدا کرد؛ عدّه‌ای در اثر مخالفت با دین و مفاهیم دینی طبعاً به عالمان دینی نیز توجهی نمی‌کردند و عدّه‌ای هم با مشاهدۀ عملکرد نادرست برخی از متولیان دین، واکنش نشان می‌دادند.

این افراد به وضوح از چندین نکته غافل شده بودند؛ اول اینکه ساختار حوزه‌های علمیه نسبت به انتخاب طلاب کاملاً ناآشنا بود و هرکس می‌توانست وارد سازمان روحانیت شود، در نتیجه حضور افراد ناسالم قوت می‌یافت. دوم اینکه روشنفکران و شاعران، میان دین و شخصیت دینی، تفکیک قائل نشدند. غافل از اینکه دین و شخصیت دینی کاملاً تفاوت دارند و نباید این دو را با هم درآمیخت.

این کتاب موضوعاتی مانند اوضاع سیاسی اجتماعی عصر مشروطیت، نسبت شاعران با عالمان دین، القای تقابل دین با اندیشه‌های نو، شعر مشروطه و مقوله‌های دینی و… را به صورت کامل مورد تحلیل و بررسی قرار می‌دهد. در واقع این کتاب شکل تغییریافته‌ی پایان‌نامه کارشناسی ارشد «نقد و تعریض به مقوله‌های فرهنگ دینی در شعر مشروطه» است.

کتاب ادبیات مشروعه برای چه کسانی مناسب است؟

اگر به تاریخ ادبیات ایران و بررسی اشعار سیاسی دوره‌ی مشروطه علاقه دارید، خواندن این کتاب برای شما لذت‌بخش خواهد بود.

در بخشی از کتاب ادبیات مشروعه می‌خوانیم:

عالمان و فقیهان از تأثیرگذارترین طبقات در شئونات مختلف جامعۀ ایرانی بوده‌اند. «کلیۀ امور جامعه در دست روحانیون بود؛ معاملات به طورکلی و جزئی در محضر روحانیون انجام می‌یافت؛ عقد و نکاح را روحانیون اجرا می‌کردند؛ ارث به وسیلۀ آن‌ها تقسیم می‌شد؛ حق امام و خمس، که در حقیقت پرداخت مالیات بود، به آن‌ها داده می‌شد» (ملک‌زاده، 1371، ج 2: 359).

حکومت‌ها نیز همواره برای مشروعیت بخشیدن به سیاست‌های خود از اینان یاری می‌جستند. برای مثال، در دورۀ غزنوی، عالمان دین نقش چشمگیری داشته‌اند؛ از تأیید جنگ‌های سلطان تا ارسال پیام تسلیت و ندیمی سلطان. محمود غزنوی در نامه‌ای به خلیفۀ عباسی، کارها و جنگ‌های خود را به نظر و عقیدۀ علمای عصر خویش منسوب می‌داند (راوندی، 1352، ج 2: 250). بیهقی، دبیرِ دربارِ غزنوی به فقیهانِ رسول و ندیم اشاره می‌کند: «و امیر (مسعود) فقیه عبدالملک طوسی ندیم را نزدیک و] احمد عبدالصمد [فرستاد به پیغام تعزیت] عبدالجبار، فرزند وزیر [و این فقیه، مردی نیکوسخن بود و خردمند» (بیهقی، 1381: 698).

این موقعیت البته در ادوار مختلف با فراز و نشیب‌هایی رویارو بوده است. در دورۀ قاجاریه، فقیهان موقعیت ویژه‌ای یافتند به طوری‌که از زمان فتحعلی‌شاه، سالیانه پولی به آنان پرداخت می‌شد (الگار، 1659: 24) و نفوذ سیاسی، اجتماعی و اقتصادی قابل توجهی یافتند (آجودانی، 1385: 16). این مسئله، چند پیامد داشت: اوّلاً، بخشی از نهاد روحانیت شیعه تا حدودی دولتی شد؛ ثانیاً، بخشی از آنان دچار انحراف شدند؛ ثالثاً، جرأت انتقاد از ناراستی‌های حکومت قاجاریه از آنان گرفته شد.

بروز مشروطه و در پی آن، قوّت یافتن نیروی غرب‌گرایی و مخالفت برخی از عالمان با مسئلۀ مشروطیت، آن هم به دلایلی تأمل‌برانگیز، زمینۀ‌کاسته شدن از نفوذ اجتماعی آنان شد.

گافمن که از برجسته ترین جامعه شناسان قرن بیستم آمریکا است در این کتاب با استفاده از بررسی های مفصل توصیفی و تجربی ،موقعیت اجتماعی افرادی را مورد باریک بینی قرار می دهد که به واسطه ی ایجاد شکافی میان هویت اجتماعی بالفعل و بالقوه شان قادر به پیروی از هنجارهای متداول جامعه نیستند و در نتیجه در نزد افراد معمولی مورد پذیرش واقع نمی شوند. این افراد که به واسطه ی وجود تفاوت مذکور اصطلاحا «داغ ننگ» بر پیشانی شان می خورد ، گروه وسیعی را تشکیل می دهند . از فرد بی سوادی که سعی در کاهش تنش های ناشی از این عیب را دارد، تا فرد مصروعی که هنگام حمله های شدید وآنی خودش را در خیابان می یابد و افراد بی شماری که دارای انواع و اقسام عیوب جسمی و انحرافات شخصیتی _اخلاقی هستند_ همگی به نوعی از جریان عادی زندگی خارج شده و مجبور به دست و پنجه نرم کردن با مصیبت ها و مشکلات خود می شوند. داغ ننگ : کتاب برگزیده سومین جشنواره ی کتاب فصل ، پاییز 1386

برخی از مطالب کتاب:
• بیش از دویست میلیون نفر در 90 کشور جهان هر روز تمرینات صبح جادویی را انجام می دهند که روز به روز در حال افزایش است.
• جایگاه و مقامی که در آن قرار دارید نتیجه شخصیتی است که در گذشته داشته اید.
• صبح جادویی کتابی است خیره کننده که می تواند جهان را بیدار کند.
• هیچ چیزی در زندگی تغییر نمی کند. این ما هستیم که تغییر می کنیم. صبح جادویی سعی دارد همه چیز را همان گونه که دلت می خواهد ببینی نه آن گونه که هست.
• صبح جادویی کتابی است که می تواند در تمام جنبه های زندگی تغییرات سریع و عمیقی ایجاد کند اگر به دنبال تغییر در زندگی خود هستید. حتما این کتاب را چند بار بخوانید.

جامعه شناسی هنر ژان دو وینیو اثری جدلی در دفاع از اصالت کار کرد تخیل در مقابله با برداشت جزمی و بیش از اندازه علم گرای جامعه شناسی سنتی هنر است.آن چه او در این کتاب کوچک و موجز اما بسیار عمیق و پر بار مطرح می کند در واقع پیشنهادی برای نگرش تازه به کل جامعه شناسی هنر و به تعبیری صریح تر دعوت به پایه گذاری این جامعه شناسی بر اساس نگرشی زنده و پویا نسبت به جامعه و آفرینش هنری است.نگرشی که رابطه تنگاتنگ تجربه اجتماعی و کار کرد تخیل را بر اساس نظریات ناقدان بزرگی چون والتر بنیامین لوکاچ فوکو رولان بارت … به بررسی می کشد. ژان دووینیو استاد دانشگاه اورلئان فرانسه نظریه پردازی معتبر و نویسنده ای پر کار است آن چه بدون شک در دقت و موشکافی نظریات او تاثیر می گذارد دستی است که خود از نزدیک در کار آفرینش هنری به ویژه تئاتر و نمایش دارد.