شوخی رمانی است که کوندرا با آن به جهانیان معرفی شد؛ آمیزه‌ای بدیع از عشــق و سیاسـت، رمانــی که در آن همه‌چیــز تحـت‌تأثیـر سیــاســت و فضــای سرکوب حاکمان توتالیتر قرار می‌گیرد و در عینِ حال عشق در همه‌جا و همهٔ فضاهای داستان جاری است تا جایی که خودِ کوندرا آن را رمانی عاشقانه توصیف می‌کند.

این گرم‌ترین دورهٔ عشق ما بود. نورافکن‌ها روی برج‌های دیدبانی روشن بودند، سگ‌ها با نزدیک‌‌شدن شب پارس می‌کردند، پسرک ازخودراضی بر همهٔ ما فرمانروایی می‌کرد. این‌ها فقط کمی از ذهن مرا به خود مشغول می‌کرد؛ تمام حواسم متوجه لوسی بود. من در محاصرهٔ سگ‌های آدمکش و معدن واقعاً خوشبخت بودم، با مشق‌های بیهودهٔ نظامی حرکت می‌کردم؛ خوشبخت و مغرور بودم، زیرا با وجود لوسی مالک امتیازی بودم که نه به رفقای سربازم اعطا شده بود و نه به افسرانمان: کسی مرا دوست داشت، مرا علناً دوست داشت و این را نشان می‌داد.

ـ یه دختر ازجنس شیشه س خیلی زود با کم‌صحبتی می‌شکنه.

سرش را برای یک لحظه بالا آورد.

خیره نگاهم کرد و بعد با پوزخند گفت:

ـ خب دختر از جنس شیشه، تو مگه نمی‌‎دونی وقی یه شیئ شیشه‌ای می‌شکنه چی می‌شه؟

از سؤالش تعجب کردم و گفتم:

ـ چی می‌شه؟

ـ دست‌هایم را کامل تمیز کرده بود.

باند را داخل نایلون انداخت و بسته‌ای چسب زخم بیرون آورد و یکی از آن‌ها را باز کرد و به شست دست راستم زد و گفت:

ـ شیشه شکسته خودش را نمی‌برد! هرکی بیاد سمتش رو زخمی می‌کنه. نه؟ لبخندی مرموز روی لبم نشست.

خشم و هیاهو، چهارمین کتاب ویلیام فاکنر و اولین شاهکار ادبی اوست. این رمان، اثر موردعلاقه خود نویسنده نیز بوده و فاکنر آن را «درخشان‌ترین شکست» خود توصیف کرده است. رمان با پیگیری داستان افول خانواده کومپسون، به چهار بخش تقسیم شده و هر بخش، توسط راوی جداگانه‌ای روایت می‌شود. بخش اول توسط فردی عقب‌افتاده به نام بنجی کومپسون روایت شده و اولین اتفاقات رمان را با فلاش‌بک برای مخاطب بازگو می‌کند. بنجی که از بهره هوشی بالایی برخوردار نیست، یادآور اثر تراژیک شکسپیر، مکبث است. او زبان ساده‌ای دارد و خیلی کوتاه و سرراست صحبت می‌کند. بخش دوم، از دید کوئنتین کومپسون تعریف می‌شود. داستان این بخش، حدود هجده سال قبل از وقایع بخش اول اتفاق افتاده و بنابراین، از ساختار خطی پیشروی داستان رمان تبعیت نمی‌کند. بخش سوم توسط سومین برادر کومپسون‌ها، جیسون روایت شده و در روز جمعه قبل از عید پاک می‌گذرد. جیسون برخلاف برادرانش، بسیار بیشتر بر روی زمان حال تمرکز دارد و از فلاش‌بک‌های کمتری استفاده می‌کند؛ گرچه او هم اغلب به اتفاقاتی در گذشته اشاره دارد. بخش چهارم و پایانی کتاب، توسط راوی دانای کل روایت شده و به‌خاطر نقش عمده شخصیتی به نام دیلسی، گاهی اوقات با عنوان بخش دیلسی از آن یاد می‌شود؛ اما او تنها نقش‌آفرین این بخش نیست و شخصیت‌های دیگری نیز، داستان خود را در این قسمت به پیش می‌برند.

سالن غذاخوری بوی پیاز و صیقل دستگیره‌های برنجی می‌داد. خانم و آقای جانسون سر میز نشسته بودند. خانم جانسون رنگ پریده و سرمازده به‌نظر می‌رسید. آماده رفتن به خشکی بود و کلاه دودی کوچکی بر سر داشت که چارلی قبلاً آن را ندیده بود. در جواب سلام چارلی، آقای پل جانسون لبخند بیمارگونه‌ای زد. وقتی لیوان آب پرتقال را از روی میز برداشت، چارلی متوجه شد که دست‌هایش می‌لرزند. لب‌هایش هم سفید می‌زد.

این رمان با به تصویر کشیدن مرگ و مردگان آغاز می‌شود و تصویری سیاه از روزهای جنگ را به نمایش می‌گذارد: انسان‌هایی که در جست‌وجوی گمشده خود هستند، اجسادی که پیدا می‌شوند و دنیای تاریکی که جنگ برای انسان‌ها رقم زده است. ارنست، شخصیت اول داستان، بعد از دو سال خدمت در ارتش روسیه، این امکان را می‌یابد که سه هفته به مرخصی برود اما ازآنجایی‌که او تجربه لغوشدن مرخص‌یاش را در دفعات قبل داشته تصمیم می‌گیرد که والدین خود را از این اتفاق مطلع نکند؛ با این هدف که به آن‌ها امید واهی نداده باشد.

زمانی که او به زادگاهش بازمی‌گردد با صحنه‌ای روبه‌رو می‌شود که باورش برای او سخت است: خانه‌ای ویران‌شده و والدینی که در هیچ کجا نشانی از آن‌ها نمی‌یابد. حتی همسایه‌ها هم از اینکه چه اتفاقی ممکن است برایشان افتاده باشد بی‌خبرند. در روزهای پایانی مرخصی، ارنست به یکی از دوستان دوران کودکی خود به نام الیزابت برمی‌خورد و شباهت‌های زیادی بین خود و او می‌یابد. هر دو در دنیایی گرفتار شده‌اند که البته مانند بسیاری از انسان‌های اطراف خود، در ساخت آن نقشی نداشته‌اند. بااین‌حال، در دوران جنگ، یافتن نشانی از عشق خود می‌تواند دنیایی جدید را برای ارنست بسازد.

نکته‌ای درباره ایوان کلیما، واتسلاو هاول، میلان کوندرا، بهومیل هرابال و بسیاری دیگر از نویسندگان اروپای شرقی وجود دارد که فهم و دقت در آن بسیار مهم است. اینکه به عکس آنچه همواره تبلیغ شده، این‌ها علیه کمونیسم یا حکومت کمونیستی نمی‌نوشتند؛ بلکه به حکومت‌های پساتوتالیتری حمله می‌کردند که فقط نام کمونیسم را بر خود گذاشته بودند. کافی ا‌ست قهرمان کتاب «قاضی» کلیما را در نظر بیاوریم و خوب به افکار و اعمالش توجه کینم. قاضی گیر افتاده در حاکمیت تمامیت‌خواه یا به تعبیر هاول، حاکمیتی پساتوتالیتر، شخصیتی ا‌ست دوست‌دار همه ارزش‌های والای انسانی کمونیسم، یعنی عدالت، برابری و… که آن ایده‌های رهایی‌بخشی را دوست دارد که در اندیشه‌های مارکس بوده و به ما رسیده است. اما قهرمان بیچاره داستان ما در زیر فشار بودن در حکومتی سرکوبگر و ضدانسانی، محکوم است به صادرکردن فجیع‌ترین حکم‌ها علیه شهروندان بی‌گناه و همه هستی‌اش بر سر این است که آنی نباشد که حاکمیت از او می‌خواهد. رمان قاضی تصویرگر و روایت‌کننده تیرگی‌ای مسری‌ تست که از نظام سیاسی به درون تک‌تک افراد جامعه رسوخ کرده و همه مناسبات انسانی و اخلاقی را در خود فرو برده و محو کرده است. ایوان کلیما داستانی نوشته که در آن همه‌ درحال قضاوت‌شدن‌اند و نظام همه را با معیارهای پیشینی خودش می‌سنجد. قاضی‌بودن در چنین رژیمی، از آدمی که می‌خواهد به انسان و آزادی‌اش مؤمن بماند، چگونه موجودی می‌سازد؟ برای فهم این پرسش و پرسش‌های دیگر پیرامون‌اش، باید قاضی ایوان کلیما را خواند.

آنه گست‌هویزن آینده و گذشته را درهم می‌تند و آتش داستان‌هایی را شعله‌ور می‌کند که دامنه‌شان تمام قرن بیستم را در بر می‌گیرد. از کتی می‌گوید که شخصیت دلپذیر پشت‌پردۀ ماجراهاست؛ از نامزدی سرنوشت‌ساز گرترود و جاسوسی تعریف می‌کند که او در خانه‌اش پناه داده است؛ داستان پائولا را بازگو می‌کند که شوهرش تمایلات خاصی دارد و با این حال، پائولا هرگز از دوست‌داشتن زندگی دست نمی‌کشد.

نویسنده‌ای که نوشته‌هایش را بر ترس‌ها و فقدان‌ها بنا کرده، در روزهایی که همه ساکنان زمین، آرام‌آرام درحال گذار از پاندومی کرونا هستند، تریلوژی‌اش را با «هرچه باداباد» تکمیل کرده است. استیو تولتز، نویسنده یکی از بحث‌برانگیزترین رمان‌های هزاره سوم، چهارده سال پس‌از «جزء از کل»، این‌بار بودن و نبودن را به کناری نهاده و جهانش را بر سیر و سلوک حضور در میان فاصله آغاز و انجام استوار کرده‌ است. اگر زیستن اجباری‌ است که بر ما مستولی‌ است و نبودشدن نیز حتمیّتی بی‌بازگشت است، جهانی ورای این دو چگونه خواهد بود؟ آن‌گاه که هراس و هول از بودن و نبودن، به هول و هراس از زندگی و مرگ مدام مبدل شود، این جهان چگونه خواهد بود و انسان گیر افتاده و زنجیرشده در آن، چه خواهد کرد؟ آدمی که همه زیستنش در ازدست‌شده‌ها و به‌دست‌نیامدنی‌ها خلاصه شده و درعین‌حال این همه افسوسی تمام‌نشدنی‌ست که نمی‌شود بر آن فائق آمد؛ مسئله کتاب هرچه باداباد این است! و البته انبوهی پرسش اساسی که درگیرودار چنین مسئله‌ای برابر ما قرار خواهد گرفت و در این داستان عجیب باید به‌دنبال پاسخ‌هایشان بود.

این رمان، درباره فردی است که از طرف پدر و مادر کولی خود طرد شده و به‌وسیله مرد دیگری پرورش یافته است. این فرد که پیوسته مورد اهانت برادرخوانده خود قرار گرفته، هنگامی که به سن رشد می‌رسد، خانه را ترک گفته و به سفری طولانی می‌پردازد و او پس از تلاش بسیار، با ثروت فراوان بازمی‌گردد و درصدد برمی‌آید تا از کسانی که او را تحقیر کرده‌اند انتقام بگیرد.

به این فکر افتادم که آیا قرار است بهترین سال‌های عمرم را در این شرایط فلاکت‌بار به بردگی این و آن بگذرانم و از دیدن بطالت، بی‌تفاوتی و حماقت بی‌اندازه این آدم‌های زمخت و نچسب و کله‌پوک، و از اینکه مجبورم ریخت آدم‌های مهربان، صبور، جدی و زحمتکش را به خودم بگیرم، از شدت خشم جان به لبم بیاید اما خم به ابرو نیاورم؟ آیا باید روزهای پی‌درپی خودم را به این صندلی زنجیر و در این چهاردیواری محبوس کنم و ببینم خورشید در آسمان تابستان شعله می‌کشد و زمان زمان شادی و سرمستی است و هر روز که از روزهای تابستان به‌سر می‌رسد با من می‌گوید فرصتی را که اینک از کف می‌دهم دیگر دوباره به‌دست نخواهم آورد؟ و…