تاریخ 22 اوت تعیین شده اما هیچ نگران نباشید، دوست عزیز. راحت بخوابید. راه‌حلی برای این موضوع وجود دارد…

آنتون چخوف (1860ـ1904) یکی از بزرگ‌ترین داستان کوتاه‌نویسان دنیاست که عمده آثارش در ایران منتشر شده است. او نمایشنامه‌هایی هم دارد که آمیزه‌ای از تراژدی و کمدی است و در ایران چند بار ترجمه شده و بارها به روی صحنه رفته‌اند.

این نویسنده روس حدود چهارصد داستان کوتاه و شش نمایشنامه بلند نوشت. شهرت چخوف به‌عنوان نمایشنامه‌نویس به‌خاطر نمایشنامه‌هاى مرغ دریایی، دایی وانیا، سه خواهر و باغ آلبالوست. بیش از هفتاد فیلم براساس نمایشنامه‌ها و داستان‌هاى وى ساخته شده ‌است. شخصیت‌های اصلى نمایشنامه‌هاى او را بورژواهاى معمولى، ملاکان کوته‌فکر و آریستوکرات‌هاى کوچک تشکیل می‌دهند. آنها نمایانگر امیدهاى بربادرفته، فرصت‌هاى سوخته، تعلل و دل‌سپردن به قضا و قدر هستند. طنز تلخ مستتر در نمایشنامه‌های او از چنین مضامینی تشکیل شده و طی دهه‌های متمادی که از نگارش و اولین اجرای این نمایشنامه‌ها می‌گذرد، همچنان روزآمد و قابل‌تعمیم به موقعیت انسان امروز می‌نمایند.

پرویز شهدی که پیشتر نیز آثاری را از نویسندگان روس ـ به‌ویژه رمان‌هایی از داستایفسکی ـ به فارسی برگردانده،‌ ترجمه‌ای تازه از نمایشنامه‌های آنتون چخوف به‌دست داده است.

ویلیام شکسپیر (زاده ۱۵۶۴ ـ درگذشته ۱۶۱۶) شاعر و نمایشنامه‌نویس و بازیگر تئاتر انگلیسی بود که بسیاری وی را بزرگ‌ترین نویسنده در زبان انگلیسی دانسته‌اند.

وی فعالیت حرفه‌ای موفق خود را در لندن به‌عنوان بازیگر، نویسنده آغاز کرد. به‌نظر می‌رسد در ۴۹سالگی در استراتفورد بازنشسته شده؛ جایی که سه سال بعد درگذشت.

شکسپیر بیشتر آثار شناخته شده خود را بین سال‌های ۱۵۸۹ و ۱۶۱۳ تولید کرده‌است. وی سپس تا سال ۱۶۰۸ غالباً تراژدی‌هایی نوشت؛ ازجمله هملت، رومئو و ژولیت، مکبث و… که همگی از بهترین آثار به زبان انگلیسی محسوب می‌شدند.

همه‌چیز از آن شبی شروع شد که نمایشنامه‌ام به‌طرز احمقانه‌ای با شکست روبه‌رو شد. تا آخرین برگ دست‌نویسش را سوزاندم. زن‌ها عدم موفقیت کسی را نمی‌بخشند…

آنتون چخوف (1860ـ1904) یکی از بزرگ‌ترین داستان کوتاه‌نویسان دنیاست که عمده آثارش در ایران منتشر شده است. او نمایشنامه‌هایی هم دارد که آمیزه‌ای از تراژدی و کمدی است و در ایران چند بار ترجمه شده و بارها به روی صحنه رفته‌اند.

این نویسنده روس حدود چهارصد داستان کوتاه و شش نمایشنامه بلند نوشت. شهرت چخوف به‌عنوان نمایشنامه‌نویس به‌خاطر نمایشنامه‌هاى مرغ دریایی، دایی وانیا، سه خواهر و باغ آلبالوست. بیش از هفتاد فیلم براساس نمایشنامه‌ها و داستان‌هاى وى ساخته شده ‌است. شخصیت‌های اصلى نمایشنامه‌هاى او را بورژواهاى معمولى، ملاکان کوته‌فکر و آریستوکرات‌هاى کوچک تشکیل می‌دهند. آنها نمایانگر امیدهاى بر باد رفته، فرصت‌هاى سوخته، تعلل و دل‌سپردن به قضا و قدر هستند. طنز تلخ مستتر در نمایشنامه‌های او از چنین مضامینی تشکیل شده و طی دهه‌های متمادی که از نگارش و اولین اجرای این نمایشنامه‌ها می گذرد، همچنان روزآمد و قابل‌تعمیم به موقعیت انسان امروز می‌نمایند.

پرویز شهدی که پیشتر نیز آثاری را از نویسندگان روس ـ به‌ویژه رمان‌هایی از داستایفسکی ـ به فارسی برگردانده،‌ ترجمه‌ای تازه از نمایشنامه‌های آنتون چخوف به‌دست داده است.

سارتر در این اثر که نخستین نمایشنامه‌اش محسوب می‌شود، مانند کسانی چون کوکتو، ژیرودو و آنوی به سراغ اساطیر یونان می‌رود و در فرانسه اشغال‌شده 1943 درامی را روی صحنه می‌برد که اشاره‌هایی آشکار به وضعیت اندوه‌بار فرانسه دارد.

خلاصه این نمایشنامه سه‌پرده‌ای چنین است: اورست که پدرش آگاممنون را درسوء‌قصدی از دست داده است، با هدف انتقام‌جویی به آرگوس بازمی‌گردد. شهر پدری‌اش در اشغال مگس‌ها (نماد پشیمانی) است و مردم به دستور کشنده شاه آرگوس سیاه‌پوشند. اورست به انتخاب آزادانه‌اش دست می‌زند و از خفاشان که عاملان ژوپیتر (زئوس) هستند بیمی به دل راه نمی‌دهد…

این اثر که فراخوانی آشکار به فرانسویان برای مقاومت دربرابر اشغالگران بیگانه و همراهان داخلی آنان است، برای فرانسوی‌های در بند بسیار بامعنا بود. سارتر در مگس‌ها فرانسوی‌ها را تشویق می‌کرد که خود را از ندامت‌هایشان برهانند و درقبال نظام مستقر، آزادی‌شان را مطالبه کنند. او می‌خواست که دیگران به منظورش پی ببرند؛ ازاین‌رو، تردیدی از خود نشان نداد و اثرش را عرضه کرد.

کتاب مکبث، نمایشنامه‌ای نوشته ویلیام شکسپیر است که در سال 1606 به دنیای ادبیات عرضه شد؛ ژنرالی شجاع و اسکاتلندی به نام مکبث، از سه جادوگر می‌شنود که روزی پادشاه اسکاتلند خواهد شد. مکبث به‌خاطر جاه‌طلبی فراوان خود و تشویق‌های همسرش، پادشاه دانکن را به قتل می‌رساند و تخت پادشاهی اسکاتلند را از آنِ خود می‌کند؛ اما پس از این اتفاق، احساس گناه و جنون به سراغش می‌آیند. او مجبور می‌شود به‌خاطر مراقبت از خود و قدرتش، دست به قتل‌های بیشتر و بیشتری بزند و خیلی زود به حاکمی مستبد و زورگو تبدیل شود. این قتل‌ها و جنگ داخلی متعاقب آن‌ها، مکبث و بانو مکبث را به‌تدریج به وادی جنون و مرگ می‌کشانند.

کتاب رومئو و ژولیت، نمایشنامه‌ای تراژیک و عاشقانه نوشته ویلیام شکسپیر است که در سال 1597 نگاشته شد. شکسپیر در این نمایشنامه جاودان، جهانی سرشار از خشونت و تضاد میان نسل‌ها را خلق می‌کند که در آن، دو نوجوان اسیر عشقی جانسوز شده‌اند. خانوده‌های رومئو و ژولیت، نه‌تنها با این عشق مخالف‌اند؛ بلکه در نبردی خونین با هم هستند و هریک تلاش می‌کنند تا عضوی از خانواده دیگر را در خیابان‌های ورونا به قتل برسانند. هربار که یکی از اعضای این دو خانواده در نبردی میان آن‌ها کشته می‌شود، خویشاوندانش به هر طریقی سعی می‌کنند انتقام خون او را از قاتل بگیرند. به‌خاطر این دشمنی، اگر خانواده رومئو او را با ژولیت ببیند، بی‌تردید او را خواهند کشت. زمانی که رومئو به تبعید فرستاده می‌شود، به‌نظر می‌رسد تنها راهی که جولیت می‌تواند از مجبورشدن به ازدواج با شخصی دیگر اجتناب کند، پایان‌دادن به زندگی خود است. انگار در دنیای خشونت‌آمیز و خونین این نمایشنامه ماندگار، عاشقان تنها می‌توانند پس از مرگ به یکدیگر برسند.

کروز در این کتاب می‌خواهد با یک نگاه دیگر مرگ لورکا را روایت کند. لورکا را بدون هیچ محاکمه‌ای به دشتی برده و تیربارانش کردند. همه دلشان برای این شاعر می‌سوزد. کروز می‌خواهد بگوید که لورکا اسطوره بوده و خیلی بالاتر از آن چیزی است که مردم نسبت به این شاعر فکر می‌کنند. نیلو کروز نمی‌خواهد دیگران آن نگاه دلسوزانه را نسبت به لورکا داشته باشند؛ بلکه می‌خواهد مردم به عمق فاجعه و اینکه چگونه در آن زمان یک استعداد بزرگ را کشتند، پی ببرند.

هیچ‌وقت نباید اون رو می‌داشتم. هیچ‌وقت نباید هیچ‌کدوم از اونا رو می‌داشتم. هیچ‌وقت چیزی جز درد برای من نداشت: پنج تا اشتباه!

نه این رو نگو…

نهههههههه…

بچه‌ها؟ کجا رفتین؟ هیچ‌وقت نباید اونا رو می‌داشتم. من همه‌ش با شکم بالااومده این ور و اون ور می‌رفتم و همه‌ش هم تقصیر خودم بود.

دلم می‌‎خواد چیزی رو ببینم که تا ابد موندگاره مثل آب درحال جوشیدن.

من هیچ‌وقت نباید هیچ کدوم از اونا رو می‌داشتم!

سوزان لوری پارکس، نمایش‌نامه‌نویس، فیلم‌نامه‌نویس و موسیقیدان آمریکایی؛ اولین زن آمریکایی آفریقایی بود که جایزه پولیتزر را دریافت کرد. او این جایزه را سال 2001 بابت نمایش‌نامه زبردست زیردست دریافت کرد؛ درحالی‌که پیش از این نمایش‌نامه در خون هم نامزد دریافت این جایزه بود.

در خون روایت مادری طردشده از جامعه است که با چالش‌‎های جدی ناشی از تبعیض‌های نژادی و جنسیتی روبه‌روست. داستان رنج مادر تهیدست پنج فرزند که تلاش می‌کند زندگی بهتری برای فرزندانش درست کند.

نمایشنامه افسانه ماردوش را منوچهر اکبرلو با برداشت و اقتباسی از ماجرای ضحاک در شاهنامهٔ فردوسی نوشته است.

ضحاک در این نمایشنامه، به یاری اهریمن، پدر را می‌کشد و پادشاه می‌شود. اهریمن نیز در نقش آشپز ظاهر شده و برای او غذا‌های خوشمزه می‌پزد و به‌عنوان هدیه شانه‌های ضحاک را می‌بوسد و غیب می‌شود. از شانه‌های ضحاک مار‌هایی می‌روید که تنها خوراکشان مغز سر انسان است. ضحاک سپس به ایران حمله می‌کند و پادشاه ایران می‌شود و…

آثار بسیاری از او به‌‎جا مانده که همگی طنزی اجتماعی و رادیکال در خود دارند. نمایشنامه آقای گل نقد تندی است به حکومت‌هایی که روح ورزش به‌خصوص فوتبال را به استثمار گرفته‌اند و از آن به‌عنوان ابزاری برای پیشبرد اهدافشان استفاده می‌کنند. گاه آن را وسیله‌ای برای بیان موفقیت‌های پوشالی و گاه سرپوشی بر ضعف‌ها، جهت‌دهی به افکارِعمومی، کارزاری برای نمایش‌های سیاسی و محلی برای اختلاس و هزاران استفاده دیگر قرار می‌دهند. از آن افیونی می‌سازند تا مردمی که باید از حکومت مطالبه نان، سقف و آزادی بکنند به فکر یازده مترسک روی چمن سبز باشند و با دلبری‌های ایشان در زمین روزگار سر کنند.

آشنایی ایرانیان با تئاتر فرنگی از حدود سال ۱۲۴۴ هجری قمری آغاز شد و پس از آن میرزا فتحعلی آخوندزاده به تقلید از اسلوب جدید و به زبان ترکی به نوشتن نمایشنامه پرداخت؛ اما نخستین نمایشنامه‌نویس فارسی‌زبان مردی به نام میرزاآقا تبریزی بود. نوشتار پیش‌رو به بررسی نمایشنامه‌های منتشرشده در دهه چهل شمسی می‌پردازد که شامل معرفی شخصیت‌ها، خلاصه‌ای از داستان و مروری بر کل نمایشنامه است.

قلم آیوز جادویی متفاوت ومفرح است . او به جد استادی یگانه در شناخت زبان به شمارمی‌رود . مفهوم کلمه . آوا و ترکیب‌بندی در زبان را به گونه‌ای منحصربه‌فرد به کارمی‌گیرد . دیوید آیوز به معنای واقعی مولف و صاحب سبک یگانه‌ی خویش است .
نیویورک تایمز

تئاتر دیوید آیوز ذهن را مشعوف و قلب را مسرور می‌کند . درونمایه‌ی کمیک آثار او، همواره ما را به نگاه خاص نویسنده به جهان متذکرمی‌کند .
تایم

خلاصه من اونجا وایستاده بودم و نگاه می‌کردم. به نظرم می‌رسید که یه جایی دیدمش. انگاری که یه عضو از خانواده‌ام را دیده باشم. یا مثلاً برادر بزرگترم. یهو متوجه شدم که این خودمم… این که منم. اون چیزی که تو ویترین بود منی بود که درونم احساس می‌کردم. همون خطوط، همون شکل و همون زیبایی. این‌جا بود که فهمیدم من یه ماشین تحریرم. نه! واقعاً یه ماشین تحریر! تمام اون سال‌ها فکر می‌کردم که آدمم اما در درون یه ماشین تحریر مارک اولیویتی پورتابل 250 بودم. ولی می‌دونی چیه؟ من حتی نمی‌تونم یه کلمه تایپ کنم. واقعاً شوکه شده بودم. تازه فهمیدم چرا همیشه از زیر کلمه‌های طولانی در می‌رفتم. واقعیت اینه که کلمه‌ها همه‌ی دنیای ماشین تحریران. درسته؟
درد من اینه که ماشین تحریرا توی دنیای آدم‌ها تنهان. این‌روزها هم که کامپیوترها جای مارو گرفتن. دیگه کی به ماشین تحریر نیاز داره؟ حالا می‌فهمم که چی هستم…یه شیء آنتیک!
تازه زندگی عاشقانه‌ام هم هست. می‌دونی پیداکردن یه همراه تو این شهر واقعاً سخته. حالا دیگه می‌دونم که عشق از هر حس دیگه‌ای بین دونفر مهم‌تره… اما … لمس. لمس شدن و لمس کردن. لمس شدن جزئی از طبیعته ما ماشین تحریرهاست. ما این‌طوری احساسمون را نشون می‌دیم و حس دیگران را دریافت می‌کنیم. دست‌ها روی کیبورد و یک لمس درست، غوغا می‌کنه. دست‌های زن‌ها. این اولین چیزیه که بهش دقت کردم. یه سری انگشت ظریف و قشنگ. مانیکور شده. پوست لطیف. البته من فیتیشیست نیستم‌ها …من از اوناش نیستم ..می دونین که….
تو هم دست‌های قشنگی داری. به خاطر همین اومدم طرفت که با هم حرف بزنیم. یه جورایی بهت اعتماد کردم.

تاریخ نمایش درچین – پیش از استقرار جمهوری خلقی در سال ۱۹۴۹ – را می توان به چهار دوره متمایز از هم تقسیم کرد:
یکم: دوران کهن، نمایش نه به آن صورت که در غرب بر آن نام تئاتر نهاده ایم. مجموعه از خرده نمایش های عامیانه و گاه درباری که از عهد باستان آغاز می شود و تا سده دوازدهم میلادی به طول می انجامد. در پایان این دوره است که کم کم نویسندگانی هم در زمینه نگارش نمایش نامه ها شادی آور از یک سوی و حماسی از سوی دیگر پدیدار می شود و ادبیات نمایشی چینی هم شکلی منسجم می یابد.
دوم: دوران میانه که از قرن سیزدهم میلادی و با ظهور دودمان قدرتمند مغولی «یوان» (۱۲۷۹-۱۳۶۸) آغاز شده . قرنی که به عصر طلایی تئاتر چین معروف است. و تا سال ۱۶۴۴ میلادی و انقراض دودمان مینگ به درازا می کشد. در آغاز این دوران است که شاعران و نویسندگان چینی پای در میدان نگارش نمایش نامه می گذارند و سپس با حمایت سلسله های دیگر، این هنر به اوج شکوفایی خود می رسد.
سوم: دوران «دودمان چینگ» که از سال ۱۶۴۴ و استقرار این سلسله آغاز می شود و با انقراض امپراتوری در چین به سال ۱۹۱۲ به پایان می رسد. در این سال هاست که اروپائیان با نمایش چین آشنا می شوند، پژوهش های بسیار در تئاتر چین به انجام می رسد و هم در میانه این دوران است که پای نمایش غربی به صحنه های تئاتر چین باز می شود. برخورد دو نگرۀ تئاتر شرق و غرب به ویژه در قرن نوزدهم میلادی، سبب ساز راهی نو در نمایش می گردد.
چهارم: دست آخر، دوران پرالتهاب سال های ۱۹۱۲ تا ۱۹۴۹، از بنیان حکومت جمهوری در چین ودگرگون شدن آن درهیئت حکومت جمهوری خلقی در آن کشور. سال های انقلاب و آشوب ها و جنگ با بیگانگان. سال های برخورد اندیشه های گون گونه سیاسی در چین که نمایش هم در این میان بی نصیب نمی ماند. برای دفتر بیست و چهارم از این مجموعه، به سراغ «نمایش درچین» رفته ایم و چهار کمدی از دوران کهن نمایش در آن سرزمین، تا به امروز را عرضه داشته ایم.

اگرچه بلوم بارها تفاسیر خویش از نمایشنامۀ هملت را در قالب کتاب، مقاله و سخنرانی ارائه کرده است، هملت:شعر بی‌کران نه‌تنها به عنوان جوهره‌ای موجز از تمامی آنها، و نیز ضمیمه‌ای بر کتاب شکسپیر: ابداع انسان، بلکه چونان تفسیری بازنگرانه در آرای پیشین بلوم است. در این کتاب فصول بیست‌و‌پنج‌گانۀ تفسیر بلوم از هملت لایه‌لایه برهم می‌نشینند تا در انتها مانند گوی بلورینی در فاصلۀ کانونی مناسب، میان چشم ما و متن هملت قرار گیرند و بدین‌سان چشم‌اندازی صریح و شفاف از شاهکار شکسپیر ترسیم کنند.

تفاسیر بلوم همچون عدسی هم‌گرایی است که تفاسیر شکسپیرشناسان در چهار قرن اخیر، چونان طیف‌های نور، با گذر از آن تا حدامکان به روشن‌تر شدن معمای هملت یاری می‌رسانند؛ اگرچه بلوم خود این نقیضه را به ما یادآور می‌شود که راز ماندگاری هملت همانا در پایدار ماندن معمای ابدی آن و فرارَوی مدامش ازمرزهای خویش است.

می فهمین واسه یه پسر دوازده ساله ی دم بلوغ، دیدن مادرش با مردای قلتشن و لجن توی خونه یعنی چی؟ ترس از شنیدن صدای کثافتکاریشون از توی اتاق خواب یعنی چی؟ ترس از نگاه فاتحانه و وقیحشون وقتی دارن پولو می ذارن رو میز یعنی چی؟ می دونین تمیز کردن اتاق خواب و جمع کردن…

به گزارش خبرنگار ایران تئاتر، نمایشنامه «تن‌ها‌» به نویسندگی علیرضا معروفی توسط نشر نودا در تیراژ 1000 نسخه منتشر شد.

این نمایشنامه به کارگردانی علیرضا معروفی، مهر و آبان 1400 درتالار سایه مجموعه تئاترشهر روی صحنه رفت و با استقبال مخاطبان مواجه شد.

نمایشنامه «تن‌ها‌» قصه ۸ اسیر است که برای تخلیه اطلاعات، سه روز در یک سلول کوچک یک در یک متری در استخبارات عراق نگه داشته شده‌اند.

در بخشی از متن این نمایشنامه آمده‌است : مرد8 : آقا اصالا نظر خود خدا رو می گیریم … خدا جان سالم . خوبی خدا ؟ خسته نباشی خدا قوت . هابیل خوبه ؟ قابیل خوبه ؟ جبرئیل ردیفه ؟ … می دونم سرت خیلی شلوغِ ولی خب زیاد وقتت رو نمی گیرم ….. ببین . بله بله بفرمایید … نه من می خواستم بگم که…. خدا این همه تو حرف زدی ما گوش کردیم ، یه بارم ما حرف می‌زنیم خب تو گوش بده … ما تو جنگیم … من نمی دونم تا حاال خودتون جنگ رفتین یا نرفتین ؟ … به مسائل نظامی آشناییت دارین ؟ … نرفتین ؟ خدا تا حاال جنگ نرفته … دیدین ؟ … خدا فقط جنگ رو دیده … خدا من خواستم فقط بدونم تو این شرایط با شما حرف بزنیم یا نه ؟ …

علیرضا معروفی تا کنون نمایش‌های «هشت سین» ، «تعطیلات» ، «هنوز تموم نشده» ، «عقیم»، «شکم» و «تن‌ها» را نوشته و کارگردانی کرده‌است و جوایز متعددی از جشنواره‌های سراسری تئاتر در کارنامه خود دارد.

نمایشنامه «تن‌ها» به زودی و هم‌زمان با برگزاری آیین رونمایی، در بازار کتاب عرضه خواهد شد.

بشر با هر نگاهی که به طبیعت دارد، ابزار جرم می سازد، مهم نیست که این جرم را چه کسی مرتکب می شود، مهم این است که بشر قدرت خودش را در کشف طبیعت به کار می گیرد تا جنایت کند. پس یک دانشمند باید خودش را به فراموشی بزند، حتی اگر لازم باشد خودش را به دیوانگی بزند و برای جلوگیری از جنایتی بزرگ مرتکب جنایت کوچکتری شود، مثل موبیوس در فیزیکدان ها. دورنمات معتقد است که هرگاه چیزی از ذهن بشر فقط یک بار عبور کند، بالاخره روزی در جایی عملی می شود. بنابراین در این نمایشنامه انسان به مبدأ خودش می رسد، انسانی بدون قدرت و بدون نیاز به دانستن اسرار طبیعت، چون انسان به محض دانستن فرمول های طبیعت به جنایت دست خواهد زد.

| برانژه: اگه آدم فکر کنه که بدون پروانه و بال تو آسمون بودن غیرطبیعیه، اعتمادش سست می‌شه، می‌آد پایین، اما نه تندتر از آسانسور. بعضی‌وقت‌ها، به نیروی اراده، می‌شه دوباره اوج گرفت و رفت بالا، درست مثل اینکه آدم از وزنش کم کنه. اما نه برای مدت طولانی. یه تزلزل کوچیک تو ارادۀ آدم کافیه که سُر خوردن رو به پایین شروع بشه. وقتی که دوباره به راز کار در خودم پی می‌برم، بارها و بارها، موقع جهش به آسمون، به خودم گفتم «حالا دیگه بلدم، برای همیشه، دیگه یادم نمی‌ره، همون‌طور که شنیدین و دیدین یادم نمی‌ره.»