ظهور لویاتان اسلامی

پس از نهضت فکری «پروتانیسم اسلامی» و حرکت سیاسی‌ای که آن را «مارکسیسم اسلامی» خواندیم، در سیر تحول الهیات سیاسی مدرن در ایران به ظهور «لویاتان اسلامی» می‌رسیم.

سنت روحانیت شیعه تا پیش از انقلاب اسلامی تاسیس حکومت دینی نبود. روحانیت به عنوان صنفی مرکب از علمای دین (فقها، حکما و عرفا) یا در کنار حکومت‌ها (مانند حکومت صفوی) بود یا رودرروی حکومت‌ها (مانند حکومت پهلوی).

نظریه ولایت فقیه در واقع تداوم سنت امامت در اندیشه شیعه بود که از آغاز بابی در فقه شیعه داشت که به فقیه به عنوان نایب عام امام زمان (عج ) اجازه دخالت در احوال شخصیه برخی مومنان نیازمند و اعم از صغار و ایتام و مهجورین و ابن سبیل را میداد. فراتر از حوزه خصوصی، در عرصه عمومی به خصوص از زمان تأسیس حکومت شیعی سربداران خراسان و نیز صفویان، نیاز به فقیهان برای تدوین قانون از سوی حاکمان نیز احساس شد. فقه در غیبت حقوق مدرن نهاد قانون ساز بود. با همین منطق «حکومت قانون» در آن زمان «حکومت فقه» بود، چون مشروعیت حکومت‌ها در گذار از زور شمشیر به قانون به قاعده ای نیاز داشت که فقه آن را در اختیار انسان مسلمان قرار می‌داد.

(برگرفته از متن کتاب)