در این اثر مؤلف بر آن است که در قالبی تحلیلی و انتقادی، دلایل همکاری و رقابت میان ایران و جهان عرب را در نگاهی کلان شرح دهد؛ به‌گونه‌ای که بتوان به میانگینی در رفتارها و سیاست‌های ایران و کشورهای عربی دست یافت. مبنای کار مؤلف، تحولات اخیر با بهره‌گیری از نظریة سازه‌انگاری در روابط بین‌الملل و رویکردی مرکب از تحلیل سیاست خارجی شناختی بوده است. مجموعه‌ای از عوامل هیجانی، عاطفی و نگرشی بررسی‌شده در این اثر گویای این واقعیت است که نگرش‌های منفی میان ایران و بخش مهمی از جهان عرب به تفسیر بدبینانة رفتارها و اقدام‌های این دو در قبال هم انجامیده است.

به گفتة مؤلف تعاملات ایران با جهان عرب، پس از پیروزی انقلاب اسلامی، به دو گونة با برخی رقابت و با برخی همکاری شکل گرفته است. الگوهای این رقابت و همکاری موضوع فصل اول این اثر است با عنوان «جمهوری اسلامی ایران و جهان عرب: رقابت و همکاری». در این فصل عربستان سعودی، کشورهای عربی حوزة خلیج فارس، امارات متحدة عربی (کویت، قطر، بحرین و عمان) و مصر، در دستة رقابت با ایران، و عراق، سوریه و لبنان در دستة همکاری با ایران بررسی شده است.