نویسنده: ساره دستاران
نشر: آموت
توضیحات: حسن همایون: یک: «دلفین ها در خواب هایم شنا می کنند» نخستین مجموعه شعر ساره دستاران در دو فصل «هویج افتاد» و «ناگهان ابر در آینه» دربرگیرنده شعر های این شاعر نوشته شده در سال های دهه 80 به تازگی از سوی نشر آموت منتشر شده است. در این یادداشت بنای نقد ندارم و به مرور و معرفی این مجموعه می پردازم: پیش از هر چیز آن شعر را که از همه شعر های این مجموعه دوست دارم و به نوعی بیشتر می شناسمش پیش می کشم: شعر سفر: «گاهی وسط کار/ رها می کنم و/ می روم/ تا دریای شمال/ دریای جنوب/ می سی سی پی/ با همین قایق کاغذی روی میزم». این شعر مدخل خوبی است برای راه پیدا کردن به مکانیزم تخیل نزد خانم شاعر، به واقع در این مجموعه شاعر دو ابژه «روزمر گی» و «خیال پردازی» را به عنوان استراتژی های اغلب شعر هایش انتخاب کرده است و بر اساس این دو محور است که شعر های این مجموعه در تنوع مضمونی و زاویه دید و پرداخت رقم خورده است. بسامد بالای کلمه روز و دیگر کلمه های مشتق از آن و هم خانواده اش، همچنین تاکید بر آنچه معطوف به فرآیند زیست هرروزه است، من مخاطب را بر آن می دارد تاکید کنم روز مر گی به عنوان یکی از محورها ی مجموعه شعر های این کتاب عمل می کند. دیگر آنکه تخیل شاعر در مواجهه با همین ملال ناشی از روز مر گی است که خیال پردازی خاص شعر های این مجموعه را رقم می زند. دقیق تر بگویم راوی برای تحقق شعر به دوردست ها نمی رود و از همین اتفاق های معمول بهره می گیرد و با تخیلی قوی سعی می کند موقعیت کلیشه شده در بطن و حاشیه زندگی هرروزه را به چالش بکشد و ما را با شکلی دیگر از زندگی روبه رو کند. دلیل دیگر انتخاب شعر «سفر» هم مساله شخصی است. ماجرا ساده است: این قایق کاغذی که راوی از آن حرف می زند یا آن را پیش می کشد تا تخیلش را به کار بیندازد، برای من اما اسباب بازی بود به شکلی دیگر. گاهی وقت ها چشم همکار و دوست عزیز ساره دستاران را می پاییدم تا آن را از سر میز کارش دودر کنم، اما هر بار به شکلی ناکام می ماندم! همان میز کار گوشه دیوار گروه فرهنگی خبرگزاری ایسنا در آن ساختمان قبلی این رسانه را می گویم.

دو: دیگر آنکه در معرفی مجموعه شعر «دلفین ها در خواب هایم شنا می کنند» باید بگویم شاعر عموما سعی بر ایجاز دارد و عمده شعر های کتاب کوتاه است. همچنین زبان و نثری روان دارد، شاعر برای تحقق شعر و ادبیات به زبان تا آنجا پرداخته است که بتواند تخیلش را شکل داده و منتقل کند: برخلاف تلقی هایی از شعر که با دست بردن در ارکان جمله و جابه جایی و همچنین مراعات سازی و بازی های زبانی در پی دستیابی به شعر است. در این مجموعه شاعر اما سعی دارد با اعتماد به زبان معیار و همچنین کمترین دست بردن در ارکان جمله، از طرفی بهره گیری از تخیلی اثر گذار و حسی جاندار به شعر دست پیدا کند و مخاطب را همراه کند.

سه: دیگر آنکه با وجود افول یا فرو کش کردن تب استفاده شاعران جوان از عموم قالب های کلاسیک از جمله غزل، اما تب تغزلی نویسی و رویکرد های لیریک در شعر نه تنها کم نشده است بلکه بر خیل علاقه مندان این رویکرد هرروزه افزوده می شود. مجموعه «دلفین ها در خواب هایم شنا می کنند» هم از این رویکرد خوشایند و مورد پسند مخاطب و شاعر شانه خالی نمی کند و عمده شعر های این مجموعه در این فضا نوشته شده است: در عین حال شاعر در مجموعه «دلفین ها در خواب هایم شنا می کنند» به مصائب آدم ایرانی مانده در گرفتاری های سنت و تجدد بی اعتنا نیست و سعی می کند از منظری فردی به موضو ع های عام و فراگیر مبتلابه ما بپردازد: از جمله به مفاهیم بی اعتمادی، دروغ و همچنین خیانت و تنهایی که در شمار مسائل اجتماعی است، که به آنها می پردازد.

چهار: در بند پایانی یادداشت بر این مجموعه ترجیح من اما این است که چند شعر از مجموعه «دلفین ها در خواب هایم شنا می کنند» را بخوانیم: شعر زندانی «دیوارها را ورق می زنی/ که زندگی ات شده اند / آینه ات، دفترت، منظره ات / دیوارها همه زندگی ات شده اند / خط می کشی و / ورق می زنی». دیگر شعر سکانس آخر «فایده یی ندارد/ کلنجار رفتن با زندگی /مثل حرف زدن / با شخصیت های فیلم ها/ دست آخر/ کاری را می کنند/ که کارگردان می گوید». شعر دیگر سقوط «بلیت یک طرفه/ و عکس دختری که تنها می ماند/ شوخی تلخی است زندگی/ وقتی هر چیزی راهش را گم می کند/ مثل هواپیمایی که فرود آمد/ تا تو اوج بگیری». از دست ما خاطره باز ها… این شعر هم اما خاطره تلخی دارد. وقتی نوشته شد که همکاران ما حسن قریب و اسماعیل عمرانی برای ماموریت رفتند، اما هواپیمای سی- 130 سقوط کرد و همراه دیگر همکاران خبرنگار و عکاس مان از دنیا رفتند. شعر دیگر شب «پیش از خواب / می چرخم به سمتش/ حرفی نمی زنیم / به هم نگاه می کنیم / من و/ دیوار روبه رو» نمونه هایی از شعر های این مجموعه هستند.

پنجم: اشتباه می کردم که چهار آخرین بند این یادداشت باشد: به اعتقاد من ِ خبرنگار کتاب بخشی از معرفی یک کتاب، گزارش از سانسورشده های کتاب است، ولو اینکه به مذاق برخی خوش نیاید. مجموعه شعر «دلفین ها در خواب هایم شنا می کنند» هم با وجود اینکه مانند همه کتاب های چاپ شده در ایران از ممیزی می گذرد، اما سعی کرده است تا حدی تشخص خودش را نشان دهد و مشمول این اتفاق ناخوشایند نشود که بسیاری از کتاب ها بعد از دریافت مجوز شبیه هم می شوند، در حالی که پیش از ارسال برای دریافت مجوز هر کدام تا حدی تشخصی نسبت به دیگر آثار شعر دارند. باری از این مجموعه هم شعر هایی حذف شده است که اینجا شعر «تار و پود» را می خوانیم: «مثل نخ هایی / که بالامی روند/ از دار قالی / شکل می گیرم/ زیبا می شوم/ …

نویسنده: سولماز صادقزاده نصرآبادی
نشر: آموت
توضیحات: نخستین مجموعه شعر سولماز صادق زاده نصرآبادی با عنوان «نان فقط یک واژه نیست» به زودی روانه بازار می شود. این مجموعه شامل گزیده ای از سپید سروده های شاعر با مضامین اجتماعی و دغدغه های زنانه است.

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، صادق زاده نصرآبادی درباره نخستین دفتر شعرش گفت: این مجموعه نخستین دفتر شعر مستقل من و در قالب سپید است. حدود 50 قطعه شعر سپید کوتاه و بلند در این مجموعه ارایه شده که حاصل یک دهه فعالیت من در این حوزه است.

وی افزود: بیشتر این شعرها از مضمون و دورن مایه اجتماعی با حال و هوایی زنانه برخوردار هستند.

این شاعر درباره ویژگی های ساختاری شعرهایش توضیح داد: بارزترین ویژگی این شعرها، تصاویر شعری قوی آن ها است. از سوی دیگر در سرایش این شعرها از زبان ساده ای بهره گرفته ام؛ چراکه معتقدم شعر باید به گونه ای باشد که مخاطب بتواند با آن ارتباط برقرار کند.

وی ادامه داد: این ارتباط و لذت بردن مخاطب باید با هم توام باشد و اگر چنین نباشد شعر ناقص است. از سوی دیگر انتخاب شعرهایم برای این مجموعه زیر نظر عده ای از دوستان شاعر و منتقدم صورت گرفت و برهمین اساس تعدادی از شعرهایی که فکر می کردم بیش از حد خشن هستند یا حس زیبایی شناسی مخاطب را تحریک نمی کنند، از مجموعه حذف کرده ام.

صادق زاده در پایان و درباره عنوان این مجموعه گفت: از یک سو نان دغدغه روز است و از سوی دیگر می خواستم عنوانی را برای این مجموعه در نظر بگیرم که چندصدایی در آن وجود داشته باشد.

نویسنده: علیرضا بهرامی
نشر: آموت
توضیحات:«تو کدام پیامبری؟!/ که این طور بی محابا/ به آب می زنی…/ تو کدام پیامبری؟!/ بدون عصا…/ بدون ماهی…/ تو شاید خود ماهی/ اما مگر ماه می تواند/ تکثیر شود،/ آرام آرام در گوش آب/ آواز بخواند،/ روی سیم های خاردار/ تو کدام پیامبری؟/ حرفت چیست؟/ اصل و نسبت از کجاست؟/ که نه پلاک های شناسایی می دانند/ نه استخوان پوسیده در آب/ که قدر نیزار را خوب می شناسد/ چه بوی خوشی می آید امشب/ از این رودخانه آب شیرین/ که به تمام سرزمین های مطابق نقشه/ و دریاهای ناشناخته می ریزد/»

علیرضا بهرامی، شاعر و روزنامه‌نگار، متولد 1356 است. پیش از این مجموعه شعرهای «تا آخر دنیا برایت می نویسم» و «وقتی که برف می بارد» را منتشر کرده است.

نویسنده: علیرضا روشن
نشر: آموت
توضیحات:
«شعر قفس» عنوان مجموعه شعر تازه ای است از علیرضا روشن که اخیرا از طرف نشر آموت منتشر شده است. این مجموعه، شامل ٥٧ شعر است. عنوان برخی از شعرهای مجموعه «شعر قفس» عبارت اند از: «ماهِ انواع»، «یاد آورد دهقان، روزگار قحطی را، در سال خشک»، «سیاوش سوخته»، «کارِ شعر»، «سنگ دریا»، «شمع شب افروز»، «برگ و ماه»، «مستقبلِ این مضارع، ماضی است!»، «بدرقه»، «قطره و بحر»، «چیستی»، «گندم شعرم را انکار نمی کنم»، «نگرانی مادر» و «پدر». برخی شعرهای مجموعه نیز، عنوان «بی عنوان» را بر پیشانی دارند. آنچه می خوانید دو نمونه است از این بی عنوان ها: «آن کس که او به قله فراز رفت/ چون بیفتد/ نماند/ بندش از بند بگسلد/ هم بمیرد/ به کوهپایه اندر/ کی هراس دارد از فرو افتادن؟/ حال بشنو حکایت من:/ ترسان/ از توهم قله/ فرو افتادم» «مغروق دریا نیستم/ آب از سر گذشته ی دست و پا زنِ برکه ام/ نه کشتی و نه قایق/ برای نجاتِ منِ نابلد/ تخته پاره ئی/ کافی ست»

نویسنده:فولکور تاجیک
گردآوری و تحقیق: میرزا شکور زاده
نشر: روزنه
توضیحات: گلچین هزار رباعی از فولکلور تاجیک، مجموعه‌ای است از افسانه‌ها، داستان‌ها، موسیقی، تاریخ شفاهی، ضرب‌المثل‌ها، هزلیات، باورهای عامه، رسوم تاجیکستان که در قالب رباعی‌های زیبا در اینجا توسط میرزا شکورزاده، جمع‌آوری شده است.

دانشمندان شوروى سابق از نخستین روزهاى به اصطلاح «پیروزى انقلاب بخارا»، در برابر تحقیق و بررسى ادبیات کلاسیک ما، به گردآورى و آموزش و نشر آثار شفاهى تاجیکان آسیاى میانه توجه خاصى داشتند و فولکلور این قوم را بسیار رنگین و پر بار و داراى سابقه دیرین تلقى کرده‌اند. در این زمینه مى‌توان از پرفسور «الِکسَنْدِر بُولدیروف» و «یَکاوْ نالْسکى» و «کلاوْدیا اُولوغزاده» و… به نیکى یاد کرد، به طور مثال، استاد بولدیروف سالیان متمادى در گردآورى نمونه آثار شفاهى مردم تاجیک و پژوهش تاریخ بدخشان خدمت شایسته انجام داد و نخستین مجموعه از فولکلور تاجیک را در سال 1938 در شهر استالین آباد به نشر رساند.

همچنین «یکاونالسکى» مدت‌ها به گردآورى، تصحیح و تدوین و نشر آثار شاعر عامى «بابایُنس خدایدادزاده» اشتغال ورزید و در چندین مجموعه نمونه شعر او را چاپ کرد. نمونه آثار شفاهى تاجیکان، چه نثر و چه نظم نه تنها در تاجیکستان، بلکه در شوروى سابق به زبان روسى و خارج از آن به زبان اقوام دیگر چندین بار به چاپ رسیده است.

در امور گردآورى و نشر و طبع کتاب سیب سمرقندی: گلچین هزار رباعی از فولکلور تاجیک، این گنجینه بى‌انتها و بررسى و تحقیق همه جانبه آثار شفاهى مردم، نویسندگان و دانشمندانى چون ادیبان برومند لطف اللّه‌ بزرگزاده، ناصرجان‌ معصومى، استادان میرزا تُرسونزاده حبیب اللّه‌ نظر اوف، واحدجان اسرارى، رجب امانف، اسداللّه‌ صوفى‌زاده بازار تلواف، بهرام شیر محمدزاده و ده‌ها تن از شاگردان شعر دوست و ادب‌پرورِ آن‌ها خدمت با ارزش و ماندگارى کردند.

ادبیات شفاهى ما تنوع بسیار رنگین دارد و آثارى ارزشمند و خلاّق و آموزنده را در بر مى‌گیرد. در غزل یا غزلواره‌هاى مردمى، تک بیتى، دو بیتى، مثنوى و قطعه‌ها، افسانه، روایت، داستان‌هاى منظوم و منثور بهترین آرزو و آرمان آدمى، مبارزه نیروهاى اهورائى علیه دسیسه‌هاى اهریمنى، ناز معشوق و ناله عاشق، درد غربت، محبت مادر، یاد وطن و امثال این به شکل‌هاى گوناگون سروده شده‌اند.

مردم‌شناسان بر این باورند که طبیعت زیبا و روح‌نواز دیارشان تاجیکان را به شعرگویى و رامشگرى دعوت مى‌سازد. آن‌ها هنگام زمین شدگار کردن و دانه بر آن پاشیدن و گندم درویدن و خرمن برداشتن و حتى کار مشکلى چون جمع‌آورى پنبه، زیر لب سرود، ترانه و چکامه مى‌خواندند. مادران در کنار گهواره طفلان و پیرزن‌ها در حین لباس دوختن و جوراب‌بافى کردن و ریش‌سفیدان در روز جشن و سور سرود مى‌خوانند؛ حتى در دشوارترین لحظات زندگى، شعر (آرى تنها شعر) به دادشان مى‌رسد: آن‌ها در روز مصیبت و لحظه واپسین وداع با عزیزانشان نوحه‌کشان سرود ماتم مى‌خوانند، سماع مى‌روند و مرثیه مى‌سرایند و آتش دل را فرو مى‌نشانند.

در رشد و گسترش ادبیات شفاهى تاجیک، بدون تردید ادبیات کلاسیک ما که شهرت جهانى دارد تأثیرگذار بوده است و اگر عادلانه قضاوت نماییم، ادبیات و فولکلورمان هر دو خدمت با ارزش متقابلى داشته‌اند. لازم به یادآورى است که در ادبیات عامیانه تاجیک رباعى و دوبیتى بیش از انواع دیگر شعر گسترش یافته و در اکثر موارد با استعداد و ذوق خاصّى سروده شده است.

در بخشی از کتاب سیب سمرقندی: گلچین هزار رباعی از فولکلور تاجیک می‌خوانیم:

اى سیب سمرقندى به من قند بده
از کاکُلِ خود به من میان بند بده
از کاکلِ تو مرا میانبند باریکاز رفتنِ تو جهان برایم تاریک
اى سیبکِ سرخ من طلبکار تویَم
در آرزوى دیدن دیدار تویَم
در مُلکِ تو من مسافر بى‌وطنمیک بار به زبانِ خود بگو یارِ تویَم
روى تو مرا به عشق راضى کرده
لطف و کَرَم و بنده‌نوازى کرده
اندر دلِ تو وفا ندیدم هرگز
این دوست به من زمانه‌سازى کرده

نویسنده: رولد دال
مترجم: شهلا طهماسبی
نشر: مرکز
توضیحات: غ‌ب‌م یک غول معمولی استخوان‌شکن نیست. او غول فوق‌العاده مهربان و خیرخواهی است و سوفی از این بابت بسیار شانس آورده است. اگر هر غول دیگری به جز غ‌ب‌م، مثلا خون‌درشیشه‌کن، گوشت‌قلنبه‌خور، بچه‌جو یا بقیه غول‌ها سوفی را می‌دزدیدند بلافاصله تبدیل به صبحانه‌ای لذیذ می‌شد. هنگامی‌که سوفی می‌شنود که آن‌ها با تمام سرعت فلنگ را به طرف انگلستان بسته‌اند تا چند بچه خوب را بلمبانند، تصمیم می‌گیرد که یک‌بار برای همیشه مانع کار آن‌ها شود. و غ‌ب‌م به کمک او می‌رود!