مرگ و به‌خصوص نحوۀ مواجهۀ انسان با آن تاریخی دارد که کتاب تاریخ مختصر مرگ شرحی مختصر از این مواجهه است. انسان‌ها از پیشاتاریخ تا اکنون درگیر تعریف چیستی مرگ بوده‌اند و متناسب با پاسخی که به آن داده‌اند، ترس از مرگ را تخفیف داده‌اند. از این‌رو، تاریخ مرگ در عین حال تاریخ انسان و آیین‌های او است؛ از طرز رفتار با جسد مردگان تا مراسم تشییع و سوگواری و فکر زندگی ابدی و سپس آیندۀ خود مرگ. باری، تاریخ مرگ همان تاریخ انسان و نحوی مواجهه با فقدان خودش و دیگران است. با نگاهی مختصر به فهرست مطالب، دامنۀ وسیع این مواجهات روشن‌تر می‌شود.

– پیرمرد الان آن سوی خیابان است! مطمئنم ون هم حالا می آید. ببین ایستاده! دیدیش؟
– دیدمش همان پیرمردی که گویا پنجاه و اندی سال بیشتر ندارد. اما دو هفته ای می شود که از زمان شنیدن روایتش تا به امروز تمام فکرم دیدن او بود. مردی که دختر هفده ساله اش را به همان محله می آورد و از مردی که ماشین اوراقی دارد، به ازای چند ساعت حضور دختر در ماشین مبلغی میان 90 تا 80 هزار تومان دریافت می کند.
– البته هیچ کسی جز این مهاجران قاچاقی به سمت این ماشین و این دختر نمی روند. مگر دل آدم اجازه می دهد؟
– این دل مهم نیست. دلی که ون را با خودش می آورد و دلی که عصمت دخترش را با یک سی سی نورچیزک و دو خط هرویین معاوضه می کند، مهم است. این که در این شهر باشی و از سر امنیت و فراخی ثروت های یک شبه ندانی کمی آن سوتر از تو چه می گذرد، مهم است.

کتاب حاضر حاوی چهار مقاله در فلسفهٔ علوم اجتماعی است؛ البته مطالب طرح‌ شده در مقالات می‌تواند به‌طور کلی برای علاقه‌مندان به فلسفهٔ علم نیز مفید و خواندنی باشد.
دو مقالهٔ اول به ماهیتِ قوانین علمی و ارتباطِ آن با مسائلِ علوم اجتماعی می‌پردازند.

در مقالهٔ اول، جان رابرتس (استاد دانشگاه کارولینای شمالی) استدلال می‌کند که آنچه در علوم اجتماعی، «قانون» خوانده می‌شود (مثلاً قانون عرضه و تقاضا) در حقیقت قانون نیست.

در مقالهٔ دوم، هارولد کینکید (استادِ دانشکدۀ اقتصاد دانشگاه کیپ‌تاون) به استدلال‌های رابرتس پاسخ می‌دهد و معتقد است در علوم اجتماعی هم می‌توان به تبیینِ روابط علی‌ومعلولی پرداخت و به همین معنا، در این علوم هم قانون وجود دارد.
دو مقالهٔ بعدی به دیدگاه‌های توماس کوهن مربوط می‌شوند. برندن لارور (استاد دانشگاه هرتفوردشر) با تشریحِ عوامل مؤثر بر شکل‌گیری نظرات کوهن، معتقد است که ادعاهای کوهن را باید عمدتاً یک مجموعه الزاماتِ روش‌شناختی در نظر گرفت، نه ایده‌های تاریخی-فلسفی. در مقالهٔ آخر، جیووانی باتیستا روسی (استاد دانشگاه جنوا، ایتالیا) ایدهٔ پارادایم را در علمِ اندازه‌گیری به کار می‌گیرد و با توضیح اینکه تا به امروز دو پارادایم اصلی در اندازه‌گیری وجود داشته، معتقد است می‌توان با ترکیبِ این دو پارادایم، به پارادیم سوم رسید که در آن پیوند نزدیک‌تری بین اندازه‌گیری در علوم فیزیکی و اندازه‌گیری در علوم رفتاری پدید می‌آید.

«محمود درویش»، شاعر بزرگ و فقید فلسطینی در شعر «بدرود با ادوارد سعید» می‌نویسد: «زیبایی‌شناسی یعنی رسیدن به تناسب». اگر تناسب را ورای هر منظر زیبایی‌شناسانه، آنی بدانیم که کلیت شاکله‌ی فکر فلسفی را می‌سازد، آن‌گاه است که می‌توان به درک و فهم روابط بین دستگاه‌ها و ایده‌های فلسفی رسید. کتاب «کنش‌پذیری ریشه‌ای» نوشته‌ی «تامس کارل وال» اتصال کنش‌پذیری به واسطه‌ی گرانیگاه‌هایی‌ست که امانوئل لویناس، موریس بلانشو و جورجو آگامبن درعین جدایی منظر فلسفی‌شان داشته و دارند، آن هم در ریشه و پیوند با منطق استعلایی امانوئل کانت: بلانشو که کنش‌پذیری را نسبت به تصویر می‌دانست، لویناس که آن را نسبت به دیگری تعریف می‌کرد و پس‌از‌آن دو، آگامبن که کنش‌پذیری را نسبت به در-زبان-بودن شرح داده و می‌دهد. این کتاب به یکی از پرسش‌های اساسی فلسفه هم می‌پردازد: چه چیزی دازاین را نمایان می‌کند؟ نویسنده از منظر بلانشو، لویناس و آگامبن می‌نویسد: وقتی هیچ چیزی نباشد(؟!). البته که کتاب کنش‌پذیری ریشه‌ای دائما با این پرسش و ده‌ها پرسش دیگر کلنجار می‌رود و در بسیاری از مواقع پاسخی هم در کار نیست، اما جست‌وجو در وجود رازآمیز اثر هنری و اخلاق تصویری لویناس در کنار زبان تصویری بلانشو و بعد، اجتماع تصویری آگامبن، کتاب را عجیب مهم و خواندنی کرده‌است، هرچند نمی‌توان منکر پیچیدگی‌های سرشار از آزار آن شد که شاید به هر روی طبیعت مواجهه با این سه فیلسوف باشد.

این کتاب اولین مجلد از اثر سه جلدی فرنان برودل است در موضوع سرگذشت مادی و عملی بشر قرون پانزدهم تا هجدهم میلادی.
قرار بود دوست و همکار برودل نیز کتابی بنویسد همزاد این کتاب، و در باب سرگذشت ذهنی و فکری این جهان. آن همزاده هرگز روی نشر ندید، اما کتاب برودل اثری شد ماندگار و اعجاب انگیز.
در جلد اول از این سه گانه پرسش جسورانه نویسنده از چیستی ساختارهای هر روزه زندگی و چگونگی شکل گیری آن هاست. او در تلاش برای یافتن پاسخ واقعا از سیر تا پیاز تمامی مقولات پرشمار زندگی هرروزه، اعم از اشیا و چیزها و آداب و سنن و تکنولوژی و پول و غذا، همه را می کاود. نبوغ او دریافتن شیرازهای است که این اجزای متکثر و منفرد را ذیل آنچه خود «ساختارها» می نامد به یکدیگر پیوند می دهد؛ اجزایی که با تمام غنا و تکثر در ساختن مراودات اقتصادی جهان پیشاصنعتی مشارکت دارند. برودل ضمن تبیین چگونگی، تطور این ساختارها و پیچیدگی های آن ها را نیز نمایانده است. از این روی، گزارش تاریخی دقیق وی در عین حال حکایتی است حکیمانه و بسی فراتر از ارقام و گاهشماری، و برشماری های خشک و ظاهرا ملال آور. قوت متناقض نمای کتاب در این است که در عین حال که مملو از آمار و ارقام و تفصیلات روزشمار است با چیرگی خواننده را به جزئیات هیجان آور دنیای بین سده های پانزدهم تا هجدهم می برد.
توان نویسنده در حفظ آن رشته پیونددهنده این اشیا و پدیدارها طی چهار قرن و از پس ششصد صفحه کتاب حیرت انگیز است. خواننده خوش اقبال فارسی زبان نیز کتاب را به ترجمة عالمانه پروفسور فرهنگ رجایی می خواند.

موضوع این کتاب تبین باورهائی است که از دیرباز یعنی از آغاز شکل گیری باورهای ذهنی سیاسی, اجتماعی ام مرا بخود مشغول کرده بود در روند زندگی و کسب دانش و تجربه به همراه تفکر و تعقل در امور مبتلا به جامعه انسانی, موضوع فرودستی زنان نه تنها از بین نرفت و یا کاهش نیافت بلکه بطور روزافزونی شدت گرفت و دل مشغولی مرا نسبت به آن شدیدتر کرد این موضوع دستیابی به یک اصل کلی در تعدیل روابط اجتماعی در جنسیت مرد و زن می باشد.

دوره مشروطه (1285 ش/1906 م) را یکی از مهمترین ادوار تجدد گرایی در جامعه ایران میتوان دانست؛ دوره ای که جامعه ی سنتی ایران برای نخستین بار خواهان تغییرات اجتماعی شد.
توجه به مسئله زن و پس از آن مطالبات زنان در این دوره را یکی از اصلی ترین مسائلی میتوان دانست که به دلیل وجود ساختارهای سنتی و مردمدار در جامعه ایران ابتدا توسط مردان مدافع حقوق زنان و پس از آن توسط زنان، مورد طرح و تحلیل قرار گرفت.
نتیجه ی ابتدایی این تغییرات اجتماعی برای زنان آن بود که به عنوان نیمه ی دیگر جامعه شناخته شدند، در تغییرات زبانی، به جای الفاظی چون ضعیفه و مخدرات از واژگانی چون زنان و بانوان برای معرفی آن ها استفاده شد، اجازه حق تحصیل و تاسیس مدارس دخترانه را پیدا کردند و با انتشار مطبوعات منتشر شده توسط خود زنان از 1289 شمسی به بعد به طرح گسترده ی مطالبات حقوقی خود پرداختند؛ مطالباتی که برخی از آن ها به نتیجه رسید و برخی دیگر نیزهم چنان در جدال سنت و تجدد، بی پاسخ مانده است.

کتاب حاضر، داستانی فرانسوی از «آندره ژید» است. داستان کتاب در قالب دفترچه خاطرات شخصی به نگارش در آمده است که نویسنده احساسات یک زن به نام «اولین»، شوهرش «روبرت» و دخترشان را در سه بخش مجزا به تصویر می‌کشد. «اولین» زن جوانی است که عاشق «روبرت» می‌شود. این عشق باعث می‌شود که «اولین»، «روبرت» را سر تا پا حسن ببیند. به حدّی که واژه‌ای جز «متشخّص» برای توصیف او نمی‌یابد. این مرد چشم های او را دربارة‌ نقش زن در زندگی مردان بزرگ باز می‌کند. به مرور زمان، عشق «اولین» نسبت به «روبرت» رفته رفته کاهش می‌یابد و «اولین» از زنی عاشق‌پیشه تبدیل به زنی تیزهوش امّا سرخورده می‌شود و درمی‌یابد که همسرش متشخّص نیست و فقط نقش یک آدم متشخّص را به خوبی بازی کرده و دیگران و وی و در مواردی خود «کرانیز» را فریب می‌دهد. «اولین» برای اینکه از او متنفر نشود، چاره را در ندیدن وی می‌بیند و این تصمیم به احساسات و زندگی «روبرت» و دخترشان تأثیر مخربی می‌گذارد.

آگاهی و برابری دو مسئله‌ی اساسی همه‌ی جنبش‌های چپ از ابتدا تاکنون بوده است و به همین دلیل زنان همواره در طول تاریخ جنبش‌های رهایی‌بخش چپ در دو سده‌ی اخیر، نقش کلیدی و اساسی داشته‌اند، چون دو مسئله‌ی آگاهی و برابری دو خواست اصلی همه‌ی جنبش‌های زنان نیز بوده است. سیر تاریخ بشر نشان می‌دهد که چه‌گونه همواره با جلوگیری از تحصیل زنان در علوم غیر دینی تلاش می‌شده است از خطر برابری‌خواهی و حضور زنان در عرصه‌های قدرت و تصمیم‌گیری جلوگیری شود. کتاب «زنان کتابخوان خطرناکند» بر همین مبنا شکل گرفته که چرا جوامع انسانی تاریخ‌شان تاریخ نابرابری در کلیت خودش و نابرابری در تقسیم دانش و آگاهی‌ میان زن و مرد است. زن‌ها که آگاه بودنشان در نزد این جوامع فقط دو منظر داشته: یا قدیس خوانده می‌شدند یا جادوگر. اولی معطوف به خدمت خدای مردسالار بود و دومی خادم شیطان خوانده می‌شد! «اشتفان بولمان» در کتاب «زنان کتابخوان خطرناکند» با نگاه به این گذشته، در لحظه‌ی حال ایستاده و رو به آینده دارد و نوید پیروزی جنبش‌های ترقی‌خواهی را می‌دهد که آگاهی را شرط لازم هر حرکتی می‌دانند. اینکه تاریخ زنان کتابخوان تاریخ پرفرازونشیبی‌ست و همواره زنانی که میل سیری‌ناپذیر به مطالعه و آگاهی داشته‌اند، از سوی جوامع مختلف تقبیح شده‌اند، با انگ جادوگری و بی‌ایمانی و بی‌عفتی! «زنان کتابخوان خطرناکند» اما بر خواست زنانی پافشاری کرده و تصویرشان می‌کند که جهان را با کتاب خواندن‌شان، خطرناک کرده‌اند؛ خطرناک برای دشمنان آزادی، برابری و آگاهی.

کتاب وضع بشر، اثری فلسفی و تاریخی نوشته ی هانا آرنت است که نخستین بار در سال 1958 وارد بازار نشر شد. این کتاب، اثری فوق العاده بدیع با بینش هایی منحصر به فرد است که در طول چندین دهه، کاربردها و درستیِ توضیحاتش از دنیای پیرامون، فقط و فقط بیش از پیش شده است. هانا آرنت در پژوهش خود درباره ی وضعیت بشر مدرن، به انسان ها از منظر کارهایی که توان انجامش را دارند، می پردازد. مشکلاتی که آرنت در این کتاب به آن ها می پردازد، هنوز هم گریبانگیر جامعه ی انسانی هستند: کاهش استقلال انسان ها و آزادی های سیاسی، و تناقضی مبنی بر این که هر چه توانایی هایمان از طریق دستاوردهای فناورانه و انسان شناسانه افزایش می یابد، کمتر و کمتر می توانیم بر عواقب کارهایمان کنترل داشته باشیم. کتاب وضع بشر، اثری فوق العاده روشنگرانه و عمیق است که ذهن مخاطب را با دنیای جدیدی از تفکرات آشنا می سازد.

این کتاب در پی آن است که بگوید: اول، مسئلهی اجتماعی دغدغه ی اصلی بسیاری از فلاسفه ی بزرگ بوده است؛ دوم، رویکرد به مسئله ی اجتماعی از طریق فلسفه، نخستین شرط برخوردی نسبتا مطلوب با این مسئله است؛ سوم اینکه، رویکرد به فلسفه از طریق مسئله ی اجتماعی برای احیای فلسفه امری ضروری است. ما از طریق فلسفه خواهیم فهمید چگونه تجربه را به مثابه یک کل، یا بخشی از آن را در ارتباط با کل بررسی کنیم. به وسیله ی «مسئله ی اجتماعی» به طور ساده و گسترده ای متوجه می شویم که کاهش درماندگی و بی نوایی انسان از طریق تغییردادن نهادهای اجتماعی دشوار است. این مسئله ای است که همواره با تغییر شکل دادن خودش، از تعریفی دقیق تر می گریزد؛ چرا که درماندگی و بی نوایی با خواست یا میل در ارتباط است، و خواست یا میل، امری شخصی و همواره متغیر است و هریک از ما برحسب متغیر بودن خواست هایمان، به طور متفاوتی به این مسئله نگاه می کند.

نویسنده تلاش کرده است که عوامل استحکام خانواده و رفتارهای مخربی که باعث عدم استحکام خانواده می‌شود را از دیدگاه اسلام مورد بحث و بررسی قرار داده و نحوه رفع آن‌ها را از طریق مشاوره و کمک به مراجعان، ارائه نماید. سیدمهدی حسینی متولد 1313 از بیرجند، فوق لیسانس خود را در زمینه مشاوره و راهنمایی خانواده از دانشسرای عالی تهران، اخذ کرد. ایشان افزون بر عضویت هیئت علمی دانشگاه آزاد و عضویت در انجمن‌ها و سازمان‌های علمی و اجتماعی، تألیف کتاب‌ها و نگارش مقالات متعددی را در زمینه‌های فوق‌الذکر، در کارنامه‌خویش دارد.