نامه‌های مارکس و انگلس درمجموع منبع پرباری هستند برای آشنایی با فعالیت‌های تئوریک و عملی آن‌ها. مکاتبات این دو اندیشمند، از یک طرف منعکس‌کننده روند تکامل نظریاتشان در سه زمینه دیالکتیک و ماتریالیسم تاریخی، اقتصاد سیاسی و تئوری کمونیسم علمی می‌باشد و از دیگر سو اطلاعاتی مهم و ارزشمند از فعالیت عملی آن‌ها در زمینه‌های مختلف به‌دست می‌دهد؛ ازجمله نقششان در پایه‌گذاری، سازماندهی و رهبری اتحادیه کمونیست‌ها، بین‌الملل اول کارگران و سایر سازمان‌های پرولتری و جنبش‌های کارگری اروپا.

این مکاتبات نه‌تنها نشان می‌دهند که آثار این دو اندیشمند چگونه شکل گرفته‌اند؛ بلکه در عین حال منعکس‌کننده روابط شخصی آنها با افراد خانواده، دوستان و دشمنانشان نیز می‌باشند. محتوای این نامه‌ها از یک طرف بیانگر آزار و اذیت‌های پلیسی و از طرف دیگر حاوی نکاتی تکان‌دهنده از محرومیت‌های مادی و تنگدستی آزاردهنده خانواده مارکس در لندن است.

فقر مستمر معیشت، فشارهای بی‌وقفه طلبکاران، مرگ فرزندان و مهم‌تر از همه بیماری‌ای که گریبانگیر مارکس شده بود، همه و همه زندگی را برای این خانواده مهاجر در لندن دشوار و حتی تحمل‌ناپذیر کرده بود. در چنین شرایط دشواری کمک‌ها و ازخودگذشتگی‌های انگلس بی‌اندازه در تسهیل معیشت و زندگی مارکس و خانواده‌اش مؤثر بوده است. با جرئت می‌توان گفت که بدون کمک‌های انگلس، هرگز مارکس قادر نبود به مطالعات و خلق آثار ارزشمندش ادامه دهد.

مکاتبات مارکس و انگلس دوره زمانی‌ای را در بر می‌گیرد که فعالیت طبقه کارگر اروپا به مرور از دموکراسی بورژوایی فاصله پیدا می‌کند و جنبش مستقل کارگری آغاز به شکل‌گیری می‌نماید؛ ازاین‌رو، نامه‌های مارکس و انگلس تصویری دقیق و روشن از مراحل عمده پیدایش و تکامل جهان‌بینی کمونیستی و جنبش بین‌المللی کارگری ترسیم می‌کنند. این مکاتبات بخشی مهم از میراث فرهنگی این دو اندیشمند به‌شمار می‌آیند و اطلاعات مهمی از فعالیت‌های تئوریک و عملی آنان به‌دست می‌دهند.

در جلد اول ترجمه فارسی مکاتبات مارکس وانگلس (مجلد حاضر)، نامه‌های این دو بنیان‌گذار جنبش مستقل کارگری به یکدیگر، درطول دهه 1840 ارائه شده‌اند. این بازه زمانی (1844-1849) مراحل متعددی از تاریخچه پیدایش و تکامل اندیشه مارکسیسم را در بر می‌گیرد شامل: گذر مارکس و انگلس از دموکراسی انقلابی به کمونیسم، تدوین کمونیسم علمی و شرکت در انقلاب 1848ـ49 آلمان.