شکرستان و زهرستان (جستاری در باب نهاهای اجتماعی_اقتصای)

هردو آمیزه «شکرستان» و «زهرستان» واژگانی هستند که از ادبیات عرفانی کهن ایران وام گرفته شده‌اند؛ ولی این کتاب نه یک کتاب ادبی است و نه یک کتاب عرفانی بلکه در زمینه شاخه جوانی از دانش‌های اجتماعی است که «نهادهای اجتماعی» نام دارد. در همه شاخه‌های دانش‌های اجتماعی به‌ویژه دانش اقتصاد جامعه‌شناسی و سیاست مقدم این شاخه جوان و نورس به گرمی مورد استقبال قرار گرفته است. اکنون همه رشته‌های دانش‌های اجتماعی درباره «نهادها» گفت‌وگو و نظریه‌پردازی می‌کنند. دور از اندیشه نیست که این فرایند فرخنده تأثیر دانش‌های اجتماعی بر پیشرفت بشریت را بیفزاید و از رنج‌ها و ناکامی‌های انسانیت بکاهد.

گمان می‌کنم هنگام خواندن این کتاب پنداشته شود که آمیزه شکرستان برای بومی‌سازی همان اصطلاح رایج توسعه اقتصادی به کار گرفته شده است و در مقابل آن آمیزه «زهرستان» با هدف بومی‌سازی اصطلاحات متداولی مانند «توسعه‌نیافتگی»، «واپسماندگی»، «جوامع در حال رشد» و حتی «جهان» سوم» به کار رفته است؛ ولی در هر کشوری گوشه و کنار شهرها یا روستاهای آن دست‌کم یک خانه، یک مدرسه، یک کلاس درس، یک زندان، یا حتی یک کوی و برزن وجود دارد که «زهرستان» یا «شکرستان» باشد.