دوره قاجار از لحاظ نگارش كتب تاریخی و جغرافیایی یكی از دوره‌های شكوفای تاریخ ایران است و بدون شك خدمات اعتمادالسلطنه در این امر نقش بسزایی داشت؛ چنان كه مرآه‌البلدان او مهمترین كتاب تاریخی جغرافیایی ایران بزرگ است.
وی توانست بیش از چهل جلد كتاب بنویسد و مشوق و محرك دیگرانی بشود كه زیر نظرش آثاری خلق كنند و سالها مدیریت چندین روزنامه را داشته باشد كه از بهترین روزنامه‌های ایران بوده‌اند. اعتمادالسلطنه كتابهایی را براساس روش علمی جدید نوشت و طی آن به نتیجه تحقیقات تاریخی، باستان‌شناسی، سكه‌شناسی، علوم اجتماعی و مردم و شكل زندگی‌شان توجه نشان داد.
كتاب حاضر شامل 24 رساله از رسائل خطی و چاپی اوست كه به این موارد می‌پردازد: جغرافیای نور، جغرافیای قلعه نور، جغرافیای قدیم و جدید طالقان، جغرافیای جاجرود، جغرافیای نمارستاق، راه كجور، كلاردشت، جغرافیا و تاریخ دره لار، دوشان‌تپه، قیراط الماس فی ترجمه سلماس، تاریخ و جغرافیای ورامین، قلعه ایرج ورامین، احوال بلوك مالمیر، تاریخ الافغان، سفرنامه طالقان،‌ شرح بعضی منازل و سفر سوادكوه، رساله امیریه یا قواعد نظام، كلید استطاعت، تغییر وضع دارالخلافه ناصری، قانونِ تسهیلِ ساختنِ طُرق و شوارع، تعیین حدود احترامات سفرا در ایران، شرح بیرقهای دولت ایران، كاداستره یا رساله علویه، غصن مثمر در ترجمه ولتر.