گرامشی، حدود همان زمان که برنامه‌های درازمدتش را اعلام کرد، به خواهر کوچک‌ترش اطمینان داد: «من واقع‌بینانه و با آرامش همه‌چیز را نظاره می‌کنم و اگرچه نمی‌توانم به هیچ توهم کودکانه‌ای بیندیشم، قاطعانه اعتقاد دارم که نباید در زندان بپوسم.» همین لحن کاملاً مبارزه‌طلبانه در بسیاری نامه‌های دیگر ظاهر می‌شود، نظیر زمانی که به همسرش می‌گوید «اطمینان دارم که هرگز آدم بی‌فرهنگی نخواهم شد.» او به شعاری وفادار بود که از رومن رولان اقتباس و در سرصفحه‌ لوردینه نوو استفاده کرده بود؛ «بدبینی عقل، خوش‌بینی اراده.» گرامشی، با ارزیابی خونسردانه از وضعیتش، همه‌ امیدهای باطل به رهایی سریعش را رد کرده بود، اما به ضرب قدرت اراده خود را متقاعد کرده بود که به وجودی بیهوده تقلیل نخواهد یافت. در این زمینه، بد نیست که اظهارنظری را از او ذکر کنیم که در دفتر نهم خود حدود سال 1932 نوشته بود:

خوش‌بینی و بدبینی. باید توجه کرد که اغلب اوقات خوش‌بینی چیزی بیش از دفاع از کاهلی، بی‌مسئولیتی و عدم‌اراده در انجام هر کاری نیست. همچنین شکلی است از سرنوشت‌باوری و مکانیکی‌انگاری. بر عواملی بیرون از اراده‌ و فعالیت فرد تکیه می‌کنیم، آن‌ها را به عرش اعلا می‌رسانیم و به‌نظر می‌رسد که با شور‌و‌شوقی مقدس ملتهب می‌شویم. و شور‌و‌شوق چیزی بیش از ستایش بت‌واره‌ها نیست. واکنشی لازم است که برای عزیمت خود متکی به عقل باشد. یگانه شور‌و‌شوق موجه شور‌و‌شوقی است که ملازم اراده‌ هوشمندانه، فعالیت هوشمندانه و به‌نحو بدیعی سرشار از ابتکارهای مشخصی باشد که واقعیت موجود را تغییر بدهد.

در مقدمه کتاب آمده است: «برای سهل‌نمودن تحصیل تئوری موسیقی، پس از تجربیات زیاد برآن شدیم کلیه تئوری موسیقی اروپایی و ایرانی را به ترتیبی باید درمقابل احتیاج و فهم شاگرد عرضه نمود که در ضمن عمل بتواند آن را به‌کار برده و کاملاً در ذهن متمرکز نماید.» کتاب از چهار بخش تشکیل شده است، بخش اول: (تئوری موسیقی راجع به قواعد نت)، (تئوری موسیقی ایرانی و آوازشناسی)، (تئوری مشروح غربی) و (پرسشنامه که عبارت از تمرین‌های فکری در کلیه مواد سه بخش مذکور و جواب‌های مربوط به آن است).

کاوه بیات: «از کاف تا نون» حاصل گفت‌وگویی است با دکتر میرجلال‌الدین کزازی، استاد برجسته‌ زبان و ادبیات فارسی، هم درمورد مراحل مختلف زندگی، تحصلات و علائق پژوهشی او و هم جنبه‌های مختلف این علائق که به فرهنگ و ادبیات کلاسیک ایرانی مربوط می‌شود. این دو موضوع در زندگانی و آثار وی چنان درهم‌آمیخته‌اند که هیچ‌یک را از دیگری نمی‌توان جدا کرد.

از کاف تا نون را می‌توان مروری گذرا بر تعدادی از مهم‌ترین مضامین فرهنگی این سرزمین و ادب فارسی و همچنین پیش‌درآمدی برای آشنایی بیشتر با اندیشه‌های میرجلال‌الدین کزازی در این حوزه نیز برشمرد. این گفت‌وگو حتی برای آنهایی که پیشتر نیز با پاره‌ای از تحقیقات ایشان آشنایی داشته‌اند، نکات جدید و تازه‌ای دربر دارد.

کتاب پرآوازه «دائودِه ‌جینگ»، «دفتر دائو و دِه» یا «دفتر حق و راستی» اثر حکیم بزرگ چینی، لائودْزی در حدود 2500 سال پیش نوشته شده است. این دفتر مشتمل است بر تعالیمی در هشتاد و یک بند که همه ترکیبی است از نظم و نثر، شعر و حکمت، عرفان و زندگی روزانه. محور این تعالیم بر «دائو» است یعنی «حقیقت همه حقائق» و «مبدأ همه مبادی». محتوای این دفتر بر اهل حکمت و مترجمان همواره موضوعی است جدل‌برانگیز. بیش از هفتصد شرح و تفسیر در سننِ حِکْمیِ شرقِ دور بر «دائودِه‌ جینگ» نوشته‌اند و آن را بیش از 250 بار به زبان‌های غربی ترجمه کرده‌اند. دفتری که یقیناً از حیرت‌برانگیزترین و معمّایی‌ترین کتاب‌هاست.

برای نخستین بار است که این دفتر مقدس از سوی انتشارات «زندگی روزانه» به قلم دکتر اسماعیل رادپور از زبان چینی باستان به فارسی برگردانده می‌شود. این ترجمه همراه است با یادداشت‌هایی درباره معنی بعضی عبارات این دفتر، نکاتی مربوط به اختلافات نسخ، اشاراتی از تفاسیر نخستینِ پیران دائویی، نکات مربوط به ترجمه و اشتقاقات صوری و لفظی بعضی نویسه‌ها، شرح اصطلاحات مهم و مکرّرِ این دفتر، و همچنین مقدمه‌ای درباره «لائودْزی»، «دفتر دائو و دِه» و «سنّت دائویی».

جامعه ایران در طول یکصد سال گذشته شاهد حوادثی ژرف و تحولات عظیم سیاسی و اجتماعی بوده است؛ ازاین‌رو، پرداختن به تاریخ معاصر و بررسی ابعاد گوناگون این حوادث و شناختن نقش شخصیت‌هایی که در متن این حوادث اثرگذار بوده‌اند از جایگاه ویژه‌ای در میان کتاب‌های تاریخی برخوردار است.

خشم و هیاهو، چهارمین کتاب ویلیام فاکنر و اولین شاهکار ادبی اوست. این رمان، اثر موردعلاقه خود نویسنده نیز بوده و فاکنر آن را «درخشان‌ترین شکست» خود توصیف کرده است. رمان با پیگیری داستان افول خانواده کومپسون، به چهار بخش تقسیم شده و هر بخش، توسط راوی جداگانه‌ای روایت می‌شود. بخش اول توسط فردی عقب‌افتاده به نام بنجی کومپسون روایت شده و اولین اتفاقات رمان را با فلاش‌بک برای مخاطب بازگو می‌کند. بنجی که از بهره هوشی بالایی برخوردار نیست، یادآور اثر تراژیک شکسپیر، مکبث است. او زبان ساده‌ای دارد و خیلی کوتاه و سرراست صحبت می‌کند. بخش دوم، از دید کوئنتین کومپسون تعریف می‌شود. داستان این بخش، حدود هجده سال قبل از وقایع بخش اول اتفاق افتاده و بنابراین، از ساختار خطی پیشروی داستان رمان تبعیت نمی‌کند. بخش سوم توسط سومین برادر کومپسون‌ها، جیسون روایت شده و در روز جمعه قبل از عید پاک می‌گذرد. جیسون برخلاف برادرانش، بسیار بیشتر بر روی زمان حال تمرکز دارد و از فلاش‌بک‌های کمتری استفاده می‌کند؛ گرچه او هم اغلب به اتفاقاتی در گذشته اشاره دارد. بخش چهارم و پایانی کتاب، توسط راوی دانای کل روایت شده و به‌خاطر نقش عمده شخصیتی به نام دیلسی، گاهی اوقات با عنوان بخش دیلسی از آن یاد می‌شود؛ اما او تنها نقش‌آفرین این بخش نیست و شخصیت‌های دیگری نیز، داستان خود را در این قسمت به پیش می‌برند.

تاریخ فلسفه غرب اثر فیلسوف و پژوهشگر معاصر فلسفه، «آنتونی کنی» است که در چهار جلد نوشته شده است. جلد اول آن به فلسفه باستا؛ جلد دوم به فلسفه قرون‌وسطی؛ جلد سوم به پیدایش فلسفه جدید و جلد چهارم و پایانی آن به فلسفه جدید می‌پردازد. تمام جلدهای کتاب‌های کنی با جملاتی چون «اثری فوق‌العاده با ارزش عالی» و «عمومی و قابل‌دسترسی» ستایش شده‌اند. این چهار جلد در کنار یکدیگر، گزارشی مداوم از تفکر بزرگ جهان غرب را ارائه می‌دهند. در اینجا خوانندگان نه‌تنها راهنمای معتبری برای تاریخ فلسفه، بلکه مقدمه‌ای قانع‌کننده برای هر زمینه اصلی تحقیق فلسفی پیدا می‌کنند. کنی داستان فلسفه را به‌صورت وقایع می‌گوید؛ روایت پرجنب‌وجوش او زندگی فیلسوفان بزرگ را از نو زنده می‌کند و پیشینه تاریخی و فکری کارهای آنها را به‌صورت کامل ارائه می‌دهد. کنی همچنین از نزدیک به هریک از زمینه‌های اصلی کاوش فلسفی نگاه می‌کند: دانش و فهم؛ علوم پایه؛ متافیزیک؛ ذهن و روح؛ ماهیت و محتوای اخلاق؛ فلسفه سیاسی؛ و خدا.

کتاب «تاریخ فلسفه غرب» یک تاریخ‌نگاری از رشد فکری تمدن غربی است و به خوانندگان این امکان را می‌دهد تا تولد و رشد فلسفه را از دوران باستان تا به امروز ردیابی کنند.

کتاب حاضر دربرگیرندهٔ چند سفرنامه از مستشاران و سیاحان اروپایی است که از اوایل قرن نوزدهم تا میانهٔ قرن بیستم به بلوچستان سفر کرده‌اند. این سفرنامه‌ها با روایت‌های بدون تکلف و در‌عین‌حال با اهمیت‌دادن به جزئیات و روایت‌های خرد، زوایایی ناشناخته و گوشه‌هایی مغفول از ویژگی‌های جغرافیایی، فرهنگی و اجتماعی بلوچستان را روایت می‌کند.

سیاحت‌نامه‌های مندرج در این مجلد، شامل سه سفرنامه در حدفاصل ۱۲۵۱ تا ۱۲۶۴ خورشیدی به بلوچستان است. نخستین متن این مجموعه بر اساس بازنویسی یک نسخهٔ خطی متعلق به کتابخانهٔ مرحوم امیرتوکل کامبوزیا استنساخ شده که به‌نظر می‌رسد صورت دیگری از متن جغرافیای بلوچستان، نوشتهٔ احمد علی وزیری کرمانی باشد. دو متن دیگر دو سفرنامه از حکام ولایت کرمان و بلوچستان از خاندان فرمانفرماست؛ روزنامهٔ سفر فیروز میرزا نصرت‌الدوله به بلوچستان و سفرنامهٔ بلوچستان عبدالحمید میرزا ناصرالدوله. این سه سفرنامه اطلاعات درخورِتوجهی از وضعیت اراضی و آبادی‌ها، منابع آبی و کشاورزی، پراکندگی طوایف، حکام محلی و قلاع بلوچستان را در عصر قاجار در بر دارد.

گشتاپو که در سال 1933 شکل گرفت، به یکی از ترسناک‌ترین نیروهای دولتی رایش سوم قبل و در طول جنگ جهانی دوم تبدیل شد.

کتاب گشتاپو که وقایع‌نگاری تاریخی سازمان‌یافته، از پیدایش آن، جنایات وحشیانه و وحشتناکی که علیه صدهاهزار نفر مرتکب شده بود تا سقوط نهایی را به مخاطب ارائه می‌دهد، یک داستان جذاب از قدرت و ویرانی است که به وحشتناک‌ترین حد خود رسیده است.

همه ما در فیلم‌ها عوامل گشتاپو را به‌عنوان مردانی شوم که کت‌های چرمی سیاه‌رنگی به‌تن دارند دیده‌ایم. دیده‌ایم که آنها به مسخره‌ترین بهانه‌ها افراد را دستگیر می‌کنند

با استفاده از منابع متعدد ، کتاب گشتاپو نحوه تولد این نیروی مخفی پلیس ایالتی را در 26 آوریل 1933، حاصل کار هرمان گورینگ ، کشف می‌کند. گشتاپو می‌تواند سلطه ترور را بر آلمان و در سراسر اروپا اعمال کند>

کتاب گشتاپو حاوی مشخصات شخصیت‌های کلیدی و داستان‌های ترسناک و کاریی سادیستیک جوخه‌های مرگ آن – از شکنجه اعضای مقاومت تا کشتار جمعی را نشان می دهد و نیز نشان می‌دهد که چگونه این سازمان در سایه ناامنی هیتلر پیشرفت می‌کند تا زمانی که متفقین پیروز می‌شوند، اعضای آن سرانجام دستگیر شده و تا آنجا که ممکن بود به دادگاه کشانده شدند.

هریک از این نمایندگان سیاسی طی اقامت خود در ایران، فرصت یافتند تا به سیر و سیاحت در شهرهای ایران پرداخته و گزارش‌های سودمندی از اوضاع سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی این سرزمین گردآورند، و پس از بازگشت به موطن خویش در اروپا، یادداشت‌های شخصی خود را تحت عنوان «سفرنامه» چاپ و منتشر سازند. این سفرنامه‌ها در شکل‌دادن به مکتب «ایران‌شناسی» در غرب کمک شایانی نمود.

سه سفرنامه اول این کتاب (باربارو، زنو و کنتارینی) درباره اوزون حسن و وقایع دوران حیات او اختصاص دارند. کنتارینی و باربارو شرح ماجراهای سفر خویش را در سال‌های ۸۸۱/ ۱۴۷۶ و ۸۸۲/ ۱۴۷۷ به پایان می‌برند و سفرنامه زنو با بازگشت او به ونیز در سال ۸۷۸ ه. ق خاتمه می‌یابد.

نویسندگان سفرنامه‌های ونیزیان در فاصله سال‌های حکومت اوزون حسن آق قوینلو (۸56ـ۸82 ه. ق) تا سال‌های سلطنت شاه طهماسب صفوی (۹30ـ۹84 ه. ق) به ایران آمده‌اند. انگیزه اصلی مسافرت آنها به‌جز آجلوللو و بازرگان ونیزی، دلیل سیاسی بود تا بر اثر اتحاد با ایران، امپراتوری عثمانی را تحت فشار قرار داده و از توسعه و بسط قدرت عثمانیان جلوگیری کنند.

فهم هر پدیده، نخستین بنیان برای داشتن اندیشه‌ای انتقادی و اتّخاذ رویکردی منتقدانه به آن است. فهم و نقد در حوزۀ هنر، هر دو امری فلسفی و زیباشناسانه هستند. در کنار رویکردهایی چون نقد جامعه‌شناسانه، نقد روان‌شناسانه، نقد اقتصادمحور و دیگر نگرش‌هایی از این دست، ابتدا و در درجۀ نخست باید آن پدیده را فهمید و سپس به بررسی و پژوهیدن آن از زوایای گوناگون پرداخت. موسیقی، به‌عنوان یکی از پیچیده‌ترین و اسرارآمیزترین توانایی‌ها و هنرهای انسانی، پدیده‌ای است که بیشترین چالش را در جهت فهم و ادراک پیش‌روی ما قرار می‌دهد. پرسش اصلی آن است که معنای یک قطعۀ موسیقی را چگونه باید فهمید؟ چگونه می‌توان احساس یا مطلب خاصی را در قالب نغمه‌ها و اصوات به شنونده «فهماند» و اساساً چگونه می‌توان انتظار داشت که همگان آن را به یک اندازه و یکسان فهم کنند؟ معنا، برآیند صورت هنری (فُرم) و درون‌مایه (محتوا) است. به بیان دیگر، آنچه قرار است به مخاطب انتقال داده شود (معنا)، باید به‌واسطۀ برگزینش سازمایه‌های مناسب (درون‌مایه) و شکل‌دادن آن درون قالبی هنری (فُرم) پیش‌روی وی قرار گیرد. در فرایند انتقال احساس یا یک مفهوم (درون‌مایه) به زبان موسیقی نیز، آن را در قالب و فُرم مشخصی باید به گوش شنونده رساند. از‌این‌رو، آهنگساز آنچه را از موسیقی خود مراد می‌کند با شنونده به اشتراک می‌گذارد، اما مسئله آن‌جایی پیچیده‌تر می‌شود که ما با این پرسش مواجه می‌شویم که آیا شنونده نیز مقصود آهنگساز و معنای موسیقی وی را به همان صورت فهم می‌کند یا خیر؟

کتاب حاضر یکی از شاهکارهای آنتوان پاولوویچ چخوف، نویسنده روسی، است. شخصیت اصلی داستان یک بازپرس سابق دادگستری است که قصد دارد ماجراهای عجیب و وحشتناک از یک پرونده را به چاپ برساند. اسرار و ماجراهای عجیبی از افرادی که در این پرونده حضور دارند به‌چشم می‌خورد، چیزهایی همچون: عشق‌های مرموز، افکار باورنکردنی و… که چخوف سعی دارد آنها را به نمایش بگذارد. خواننده با مطالعه این اثر چنان مفتون و شیفته آن می‌شود که غرق در حیرت می‌ماند.

روایت‌های بازگشت همواره روایت‌هایی نامعمول ولی قابل لمس‌اند. آن‌هایی که پس از یک رفتن بازمی‌گردند، به یک آدم، یک مردم، یک وطن و یک سرزمین، همیشه انبوهی احساس متناقض همراه با سرخوردگی را با خود به ارمغان می‌آورند. هرچند بازگشت‌ها همیشه یک‌شکل نیستند و امکان‌های متفاوتی بسته به نوع و دلیل هر رجعت برابر رجعت‌کننده وجود دارد، با این همه انگار همه‌‌شان در منتها و اعماق خود اندوهی دارند که در سرخوشانه‌ترین وضعیت‌ها هم هویداست. در این میان بازگشت‌های مردمان آرمان‌گرای آرمان‌خواه سرزمین‌هایی با تاریخ‌های کهن که سنگینی اسطوره‌ها و افسانه‌های ابدی بسیاری روی دوششان است، به‌شکل عجیبی به‌هم شبیه و درهم گره خورده‌اند. از یونان تا سوریه و ایران و… ، کم نبوده‌اند این نمونه‌های رجعت و دیدار دوباره با همه آن چیزهایی که برایشان جنگ‌ها شده بود و خون‌ها ریخته و جان‌ها از دست شده و در نهایت هیچ نمانده جز تلی از ویرانی، خاک و خون و آتش. «شکری، پسر یعقوب» روایت دیگری از همین بازگشت‌هاست به سرزمین و آدم‌هایش و تماشای داغ بر دل مانده و وطن‌سوخته در پس انقلاب و جنگی که نه به آدم‌ها رحم می‌کند و نه به تاریخ آن‌ها. شکری پسر یعقوب مسلح به آرمان‌هایش به جنگ آنچه فکر می‌کرد تاریکی‌ است رفته بود و حال که بازگشته، پس و پشت ماجراهایی را می‌بیند که در امروز حاضرند با ریشه‌های عمیقی در گذشته.