آگاهی یافتن از تاریخچه زندگی زنان نسل پیشین از زبان خودشان به ویژه زنانی که حوادث و تحولاتی را خود به چشم دیده و تجربه کرده اند، برای بسیاری از مردم و به ویژه نسل معاصر ایران جذاب است و من نیز طی سال های اخیر، این مسیر را با لذت فراوان دنبال کرده ام. زیرا در گشت و گذارهای خود در تاریخ های رسمی و کتب تاریخی، چهره ای از خود زنانه ام نیافته ام، چهره ای که در آن زنان هم رویت شده باشند. نامریی بودن زنان شاید به این دلیل باشد که تاریخ مکتوب کشور ما در لایه های مختلف معنایی، ایدئولوژیک و پژوهشی اش، تاریخی مذکر است. در نتیجه زنان و روایت های زندگی آنان در پهنای این تاریخ مردانه جایی ندارند و آشکارا کنار گذاشته شده اند به این اعتبار، گرایش به روایت های شخصی از زندگی زنان توسط خودشان، پیش از آن که «تاریخ شفاهی» را به عنوان روشی تحقیقی در علوم اجتماعی بشناسم، جزو دغدغه های ذهنی و عاطفی ام بوده است.

ظاهرا هیجاناتی مانند هیجانات فرماندار مالوی و من (نویسنده کتاب) در درجه اول، در ما سخت به هم پیچیده، از طریق بازتابها گسترش یافته و در همه اعضای انسانی ما مشترک است. به نظر می رسد که هنگامی که این هیجانات خود را نشان می دهند، در همه ما به شکل یکسانی بروز می کنند. غم و اندوه من، مانند غم و اندوه فرماندار مالوی و غم و اندوه تمام جمعیت بود.

بشریت، بیش از دو هزار سال است که غم و دیگر هیجانات را به همین شیوه درک کرده است. اما در عین حال، اگر بشریت از قرن ها کشفیات علمی چیزی آموخته باشد، آن این است که پدیده ها معمولا آن گونه که به نظر می رسند، نیستند.

داستان افتخارآمیز زمانه ما در باره هیجان هم، چیزی شبیه به این بوده است و آن اینکه همه ما هیجاناتی داریم که از زمان تولد ایجاد شده اند. این هیجانات، در درون ما پدیده هایی متمایز و قابل تشخیص اند. وقتی چیزی در جهان اتفاق می افتد، چه حادثه تیراندازی باشد و چه یک نگاه فریبنده، هیجانات ما طوری به سرعت و به طور خودکار به کار می افتند که انگار کسی دکمه آنها را زده است. ما از طریق نحوه لبخند زدن، خشونت، ترس و دیگر حرکات بیانگر خاص که هرکدام به راحتی قابل تشخیص اند، هیجانات خود را در چهره مان نشان می دهیم. صدای ما هیجاناتمان را از طریق خنده، فریاد و گریه بیان می کند و وضعیت بدن ما هیجاناتمان را با حرکت و لرزش بروز می دهد.

علم مدرن نیز توصیفی متناسب با این داستان ارائه می دهد که من آن را دیدگاه کلاسیک هیجان می نامم. بر پایه این دیدگاه، تردید در صدای فرماندار مالوی، یک واکنش زنجیره ای را به راه انداخت که در مغز من نیز تداوم یافت. مجموعه خاصی از نورون ها – که آن را «مدار غم» می نامند. به فعالیت درآمدند و باعث شدند تا چهره و بدن من، به طریقی مشخص و خاص واکنش نشان دهند. چشمم شروع به سوزش کند، ابروهایم گره بخورد، شانه هایم خم شود و به گریه بیفتم. این مدار القاء شده باعث بروز تغییرات فیزیکی در بدن من نیز شد که سبب شد تپش قلب و تنفسم بالا برود، غدد عروقی ام فعال و رگهای خونی ام منقبض شوند. گفته می شود که این مجموعه حرکات در داخل و خارج بدن من مانند یک «اثر انگشت» به شکل منحصربه فردی غم و اندوه را مشخص می کنند که کاملا شبیه اثر انگشت شما و منحصرا برای شناسایی شما به کار می روند.