دنیل چیچیک در این اثر ادبی، بی‌مقدمه خوانندگان را به سفری از عمیق‌ترین دره‌ها تا درخشان‌ترین ارتفاعات ذهن انسان می‌برد. او به پیروی از سنت بزرگ گفت‌وگوهای افلاطونی به پرسش‌های مهمی که از هنگام طلوع فلسفه تا به امروز ذهن بشر را تسخیر کرده‌اند، می‌پردازد: محدودبودن فرصت زندگی انسان، مبارزه و تقابل فرد با همرنگی و همراهی با اکثریت، روابط بین‌نسلی و محدوده  ادراک انسان.

هریک از گفت‌وگوهای این کتاب میان خود جوان و خود بالغ و آگاه‌تر نویسنده، با پرسشی تأمل‌برانگیز خطاب به خواننده به پایان می‌رسد.

«ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام» اثری است به قلم استاد «غلامحسین ابراهیمی دینانی» که اندیشه فلسفی را در چهارچوب اسلام و تاریخچه آن بررسی می‌کند. مفاهیم فلسفی در جهان اسلام نیز همچون هر دین و بنیاد فکری دیگری، بدون تعارض و ناآرامی، مورد پذیرش واقع نشده‌اند و در برهه‌های مختلف، انتقادات، خصومت‌ها و مخالفت‌های خاص خودشان را دیده‌اند. ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام به قلم غلامحسین ابراهیمی دینانی، فرازونشیب‌های تفکر فلسفی را که از گروه‌بندی‌های مختلف و متضاد و مخالف عبور کرده و بحران‌های سختی را تجربه کرده، به بحث می‌گذارد. تفکر فلسفی در نتیجه تبادل مفاهیم شکل می‌گیرد. آنچه در تاریخ اندیشه فلسفی در جهان اسلام کمتر مدّنظر قرار گرفته، تفکر معارضان و مخالفان فلسفه است که هر دو نقش بسزایی در «ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام» داشته‌اند.

غلامحسین ابراهیمی دینانی در این اثر، برای اولین بار با اشاره به نوشته‌های اصلی مخالفان فلسفه، تاریخ اندیشه فلسفی در جهان اسلام را آشکار می‌کند و در این کتاب خواننده را با تفکر اندیشمندان ضدفلسفی آشنا می‌نماید. نویسنده گاه به‌صورت اجمالی و گاه مفصل، دیدگاه متفکرانی نظیر خواجه‌ نصیرالدین طوسی، شیخ مفید، ابن سینا، ابوسعید سیرافی، زکی ارسوزی، سیف‌الدین آمدی، جلال‌الدین دوانی، میرداماد، ملاصدرا، فیض کاشانی، آذرکیوانیان و باقی علما را تشریح می‌کند و از حدود فلسفه و شریعت، معتزله، انجمن‌سری اخوان‌الصفا، تعاطی افکار و دادوستد اندیشه‌ها، فیلسوفان مسلمان شرقی و غربی، دیدگاه فلسفی در وجوب و اختیار، حکمت معنوی تشیع، حوزه‌های فلسفی ری، اصفهان و شیراز سخن می‌گوید.

الهیات فرهنگ شاخه‌ای از الهیات است که به مطالعه فرهنگ و پدیده‌های فرهنگی می‌پردازد. این به فلسفه فرهنگ نزدیک است، اما بیشتر بر اگزیستانسیالیسم و معنویت‌گرایی تمرکز دارد.

پل تیلیش اولین الهیاتی بود که درباره الهیات فرهنگ نوشت. او درباره فرق‌گذاشتن امر مقدس و دنیوی بحث می‌کرد. امروزه، الهیات فرهنگ به تفاوت‌های فرهنگی بین ادیان نیز می‌پردازد و ازاین‌رو ویژگی‌های بسیاری با الهیات ادیان مشترک است. مواجهه الهیات با فرهنگ مدرن و تجلیات انضمامی آن در قلمرو عرفان، فلسفه، علم، نقاشی، روان‌شناسی و سیاست… محتوای اصلی کتاب حاضر را تشکیل می‌دهد. نویسنده کتاب (پل تیلیش) تلاش می‌کند تا خواننده را به حضور همواره ساحت دینی در همه آفریده‌های فرهنگ بشری دلالت کند؛ حتی اگر این آفریده‌ها علی‌الظاهر با دین به مفهوم محدودتر کلمه، هیچ نسبتی نداشته باشند. تیلیش با بهره‌گیری از «دیالکتیک تهاجمی» کی یرکگور و مارکس در نقد جامعه و فرهنگ بورژا ـ مسیحی، تصویری تأثیرگذار و زنده از تعاطی دین و فرهنگ مدرن را به نمایش می‌گذارد؛ و گویی اثبات می‌کند که مباحث الهیات بدون الهیات فرهنگ بدون ثمر و عقیم می‌ماند.

این هجویه  تأثیرگذار از زندگی در دوران حکومت شوروی، نوشته میخائیل بولگاکاف، در تاریک‌ترین دوره رژیم استالین به رشته تحریر درآمد. رمان مرشد و مارگریتا با تلفیق دو بخش جدا از هم و در عین حال، درهم‌تنید ـ یکی در اورشلیم باستان و دیگری در مسکوی معاصر ـ از صحنه‌های پرهیجان و پرتنشی چون طوفان‌های سهمگین و حمله خون‌آشام‌ها به صحنه‌های تاریکی تغییر مسیر می‌دهد: صحنه‌هایی مانند ملاقات عیسی با پیلاتس، قتل یهودا در شبی مهتابی و صحنه‌هایی حاکی از واقعیت مضحک و سیرک‌گونه مسکو. شخصیت‌های مرکزی کتاب-ولاند و همراهانش، گربه‌ای سیاه به نام بهیموث، شاعری به نام ایوان هوملس، پونتیوس پیلاتس، نویسنده‌ای که با نام مرشد شناخته می‌شود و همراه مشتاق او، مارگریتا ـ در دنیایی گرد هم آمده‌اند که فانتزی و واقعیت عریان را درهم می‌آمیزد و کلاژی هنرمندانه است از عجایب، کمدی سیاه و مسائل بی‌پایان اخلاقی. اگرچه نوشتن کتاب در سال 1940 به پایان رسیده بود، اما این اثر برای اولین بار در مجله موسکوا در سال 1966 به انتشار رسید و خیلی زود به موفقیتی جاودان مبدل گشت. مخاطبین مرشد و مارگریتا از بیان آزادی‌های هنری و معنوی در این کتاب، استقبال فوق‌العاده و کم‌نظیری کردند.

کتاب حاضر که شرح و بیانی کمابیش شفاف ومنظم در بارۀ فلسفۀ هایدگر پس از هستی و زمان عرضه می‌کند همچون هستی و زمان از پرسش آغاز می‌شود و به پرسش می‌انجامد. لیکن این انجام نه به معنای ختم کلام بل گویای گشودگی و مفتوح ماندن اثر است. عنوان کتاب خود پرسشی است که نویسنده جای جای به دلالت‌های چهارگانه آن اشاره می‌کند و در باره هر یک به تفصیل توضیح می دهد. این بدان معناست که نویسند ه خود در ترجمه was heisst Denken? رهگشای مترجم می‌شود و در عین حال مترجم را در این که کدام یک از دلالت‌های چهارگانه را ملاک قرار دهد بلاتکلیف می‌گذارد. پیداست که دلا‌لت‌های دوم و سوم برای ترجمه عنوان کتاب مناسب نیستند چه این دو ذیل و تابع دلالت‌های اول و چهارم قرار می‌گیرند. خواننده می‌تواند شرح مبسوط این دلالت‌ها را در بخش دوم کتاب مشخصاً در درسگفتار ١، در گذار از درسگفتار ١ به ٢، در گذار از درسگفتار ٤ به ٥، و در درسگفتار آخر (١١)، مطالعه فرماید. آنچه در این صفحات می‌خوانیم صرفاً تکرار آنچه پیش‌تر آمده است نیست بل در هر بار پرسش یک گام واشکافته تر می‌شود. سیاوش جمادی پیش از این کتاب ، اثر سترگ هستی و زمان را از همین نویسنده ترجمه کرد و کتاب تألیفی زمینه و زمانه پدیدارشناسی او برنده جایزه بیست و پنجمین دوره کتاب سال جمهوری اسلامی ایران شد. از این نویسنده ، مترجم و پژوهشگر تاکنون آثار بسیاری در حوزه فلسفه و ادبیات به چاپ رسیده است .

نویسنده در این کتاب می‌کوشد مقدمه‌ای جامع بر فلسفه هگل فراهم کند و تا آن جا که توانسته یکایک جنبه‌های عمده تفکر وی را پوشش داده است . این کتاب در درجه اول برای خواننده‌ای است که نخستین بار با هگل آشنا می‌شود . لذا پاره‌ای از مسائل متداول اجزای مختلف نظام فلسفی هگل مد نظر قرار نگرفته است . هر چند به گفته نویسنده این کتاب این موضوعات دارای اهمیتند ولی در کتابی که بناست صرفاً مدخلی باشد که هدف اصلی‌اش فراهم آوردن مجملی از نظام فلسفی هگل است ، نباید به آن‌ها اولویت داد . بنا به گفته نویسنده کتاب حاضر حاصل سه دهه تفکر در باره هگل و معاصران اوست . فردریک بیزر نخستین بار در آکسفورد و در دهه ١٩٧٠، یعنی در طلیعه احیای فلسفه هگل در جهان انگلیسی‌زبان بود که به مطالعه این فلسفه همت گماشت . مطالعه فلسفه هگل ، در وهله نخست برآمده از علاقه او به سرچشمه‌های فکری مارکسیسم بود ، اما رفته‌رفته به فلسفه کلاسیک آلمان علاقه پیدا می‌کند و تز دکتری‌اش را در باب خاستگاه‌های پدیدارشناسی هگل در دانشگاه آکسفورد تحت سرپرستی چارلز تیلور نوشت که استادی نمونه است .