تونی وبستر عادی‌بودن زندگی‌اش را پذیرفته: کار و بازنشستگی، ازدواج و طلاقی دوستانه. اما او هم مثل ما جوانی‌اش را درون خود نگه داشته و به سالمندی رسیده است. مهم‌ترین واقعه عمرش دوستی با ایدریئن تیزهوش و مستعد فاجعه است؛ مرید آلبر کامو. چهل سال بعد دفتر خاطرات همین دوست که طبق وصیت‌نامه به او واگذار شده، او را برمی‌انگیزد تا زندگی خود را بازخوانی کند. درک یک پایان برنده مهم‌ترین جایزه ادبی بریتانیا در 2011 شد. رئیس هیئت داوران (بوکر) در توصیف آن گفت: (کتاب مایه‌های یک اثر کلاسیک انگلیسی را دارد. این داستانی است که با انسان قرن بیست‌ویکم سخن می‌گوید.)

یوزف ك، كارمند فروتن بانك، یك روز بامداد پی می‌برد كه بدون ارتكاب گناهی مشخص، متهم شده است. به گمانش، اثبات بی‌گناهیش ساده است؛ ولی به‌زودی خود را در دنده‌ها و چرخ‌های ماشین تو در توی محاكمه‌ای گرفتار می‌یابد كه راه برنده‌اش عدالتی رنجناك است و نمایندگانش كارمندانی دون‌پایه و مستقر در دفترهایی پلیدند. یوزف ك. كه از این دیوستان و جهان پوچ می‌هراسد ولی همچنین به سویش كشیده می‌شود، دیگر خودش نمی‌داند كه آیا بی‌گناه است یا گناهكار. با این همه دلش می‌خواهد زندگی كند، اما توان بایسته پایداری با دو دژخیمی را ندارد كه به‌سان دو آدمكش، و به نام عدالتی كه وجود ندارد، به آهنگ داد گستردن به سراغش می‌آیند.

«آنگاه پی بردم که دست‌کم، من در سراسر این سال‌های دراز، طاعون‌زده بوده ام و باوجوداین، با همه صمیمیتم گمان کرده‌ام که بر ضد طاعون می‌جنگم. دانستم که به‌طور غیرمستقیم مرگ هزاران انسان را تأیید کرده‌ام و با تصویب اعمال و اصولی که ناگزیر این مرگ‌ها را به‌دنبال دارند،حتی سبب این مرگ‌ها شده‌ام. دیگران از این وضع ناراحت به‌نظر نمی‌آمدند و یا دست‌کم هرگز به اختیار خود درباره آن حرف نمی‌زدند. من گلویم فشرده می‌شد. من با آنها بودم و با این همه تنها بودم. وقتی که نگرانی‌هایم را تشریح می‌کردم، آنها به من می‌گفتند که باید به آنچه را که نمی‌توانستم ببلعم به خورد من بدهند؛ اما من جواب می‌دادم که طاعون‌زدگان بزرگ، آنها که ردای سرخ می‌پوشند… آنها هم در این مورد دلایل عالی دارند و اگر من دلایل جبری و ضروریاتی را که طاعون‌زدگان کوچک با استدعا و التماس مطرح می‌کنند بپذیرم نمی‌توانم دلایل طاعونیان بزرگ را رد کنم. به من جواب می‌دادند که بهترین راه حق‌دادن به سرخ ردایان این است که اجازه محکوم‌ساختن را منحصراً دراختیار آنها بگذاریم؛ اما من با خود می‌گفتم که اگر انسان یک بار تسلیم شود دیگر دلیلی ندارد که متوقف شود. تاریخ دلیل کافی به دست من داده است،این روزگار مال کسی است که بیشتر بکشد. همه آنها دستخوش حرص آدمکشی هستند و نمی‍توانند طور دیگری رفتار کنند.»

رمان نه‌چندان طولانیِ «پیردختر» جای ویژه‌ای در «کمدی انسانی» دارد و بالزاک نیز آن را از بهترین آثار خود می‌داند. این رمان نخستین‌بار به‌صورت پاورقی دنباله‌دار در مجلۀ «لاپرس» چاپ شد و اولین رمانی است که به این صورت در فرانسه منتشر گردید.

این رمان، تصویرپرداز دوران بازگشت سلطنت در فرانسه است و درخلال تضاد میان یک شوالیه ـ ‌به‌مثابۀ مظهر نمونه‌وار دنیای کهن، اشرافیت و کلیسای حامی آن ـ و سیورساتچی نوخاسته و جاه‌طلبی به نام دوبوسکیه ـ به‌مثابۀ نمونه‌وار دنیای نوین‌ ـ یورش تدریجی این بورژوازی را به جامعه اشرافیت که پس از 1815 و با روی کار آمدن حکومت دوران بازگشت، کوشید تا دوباره به خود سروسامان دهد، به شیوه هنری دلنشینی ترسیم کرده است و نشان می‌دهد که چگونه آخرین بازمانده‌های اشرافیت، دربرابر ترکتازی‌های تازه به دوران رسیده‌های عامی، به‌تدریج از پای می‌افتند. بدین‌سان در وجود نمونه‌وار دوبوسکیه و شوالیه، کشمکش‌ها و مسائل اساسی یک دوران تاریخی خلاصه می‌شود و بالزاک این مبارزۀ نمونه‌وار تاریخ جهانی را به‌عنوان موضوع داستان خود انتخاب کرده است. همین ویژگی «پیردختر» باعث می‌شود که علاوه‌بر حکایت ماجراهای خصوصی زندگی افراد مختلف، شاهد راستین و زندۀ جامعه، دوران و بشریت معاصر نیز باشد و در شناخت دنیای کنونی به خواننده یاری رساند. بالزاک در «پیردختر»، پرسش‌آفرین است، و اساس نظام اجتماعی عصر خود را به زیر سؤال می‌برد. به همین جهت، این کتاب یک اثر هنری ناب است؛ بدین معنا که اثری است که بر واقعیت مسلط است و به خواننده نیز اجازه می‌دهد که بر آن مسلط شود.

در داستان گوبسک به زندگی دختر بی‌بندوبار باباگوریو و حواشی آن سرک می‌کشیم، همان باباگورویویی که خود سرگذشتی دارد و یکی از رمان‌های مجموعۀ عظیم کمدی انسانی‌ به سوانح او اختصاص یافته است؛ اما این رمان بالزاک درواقع به‌تمامی سرگذشت‌نامۀ کنتس دو رستو و پسر جوان فقیر اما لایق او نیست که ثروت پدری‌اش را مادر بی‌بندوبارش بر باد می‌دهد. شخصیت اصلی این داستان آمیخته به فسون و فسانه پیرمرد عجیب و غریب و رباخواری‌ است به‌نام گوبسک که پدر ارنست پیش از مرگ همۀ دارایی‌اش را بدو وامی‌گذارد. بدین قرار مکتوب که وقتی پسرش به سن بلوغ رسید آن دارایی را بدو منتقل کند؛ اما ماجرا پیچ‌وتابی می‌یابد و دارایی به ارنست منتقل نمی‌شود و او در فقر گرفتار می‌شود، و ما درحالی با او آشنا می‌شویم که دختر ویکنتس دو گرانیلو بدو دل باخته است.

اکنون راوی داستان، درویل، وکیل و دوست خانوادگی ویکنتس، داستانی را حکایت می‌کند که عمیقاً از شخصیت مخوف گوبسک سرشار است: پیرمردی که رباخواری را از باب لذت فکری پیشۀ خود کرده، نه از باب ثروت‌اندوزی صرف. گوبسک از حیث شهرت به خساست سرشناس‌تر از باباگراندۀ اوژنی گرانده نیست؛ اما بی‌شک خسیسی ا‌ست اصیل‌تر و به‌لحاظ درونی غنی‌تر که قواعد خاص خود را با منتهای وسواس و دقت رعایت می‌کند و رباخواری را به مرتبۀ هنر برمی‌کشد.

«آدم می‌تواند تکه‌ای باارزش و بی‌تردید حیاتی از وجودش را از دست بدهد و در عین حال به زندگی ادامه دهد. آدم روی دو پایش راه می‌رود و یکدفعه از زانو به پایین یک پایش قطع می‌شود، مثل چاقویی که از دسته‌اش جدا شود، و باز به راه‌رفتن ادامه می‌دهد. نه دردی در کار است نه خونی دیده می‌شود، نه گوشتی هست نه استخوانی و نه رگی. تکه‌ای چوب؟ پای چوبی طبیعی؟ که بهتر از یک پای مصنوعی چفت بدن می‌شود، بی‌صدا مانند لاستیک و محکم مانند فولاد؟ می‌شد بی‌سروصدا راه رفت یا با سروصدا قدم برداشت. می‌شد با هر دو پا محکم روی زمین کوبید. می‌شد بالا و پایین پرید. می‌شد یک پا را در دست نگه داشت. می‌شد با هر دو دوید. می‌شد زانوها را هرچقدر که لازم بود خم کرد. می‌شد مشق نظامی کرد؛ اما همۀ اینها و خیلی کارها حالا دیگر امکان‌پذیر نیستند. چقدر از آن زمان که می‌شد بی‌صدا پایی را از پس پای دیگر گذاشت گذشته است» (از متن کتاب)

«داستان روت از منطق کاملاً اروپایی و سرراست قصۀ پریان پیروی می‌کند؛ منطقی که باعث می‌شود همه‌چیز اجتناب‌ناپذیر و درعین‌حال کابوس‌وار به‌نظر برسد. اگر روت را یکی از زوایای چهارگوشی حساب‌ کنید که رئوس دیگرش کافکا، روبرت موزیل و اشتفان تسوایگ هستند خیلی به خطا نرفته‌اید.» (نیکلاس لِزارد)

رمانی که شطرنج را دستمایه‎ رخدادهای سیاه زندگی بث می‎کند و به هنرمندانه‎ترین شکل ممکن زندگی دختری نابغه اما منزوی را به تصویر می‎کشد؛ روایتی تکان‌دهنده از اعتیاد و تنهایی.

مواجهه‎ شخصیت اصلی رمان با جهان بیرونی و حتی تغییرات درونی خودش، بستری جدا از بازی شطرنج را برای مخاطب فراهم می‌کند که به‌نوعی یادآور دورانی مهیج و شگفت‌انگیز است: دوران بلوغ. دورانی که همه‌چیز حیرت‎انگیز است، حتی ساده‌ترین چیزها… داشتن یک اتاق، همراهی یک مادر و به دست‎آوردن کمی پول. او هر چقدر که در مسیرش پیش می‌رود، مفاهیم عمیق‌تری را تجربه می‌کند… و درنهایت مواجهه و پیوند‎خوردن با جوهره زندگی‌اش، یعنی تنهایی، تنهایی‌ای که نه‎تنها به‌واسطه فقدان فیزیکی آدم‌ها؛ بلکه به‌دلیل دنبال‎کردن کمال‌گیری افراطی است.

کتاب «هیس» نوشته محمدرضا کاتب ( -1345) است. این کتاب جایزه کتاب سال منتقدان را در سال 1379 از آنِ خود کرده است. محمدرضا کاتب را به‌واسطه تجربه‌گرایی و خرق عادت‌های زبانی‌اش در ادبیات معاصر ایران می‌شناسند. در رمان «هیس»، کاتب، ماجراها را چنان‌که دیکته می‌شود نشان نمی‌دهد؛ بلکه چنان‌که خود می‌خواهد نشان می‌دهد و باز بر عهده خواننده می‌گذارد تا ماجرا را آن‌گونه که می‌خواهد ببیند و رمان توسط راویان مختلفی ساخته می‌شود: پاسبان، نظامی گاه دل‌رحم و گاه خشنی که آنچه را می‌خواهد انجام نمی‌دهد و آنچه را نمی‌خواهد انجام می‌دهد؛ جهانشاه، قاتلی یا قاتل‌نمایی یا حتی مقتولی که با لذت به روایت هوس‌هایش می‌نشیند و از کشتن آدم‌ها یا کشته‌شدن خود می‌گوید.

نویسنده که در نیمه داستان می‌میرد و به پایان رساندن رمان را به میراث می‌گذارد، و دیگر شخصیت‌هایی که اینجا و آنجا رشته کلام را قطع می‌کنند و از منظر خود به روایت می‌نشینند، تا سرانجام رمانی پدید آید که با هر خوانشی شکلی دیگر به خود می‌گیرد و به تعداد مخاطبانش ماجرا عوض می‌کند.

در سال‌های منتهی به میلاد مسیح ، کشورهای حوزه دریای میانه، همگی تمام و کمال جز قلمرو امپراتوری رم بودند. قلمرو فرمانروایی رم از بریتانیا تا یهودیه (قسمتی از جنوب فلسطین)، و از سوریه تا کارتاژ (محل فعلی شهر تونس) گسترده شده بود. در بعضی از این سرزمین‌های فتح‌شده، فرمانروایانی از رم گماشته شده بودند و در بعضی دیگر، شاهزادگان و فرمانروایان محلی، سرزمینشان را زیر نظر سلاطین رم اداره می‌کردند. ثروتمندترین و مهم‌ترین کشور تحت سلطه، سرزمین مصر بود. در آن زمان، اسکندریه پایتخت مصر بود که نامش برگرفته از نام اسکندر مقدونی بود که در سال 332 قبل از میلاد فراعنه مصر را شکست داده بود. او یکی از فرمانروایانش به نام بطلمبوس را حاکم آنجا کرده بود.

همین که به خیابان می‌رسیدیم، توتوکا پاشنه ور می‌کشید و مرا پشت‌سرش تنها می‌گذاشت. آن وقت بود که استعداد شیطانی‌ام بیدار می‌شد. خوشحال بودم که توتوکا تنهایم می‌گذارد تا بتوانم کاری که می‌خواهم بکنم. چیزی که مسحورم می‌کرد، جاده ریو – سائوپولو بود؛ و خفاش‌شدن. خودش بود، خفاش شوم… «درخت زیبای من» هرچند درباره سنین کودکی نوشته شده و مخاطب آن کودکان و نوجوان هستند، اما برای بزرگسالان، به‌ویژه والدین، ازآن‌رو جذاب است که آن‌ها را با دنیای تخیلات و نیازهای عاطفی کودکان بیش از پیش آشنا می‌کند.

ام‌الخیر برایم تعریف کرد چه بر سر سیده آمده است. پدر و برادرش او را با ضربات چاقو کشته بودند. سیده بزرگ‌ترین بچه خانه بوده و خودش خواهر و برادرهایش را بزرگ کرده بود. رتیبه را هم همین‌طور. شبی او را با مردی نزدیک نخلستان می‌بینند. خبر به گوش پدر و برادرش می‌رسد. سیده بیوه بود اما حالا او را با مرد دیگری دیده بودند. این دیگر ننگ بود. پدر و برادرش سرافکنده شدند و آبرویشان رفت و با دست خودشان سیده را کشتند!

این رمان داستانِ حرکت است؛ حرکت انسان و شهر. داستان فرازوفرود زندگیِ یک شهر و یک کشور که زلزلهٔ طبیعی همان‌قدر خانه‌هایش را ویران می‌کند که زلزله عاطفی یا سیاسی زندگی شهروندانش را.

راوی همچون رهگذری خستگی‌ناپذیر نوری به روان شخصیت‌ها می‌اندازد، زندگی هر شخصیت را نیمه‌کاره رها می‌کند و می‌رود سراغ شخصیت بعدی و بعدی. شهر او را با خود می‌برد و مواجهه با شخصیت‌های جدید آن‌قدر ادامه پیدا می‌کند که خواه‌ناخواه این پرسش سر برمی‌آورد که آیا سرگذشت این آدم‌ها به هم گره خواهد خورد؟