کتاب حاضر در چهار بخش جداگانه به بررسی مسائل مختلف ایران و روسیه در دریای مازندران می‌پردازد. در فصل نخست با عنوان «روسیه در یک نگاه» نمایی کلی از کشور روسیه در جنبه‌های مختلف جغرافیایی، سرزمینی و جمعیتی آن‌ به‌صورت آماری ارائه می‌گردد. در بخش دوم با عنوان «ایران، روسیه؛ مباحث مرزی» به دریای مازندران به‌مثابه مرز دو کشور نگاه می‌شود و تحولات و مسائل مرتبط با ایران در دوره‌های مختلف مورد بررسی قرار می‌گیرد. رژیم حقوقی دریای مازندران و مشکلات آن در این بخش مورد توجه هستند. «وضعیت مناطق و شهرهای مرزی ایران» عنوان بخش سوم است که در آن مرزهای آبی و موقعیت سرزمینی استان‌های گیلان و مازندران و شبکه‌ آب‌های این دو استان مدنظر قرار می‌گیرند. بخش چهارم نیز با عنوان «وضعیت مناطق و شهرهای مرزی روسیه» مسائل مذکور در فصل قبل را درخصوص شهرها و مناطق همجوار روسیه با دریای مازندران مورد توجه قرار می‌دهد.

با توجه به گسترش روزافزون روابط بین الملل و کارآمدتر شدن حقوق بین‌الملل به مثابه یک نیاز جهانی، ضرورت آن است که دیدگاه اسلام نسبت به حقوق بین‌الملل نیز بررسی و نقش آن در توسعه‌ی این گرایش از حقوق با رویکرد توصیفی و تحلیلی سامان‌دهی شود. چراکه اگر فلسفه‌ی تأسیس حقوق بین‌الملل، تأمین صلح و امنیت جهانی، تنظیم روابط بین جوامع، حمایت از اصل برابری و دفاع از حقوق اشخاص و کشورها در مقابل سایر ملت‌ها باشد، باید اذعان کرد که اسلام خواستگاه واقعی حقوق بین‌الملل در جهان است.

در کتاب حاضر، نگارنده به پژوهش در جهت شناخت واقعی مقررات بین‌المللی که در اسلام وجود دارد؛ پرداخته است. چنانچه مؤلف برای ایجاد یک زمینه‌ی فکری ابتدا به بیان مطالب مقدماتی مشتمل بر تبیین عنوان اسلام و حقوق بین‌الملل، جایگاه حقوق بین‌الملل در نظام حقوقی اسلام، منابع حقوق بین‌الملل از دیدگاه اسلام، اسلام و جامعه‌ی بین‌المللی اهتمام ورزیده و سپس به موضوعات اصلی در هشت فصل از جمله اسلام و حقوق بین‌الملل در زمان صلح، سازمان‌های بین المللی اسلامی، حقوق دیپلماتیک و کنسولی در اسلام، وضعیت حقوقی بیگانگان در اسلام و … می‌پردازد.

از ویژگی های این کتاب این است که، مؤلف در اول هر بخش، ابتدا به طرح موضوع پرداخته تا در ذهن خواننده یک برآیند کلی از مطالب پیش‌رو ایجاد شود. کتاب از نظم و انسجام موضوعی خوبی برخوردار بوده و به فراخور مطلب، به نظریه سایر محققان بنام در این زمینه نیز اشاره شده است.

مرکز پژوهش‌های وحدت عربی در اواخر دهة هشتاد میلادی طرح بزرگ و آرمانگرای «چشم‌انداز آینده جهان عرب» را با هدف بررسی علمی و جامع وضعیت سیاسی، اجتماعی و اقتصادی جهان عرب و چشم‌انداز آن در آینده و با همکاری ده‌ها پژوهشگر، کارشناس و استاد دانشگاه، درطی چند سال اجرا کرد. از میان پنج کتابی که در این طرح تهیه شد، مهم‌ترین آنها «جامعه و حکومت در جهان عرب» نام دارد که بازتاب گسترده‌ای در کشورهای عربی داشته است. کتاب حاضر با عنوان «بیداری اسلامی 1» ترجمة فارسی این اثر است. در سمینار چهارروزه‌ای هم که در سال 1987 برای بررسی پژوهش‌های طرح چشم‌انداز آیندة جهان عرب برگزار شد، تمرکز اکثر کارشناسان و منتقدان بر روی این کتاب بود. این اهمیت قابل ملاحظه از آنجا ناشی می‌شود که کتاب‌های دیگر طرح چشم‌انداز جهان عرب فقط بر روی مسئله‌ای خاص (مثل: روابط کشورهای عربی با جهان خارج و یا اوضاع اقتصادی کشورهای عربی) تکیه دارند، حال آنکه کتاب پیشِ رو با کاویدن ریشه‌های پیدایش حکومت‌های ملی و جوامع مدرن عربی و نیز بررسی روابط پیچیدة این دو، جوانب متعدد بحران کشورهای عربی را در زمان نگارش به بهترین شکل ممکن آشکار می‌سازد. در تدوین این اثر (همچون دیگر آثار طرح مزبور) سه مؤلف اصلی با همکاری چندین پژوهشگر دستیار و میهمان شرکت داشته‌اند. این امر سبب شده است تا پژوهش حاضر بیشتر به دانشنامه‌ای سیاسی ـ اجتماعی از تحولات جهان عرب (از پیش از دوران استعمار تا دهة هشتاد قرن بیستم) شبیه باشد تا کتابی عادی. مشارکت این تعداد از پژوهشگران نامی نیز در تدوین کتاب سبب غنای مطالب آن درمقایسه با آثار مشابه شده و تحلیل‌ها و پژوهش‌های موجود در آن را تاحدزیادی از برداشت‌های سلیقه‌ای و شخصی دور کرده است.

واکاوی دلایل و ریشه‌های «بیداری اسلامی» در کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا است. کتاب حاضر ترجمه شش فصل از هفت فصل کتاب اصلی خود می‌باشد. تأکید نویسنده بر آن است که بخش اعظم نقاط ضعف و آسیب‌پذیری جهان عرب ریشه در ساختارهای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی دارد که از قبل از شکل‌گیری حکومت‌های ملی عربی پایه‌ریزی شده و اغلب به شکلی ناقص و شکننده رشد کرده است. مروری نظری بر مفاهیم، مبانی و گفتارها، چارچوب نظری پژوهش‌های مرتبط با جامعه و حکومت، پیش‌زمینه‌های جامعه و حکومت در جهان عرب، حکومت ملی، جوامع غربی و بحران حکومت‌های ملی عربی عناوین شش فصل این کتاب می‌باشند.