نامه‌های مارکس و انگلس درمجموع منبع پرباری هستند برای آشنایی با فعالیت‌های تئوریک و عملی آن‌ها. مکاتبات این دو اندیشمند، از یک طرف منعکس‌کننده روند تکامل نظریاتشان در سه زمینه دیالکتیک و ماتریالیسم تاریخی، اقتصاد سیاسی و تئوری کمونیسم علمی می‌باشد و از دیگر سو اطلاعاتی مهم و ارزشمند از فعالیت عملی آن‌ها در زمینه‌های مختلف به‌دست می‌دهد؛ ازجمله نقششان در پایه‌گذاری، سازماندهی و رهبری اتحادیه کمونیست‌ها، بین‌الملل اول کارگران و سایر سازمان‌های پرولتری و جنبش‌های کارگری اروپا.

این مکاتبات نه‌تنها نشان می‌دهند که آثار این دو اندیشمند چگونه شکل گرفته‌اند؛ بلکه در عین حال منعکس‌کننده روابط شخصی آنها با افراد خانواده، دوستان و دشمنانشان نیز می‌باشند. محتوای این نامه‌ها از یک طرف بیانگر آزار و اذیت‌های پلیسی و از طرف دیگر حاوی نکاتی تکان‌دهنده از محرومیت‌های مادی و تنگدستی آزاردهنده خانواده مارکس در لندن است.

فقر مستمر معیشت، فشارهای بی‌وقفه طلبکاران، مرگ فرزندان و مهم‌تر از همه بیماری‌ای که گریبانگیر مارکس شده بود، همه و همه زندگی را برای این خانواده مهاجر در لندن دشوار و حتی تحمل‌ناپذیر کرده بود. در چنین شرایط دشواری کمک‌ها و ازخودگذشتگی‌های انگلس بی‌اندازه در تسهیل معیشت و زندگی مارکس و خانواده‌اش مؤثر بوده است. با جرئت می‌توان گفت که بدون کمک‌های انگلس، هرگز مارکس قادر نبود به مطالعات و خلق آثار ارزشمندش ادامه دهد.

مکاتبات مارکس و انگلس دوره زمانی‌ای را در بر می‌گیرد که فعالیت طبقه کارگر اروپا به مرور از دموکراسی بورژوایی فاصله پیدا می‌کند و جنبش مستقل کارگری آغاز به شکل‌گیری می‌نماید؛ ازاین‌رو، نامه‌های مارکس و انگلس تصویری دقیق و روشن از مراحل عمده پیدایش و تکامل جهان‌بینی کمونیستی و جنبش بین‌المللی کارگری ترسیم می‌کنند. این مکاتبات بخشی مهم از میراث فرهنگی این دو اندیشمند به‌شمار می‌آیند و اطلاعات مهمی از فعالیت‌های تئوریک و عملی آنان به‌دست می‌دهند.

در جلد اول ترجمه فارسی مکاتبات مارکس وانگلس (مجلد حاضر)، نامه‌های این دو بنیان‌گذار جنبش مستقل کارگری به یکدیگر، درطول دهه 1840 ارائه شده‌اند. این بازه زمانی (1844-1849) مراحل متعددی از تاریخچه پیدایش و تکامل اندیشه مارکسیسم را در بر می‌گیرد شامل: گذر مارکس و انگلس از دموکراسی انقلابی به کمونیسم، تدوین کمونیسم علمی و شرکت در انقلاب 1848ـ49 آلمان.

آیا ممکن است کسی بی‌آنکه شرور باشد، مرتکب شرارت شود؟ این پرسش دشواری است که هانا آرنت، متفکر آلمانی، در جست‌وجوی پاسخی برای آن، راهی اورشلیم و دادگاه آدولف آیشمن می‌شود. بیش از پنجاه سال از انتشار آیشمن اورشلیم می‌گذرد و این گزارش همچنان جنجالی‌ترین اثر هانا آرنت به‌شمار می‌رود. آرنت معتقد است که ما ترجیح می‌دهیم از هیولایی برخاسته از ظلمت شکست بخوریم تا از یک انسان معمولی؛ چون به این‌ ترتیب خودمان را کمتر مقصر می‌دانیم.

کتاب حاضر، تطبیقی است میان منابع تاریخی و تحقیقات میدانی از کوه دماوند تا کوه الوند، که به شرح سرزمین مزدک و مزدکیان (قرن 5 م) اختصاص دارد. ابتدا، محیط و اوضاع جغرافیایی مزدک و مزدکیان و اختلاف مورّخین و تحقیقات جست‌وجوگر و محقق کتاب آورده شده است. سپس، شخصیت‌های مؤثر و عوامل پیدایش تاریخ مزدک ازجمله مانی، مزدک، پردیان، مغ، بزرگمهر، انوشزاد، هرمز و… معرفی شده و سرگذشت‌نامه مختصری از هر شخصیت شرح داده شده است. در ادامه، مزدک در آثار فردوسی، مولوی و حافظ بیان شده است. در پایان، به‌همراه تصاویری، آثار باستانی سرزمین مزدکان به تصویر کشیده شده است.

روایت انقلاب و انفجار، مصاحبه تاریخ شفاهی با مرتضی فضلعلی را در بر می‌گیرد. بی‌شک نام مصاحبه‌شونده به‌عنوان یکی از دوستداران انقلاب اسلامی و قانون‌گذاران دهه‌های اخیر و یکی از جانبازان واقعه هفتم تیر 1360، در تاریخ پرفرازونشیب استقرار نظام جمهوری اسلامی ایران ماندگار است. بیان فعالیت‌های سیاسی، فرهنگی و مذهبی پیش از انقلاب، عملکرد اولین دوره مجلس شورای اسلامی، شرح واقعه هفتم تیر، اجرای طرح‌های عمرانی و فرهنگی در حوزه‌های انتخابیه و مطالبی از این دست، ازجمله مواردی است که در این اثر در دسترسی علاقه‌مندان قرار می‌گیرد.

درباره علم زیبایی‌شناسی بسیار می‌توان آموخت درصورتی‌که نه صرفاً ازطریق استنتاج؛ بلکه با قطعیت بلافصل بصیرت دریابیم که رشد مداوم هنر با دوگانگی آپولونی و دیونیزوسی پیوند دارد. درست به همان سان که تولیدمثل به دوگانگی جنس‌ها وابسته است و کشاکشی همیگشی را در بر می‌گیرد که تنها به‌شکلی دوره‌ای و متناوب با آشتی و سازش همراه می‌شود. اصلاح دیونیزوسی و آپولونی را ما از یونانی‌ها وام گرفته‌ایم که رازهای ژرف دیدگاهشان درباره هنر را بی‌شک نه در قالب مفاهیم بلکه در پیکره‌های شدیداً واضح ایزدانشان برای اذهان فهمیده آشکار می‌کند. به یاری آپولون و دیونیزوس دو الوهیت یونانی هنر درمی‌ابیم که در جهان یونان تضاد عظیمی از لحاظ سرچشمه و اهداف میان هنر آپولونی پیکره‌سازی و هنر دیونیزوسی غیر تصویری موسیقی وجود داشته است.

اسکندر در سال ۳۵۶ قبل از میلاد در مقدونیه به دنیا آمد. مقدونیه در شمال یونان باستان قرار داشت. پدرش، پادشاه فیلیپ دوم، هفت زن داشت؛ اما المپیاس همسر مورد علاقه فیلیپ بود. او اسکندر را به دنیا آورد. روزی، اسکندر پادشاه بعدی خواهد شد. اسکندر حتی در کودکی هم مشهور بود. داستان‌های شگفت‌انگیزی درباره تولد وی وجود دارد. او طبق روایتی از تبار قهرمانان مشهور یونان آشیل و هراکلس بوده است. مردم حتی می‌گفتند که خدای زئوس واقعاً پدر اوست، نه پادشاه فیلیپ؛ زئوس مهم‌ترین خدایان بود.

اگر دوست دارید درباره اسکندر مقدونی بیشتر بدانید، این کتاب را بخوانید و از آن لذت ببرید.

ابوالفضل طاهریان‌ریزی در کتاب «زرتشت چه کسی بود؟» به جمع‌آوری مهم‌ترین مطالب درباره‌ زرتشت، پیامبر و شاعر ایرانی پرداخته و او را از وجه‌های گوناگون بررسی کرده است. نخستین منبع او برای جمع‌آوری مطالب این اثر «گاتاها» یا همان سروده‌های خود زرتشت بوده‌اند. در این سروده‌ها اسامی بعضی از اعضای خانواده‌ زرتشت، رویدادها و شرایط زندگی او مشخص می‌شود. گاتاها تشکیل‌دهنده‌ کهن‌ترین بخش‌های اوستا هستند و ابوالفضل طاهریان برای ترسیم «زرتشت تاریخی» از آن‌ها بهره‌ی فراوانی گرفته است.

از دیگر منابع موجود درباره‌ این پیامبر ایرانی، منابع افسانه‌ای‌ است.بازتاب این منابع افسانه‌ای را که به‌صورت پیوسته درطول تاریخ به‌نگارش درآمده‌اند، بیش از همه در کتاب‌های پهلوی مشاهده می‌کنیم. ابوالفضل طاهریان‌ریزی به نگارش کتابی پرداخته که گرچه حجمی کم دارد، اما مطالبی کلیدی را دراختیار ما قرار می‌دهد.

نادرشاه افشار، زاده 28 محرم ۱۱۰۰ هجری قمری/ ۲۲ نوامبر ۱۶۸۸ میلادی – کشته ۱۱ جمادی‌الثانی ۱۱۶۰ هجری قمری / ۲۰ ژوئن ۱۷۴۷ میلادی، پایه‌گذار سلسله افشار از پادشاهان ایران پس از اسلام است. سرکوب شورشیان افغان و بیرون‌راندن عثمانی و روسیه از کشور و تجدید استقلال ایران و نیز فتح دهلی و گرجستان و جنگ‌های پیروزمندانه او، سبب شهرت بسیارش شد. او را ناپلئون آسیایی یا ناپلئون ایرانی و آخرین فاتح بزرگ آسیای میانه می‌دانند و اکنون اغلب ناپلئون نادرشاه اروپا نامیده می‌شود.

اگرچه طی سال‌های گذشته شاهد پایه‌ریزی و شکل‌گیری تحقیقات قابل‌توجهی در حوزه نقاشی در ایران عهد قاجار (سده 19 میلادی/ 13ه. ق) بوه‌ایم. با این حال، به‌نظر نمی‌رسد که مورخان هنر پا را فراتر از مرزهای رسانه‌های متداولی چون نقاشی رنگ و روغنی و آثار لاکی و مینایی گذاشته باشند. نویسنده در این کتاب نشان داده است که «دیوارنگاری» نیز به‌عنوان یک قالب هنری، در قیاس با رسانه‌های یادشده، به یک اندازه ارزش و اعتبار داشته است. نقاشی‌های دیواری در ایران، در انواع بناها ـ از کاخ‌های سلطنتی و خانه‌های شخصی تا گرمابه‌ها و بقاع متبرکه ـ به‌وفور یافت می‌شده‌اند. این قالب هنری، حرفه و صناعتی بوده است که هنرمندان و پیشه‌وران را در شهرهای بزرگ مجدانه به خود می‌داشته. این عمل را به‌واقع می‌توان پاسخی درخور به نیاز عموم برای دستیابی به هنرهای تصویری و پیکرنما برشمرد.

گرامشی، حدود همان زمان که برنامه‌های درازمدتش را اعلام کرد، به خواهر کوچک‌ترش اطمینان داد: «من واقع‌بینانه و با آرامش همه‌چیز را نظاره می‌کنم و اگرچه نمی‌توانم به هیچ توهم کودکانه‌ای بیندیشم، قاطعانه اعتقاد دارم که نباید در زندان بپوسم.» همین لحن کاملاً مبارزه‌طلبانه در بسیاری نامه‌های دیگر ظاهر می‌شود، نظیر زمانی که به همسرش می‌گوید «اطمینان دارم که هرگز آدم بی‌فرهنگی نخواهم شد.» او به شعاری وفادار بود که از رومن رولان اقتباس و در سرصفحه‌ لوردینه نوو استفاده کرده بود؛ «بدبینی عقل، خوش‌بینی اراده.» گرامشی، با ارزیابی خونسردانه از وضعیتش، همه‌ امیدهای باطل به رهایی سریعش را رد کرده بود، اما به ضرب قدرت اراده خود را متقاعد کرده بود که به وجودی بیهوده تقلیل نخواهد یافت. در این زمینه، بد نیست که اظهارنظری را از او ذکر کنیم که در دفتر نهم خود حدود سال 1932 نوشته بود:

خوش‌بینی و بدبینی. باید توجه کرد که اغلب اوقات خوش‌بینی چیزی بیش از دفاع از کاهلی، بی‌مسئولیتی و عدم‌اراده در انجام هر کاری نیست. همچنین شکلی است از سرنوشت‌باوری و مکانیکی‌انگاری. بر عواملی بیرون از اراده‌ و فعالیت فرد تکیه می‌کنیم، آن‌ها را به عرش اعلا می‌رسانیم و به‌نظر می‌رسد که با شور‌و‌شوقی مقدس ملتهب می‌شویم. و شور‌و‌شوق چیزی بیش از ستایش بت‌واره‌ها نیست. واکنشی لازم است که برای عزیمت خود متکی به عقل باشد. یگانه شور‌و‌شوق موجه شور‌و‌شوقی است که ملازم اراده‌ هوشمندانه، فعالیت هوشمندانه و به‌نحو بدیعی سرشار از ابتکارهای مشخصی باشد که واقعیت موجود را تغییر بدهد.