این کتاب کوچک هدفی بزرگ دارد. مؤلف می‌خواهد از گذر تحلیل‌های آکادمیک رابطۀ اجتماعی و همزاد آن همبستگی اجتماعی مسیر یکصدساله‌ای را ترسیم کند که طی آن مفهوم همبستگی ابتدا به آموزۀ همبستگی‌باوری و سپس به راهبرد نظام جامع تأمین اجتماعی و تأسیس دولت‌های رفاه اجتماعی در قرن بیستم انجامیده است و و نهایتاً اینکه چرا و چگونه در سال‌های پایانی قرن بیستم این دستاوردهای مهم اجتماعی، یعنی همگانی بودن حق برخورداری شهروندان از حمایت‌های تأمین اجتماعی (درمانی، بازنشستگی، از کارافتادگی، بیکاری و…) زیر سؤال رفته‌اند و برخورداری از این حق مشروط شده است

مجموعه‌ی حاضر، مشتمل است بر شرح مختصری از زندگانی برخی زنان برجسته و مشهور جهان که به زعم نگارنده: “با تلاش‌های خود مهر خویش را بر عصری که در آن زیسته‌اند کوبیده‌اند و بی‌آن که شرایط ناگواری را که به آن‌ها تحمیل شده بپذیرند، خود پای از دایره‌ی سرنوشت محترم خود بیرون گذاشته و موفق شده‌اند قوانینی را به نفع خود تغییر دهند، اسارت را از دست و پای هم‌نوعان خود بردارند و در جهان فکر و ادب و علم و سیاست پای بر پله‌های بلند موفقیت بگذارند و به مردانی که به آن بلندی‌ها دست نیافته‌اند نشان دهند که مهم خواستن و توانستن است، نه زن یا مرد بودن”. برخی از آن‌ها عبارت‌اند از: “ژاندارک، زنی که فرانسه را نجات داد”، “هانا آرنت، بزرگ‌ترین زن فیلسوف قرن بیستم”، “جین آستن، نخستین رمان‌نویس بزرگ”، “کلارا بارتون/ بنیادگذار صلیب سرخ آمریکا”، “الیزابت بلاک‌ول/ اولین زن طبیب و بنیان‌گذار طبابت زنان در آمریکا”، “مارگارت بورک وایت/ بزرگ‌ترین خبرنگار عکاس قرن بیستم”، “هریت تابمن/ اولین رهبر بردگان سیاهپوست”، “اونگ سان سوکی/ مشهورترین زندانی سیاسی جهان”، “وو شائو/ امپراتریس مقتدر چین”، “راشل کرسون/ اولین محافظ محیط زیست” و “مریم مقدس/ زنی که باعث دگرگونی چهره‌ی مذهبی دنیا شد”.

این پرسش كه “ما” كیستیم و فرهنگِ “ما” كدام است و رفتار و اندیشه و زندگانىِ “ما” چگونه مى‏باید باشد پرسشِ دشوار و تلخ و ترسناكى‏ست كه ذهن‏هاىِ اندیشه‏گرترین و حسّاس‏ترین و شریف‏ترین جان‏ها را در میانِ “ما” به خود مشغول داشته است. و این‏ها همه در بنیاد به پرسش از فرهنگ و ماهیّتِ آن بازمى‏گردد، پرسشى كه تاكنون در میانِ “ما” با دیدِ علمى و فلسفى چنان كه باید طرح نشده، و زبانِ ما هنوز چنان‏كه باید آماده‏ى گفتار درباره‏ى آن نیست. این دفتر دست‏آوردِ كارهاى پراكنده‏ى داریوش آشورى در این سه دهه درباره‏ىِ این موضوع است

ادوارد پالمر تامپسون در تکوین طبقه کارگر در انگلستان، برخلاف سایر نحله‌های تاریخ‌نگاری، از منظر خبرگان و نخبگان و نهادهای قدرت به تاریخ نمی‌نگریست. نگاه او به تاریخ از “پایین” بود، از منظر فرودستان و تهیدستان. عبارت مشهورش را همه خوانده‌ایم: “می‌کوشم” قربانیان گذشته را “از خفت فراوانی که نسل‌های بعدی بارشان کرده‌اند برهانم”. تاریخ اجتماعی برای او مطالعه سنت‌ها و مبارزه‌های مردم عادی بود و ازاین‌رو سیاست را نه منازعه میان نخبگان رقیب بلکه غالباً تضاد طبقاتی میان فرادستان و فرودستان می‌دانست…. تامپسون اگر به روایت کلان می‌رسید، تکیه‌اش بر گستردگی داده‌های خُرد بود، انبوهی از داده‌های تجربیِ کاویده‌شده. در این روایتِ کلان می‌شد صدای بی‌صدایان را شنید. صدای تهیدستان و فرودستان…. ترجمه فارسی تکوین طبقه کارگر در انگلستان گرچه پس از پنجاه‌واندی سال به دست خوانندگان فارسی‌زبان می‌رسد، اما سال‌هاست که می‌توان ردپای تامپسون را در کار تنی چند از مورخانی یافت که پژوهش‌شان درباره گذشته‌های دور و نزدیک ایران بوده است…. در تاریخ‌نگاری ایران که عمدتاً تخته‌بند تاریخ‌نگاری‌های ملی‌گرایانه و آیینی و استالینی بوده است، ترجمه فارسی اثر بزرگ تامپسون ستودنی است. (برگرفته از پیش‌گفتار یرواند آبراهامیان بر ترجمه فارسی)

از یک‌سو، مسجّل شدنِ مسیری که به جهانی‌شدنِ اقتصاد ‌انجامید و از سوی دیگر، فروپاشیِ بلوک شرق در پایان دهۀ 1980، به تکاپویی برای شناسایی ساختارهای نهادیِ متفاوتی دامن زد که ضامن تکثرِ اقتصاد سیاسیِ سرمایه‌‌داری پیشرفته بودند. کتابِ حاضر هم حاصل این تکاپو است و هم متنی است انتقادی‌ ناظر بر تعجیل در ارائۀ الگوی یکّه‌ای از اقتصاد سرمایه‌داری ‌به کشورهای اروپای شرقی. الگویی که یکّه بودنِ خود را از ادعای پایان تاریخ استنتاج می‌کرد. با بررسی تأثیرات جهانی شدن اقتصاد بر کشورهای توسعه‌یافته، نویسندگان این کتاب نشان می‌دهند که آنچه با آن مواجه هستیم، نه پایانِ تاریخ که بازگشتِ از آن و رجوع به شرایطی است که در دوران‌های اولیۀ سربرآوردنِ نظام سرمایه‌داری در جهان غرب حاکم شد؛ یعنی بیکاری‌های گسترده و مزمن، پوشش‌های رفاهی محدود و متزلزل، ناپایداریِ اشتغال و غیره که همگی ویژگی‌های این نظام در آغاز تولد و همچنین در دوران سخت بلوغش بودند. حاصل کار، سست‌ شدنِ بنیان‌های اجتماعی است در این کشورها و محدود شدنِ چشم‌اندازِ تبیین سیاست‌هایی دموکراتیک که همچنان به امکان مداخله در مقیاس دولت‌ملت وابسته است