مجموعه حاضر، سلسله سخنرانی‌های استاد مصطفی ملکیان، مربوط به سال‌های قبل از 1382 است.

در کتاب حاضر، سعی شده است در بخش‌های مستقلی با بررسی سه متن «ریگ ودا»، «گاهان» و «سنگ نبشته بغستان»، به ترتیب اندیشه سیاسی اقوام آریایی در پیش از ورود آن‌ها به «نجد» ایران، دوران مهاجرت و پس از ورود آن‌ها به «نجد» ایران مورد بررسی قرار گیرد. این بررسی بی‌توجه به سنجش نظریاتی که برای ایران باستان از آغاز تا پایان، الگو و نظریه‌ای یکتا از اندیشه سیاسی قائل شده‌اند نبوده است. همچنین در بخش جداگانه‌ای در این کتاب سعی شده نگاره‌ها و نبشته‌های عیلامی در راستای تدوین اندیشه سیاسی آن‌ها بررسی شود. این بررسی می‌تواند در راستای سنجش دیدگاه‌هایی که اهمیتی برای نظام سیاسی در پیش از ورود اقوام آریایی قائل نمی‌شوند و اصولاً ورود اقوام آریایی به نجد ایران را شامل تحولاتی در دیدگاه‌های سیاسی آن‌ها می‌دانند، موردتوجه قرار گیرد.

این کتاب که می کوشد پرتوهایی از درخشش های دموکراسی را به خواننده بنمایاند و پاره ای از نقش و نگار های سیمای دموکراسی را بازتاب دهد، حاصل پژوهش هایی است که نویسنده بین سال های 1370 تا 1392 به انجام رسانده است.

در این کتاب مطالعه میدانی در زیست طلبه‌ها و نیز مصاحبه‌های عمقی، سبک زندگی این قشر از جامعه را بررسی کرده است. به طور مثال، زمان مطالعه، میزان مطالعه، نوع آثاری که طلبه‌ها مطالعه می‌کنند، وضعیت ملبس بودن طلاب به لباس روحانیت، سطح تحصیلات و وضعیت شغلی خانواده، انگیزه های ورود به حوزه های علمیه، میزان و نوع دسترسیشان به تکنولوژی هاهی ارتباطی، نگاه طلاب به مسائل زنان از جمله اشتغال و تعدد زوجات و برخی دیگر از وجوه زندگی طلاب از میان گفت‌وگو با آن‌ها استخراج شده است.

فردریش آگوست فون ها یک یکی از برجسته ترین اقتصاد دانان و مدافعان قاطع اندیشه های آزادی خواهانه در قرن بیستم است.در سال 1974 هایک با ارائه اندیشه های بدیع خود به علم اقتصاد به طور مشترک با گونار میردال.اقتصاد دان معروف سوئدی(که در واقع نظریاتی در نقطه مقابل او در اقتصاد داشت).

کتاب حاضر، حاوی برگردان فارسی متن گزارشی نتایج به دست آمده از پروژة «خبر در آینده» می‌باشد که توسط یکی از مهم‌ترین مؤسسات مطالعاتی خبر رادیو و تلویزیون در سال 1993 با حضور کارشناسان رسانه‌ای، جامعه‌شناسان، اقتصاددانان و…، انجام شده است. در این گزارش مباحثی چون: تعریف خبر؛ نقش فناوری در تولید خبر؛ نقش تغییر محرک‌های اقتصادی در تولید و نشر خبر و….، مورد بررسی قرار گرفته است.

کتاب حاضر، حاوی مجموعة مقالاتی از نویسنده است که در هر یک به نوعی به جنبه‌های گوناگون الهیات غیبت می‌پردازد. وی در این مقاله‌ها مباحثی چون آداب و مناسک دینی به مثابه ارکان یک نظام سلوک دینی؛ مفهوم گناه در سنّت ادیان توحیدی؛ ماهیت وحی زبانی؛ جنبه‌های سیاسی و اجتماعی الهیات توحیدی؛ نقش پیامبر در نزول وحی و نقد آرای «محمد مجتهد شبستری» دربارة وحی و تجربة نبوی را طرح و بررسی کرده است.

آپولوژی افلاطون از جایی آغاز می‌شود که سقراط خطاب به آتنیان سخن آغاز می‌کند و به تدریج و از فحوای سخنان، بر ابهامات وارده بر او پی می‌بریم، اما همان‌گونه که از این سخنان آغازین نیز برمی‌آید، بدیهی است که دادخواهان سقراط، پیش از آن که ادعانامة خود را به گوش حاضران رسانیده‌اند. متن این ادعانامه در آپولوژی نیامده است. بر اساس این ادعانامه، سقراط متهم به آن بود که خدایان رسمی آن را انکار کرده و به جای آنها خدای دیگری را معرفی نموده و هم‌چنین جوانان را به فساد کشانیده است. این ادعانامه را ملتوس تنظیم کرده بود، ولی افلاطون در همان آپولوژی به ما می‌گوید که اتهام‌زنندگان در اساس سه نفر بودند: آنیتوس، لیکون و ملتوس. گفته می‌شود که از این جمع سه نفره آنیتوس بیش‌تر سخنگوی سیاست‌مداران و صنعت‌گران و لیکون نمایندة خطیبان و سخنوران بود و ملتوس نیز از سوی شاعران سخن می‌گفت. کتاب حاضر بخشی از مطالعات نویسنده دربارة سقراط بر اساس آپولوژی Apology افلاطون است. متن اصلی مورد ارجاع وی در وهلة اول، متن دو زبانة دانشگاه هاروارد از مجموعة معتبر Loeb ترجمه (Fowler 1971) است. در کنار این متن، متن دانشگاه یرینستون (1989) نیز مورد توجه بوده است.

این مجموعه مشتمل است بر گفت‌وگو با مصطفی ملکیان کارشناس ارشد دانشکده‌ی الهیات دانشگاه تهران درباره‌ی “تاریخ فلسفه‌نگاری در اسلام و غرب”، “ماهیت فلسفه‌ی اسلامی”، “فلسفه‌ی ویتگنشتاین”، “حاکمیت دینی”، “فلسفه‌ی فقه” و…. به تصریح ناشر: “درون‌مایه‌ی واحد و مشترک گفت‌وگوهایی که در این مجموعه گردآمده‌اند. ربط و نسبت سیاست فرهنگ است. در باب تاثیر و تاثر و مساعدت و معارضت دوجانبه‌ی سیاست و فرهنگ، آن‌چه بیش‌تر محل تاکید است، این است که آثار و نتایج هر عمل سیاسی یا هر نظام سیاسی فقط منحصر به قلمروهای اقتصاد و حقوق نمی‌شودن بلکه به حیطه‌های خانواده و تعلیم و تربیت نیز تسری می‌یابد و از مرز امور مربوط به مادیت و جسم هم می‌گذرد و به حوزه‌ی امور مربوط به معنویت و جان و ذهن و روان‌پای می‌نهد. اما باز مهم‌تر از این جنبه‌های توصیفی و واقع‌نگرانه، ربط و نسبت سیاست و فرهنگ، جنبه‌های توصیه‌ای و ارزش‌نگرانه و هنجارگذارانه‌ی آن‌اند و از این جنبه‌های توصیه‌ای، آن‌چه از همه فوری‌تر است، این است که سیاست را تابع اخلاق سازیم، نه اخلاق را طفیل سیاست. به تعبیر دقیق‌تر نگذاریم که سیاست. مبتنی بر عوامل مادی و مصلحت‌اندیشانه، مبتنی بر واقعیات سیاسی و مبتنی بر منافع گروهی، قدرت، زور و خشونت، اخلاق را در چنگ خود گیرد و آن را به هرشکلی که می‌خواهد درآورد، بلکه کاری کنیم که اهداف آرمان‌های اخلاقی و معنوی بر اعمال سیاسی حاکم شوند”.

شاید بتوان گفت که اخلاقی زیستی یگانه راه عشق مدام یا مهرورزی جاودانه است.مهرورزی که مهرورزی به خود است و هم مهرورزی به دیگران،و مهرورزی که جاودانه است و گسست و انتقطاع نمی پذیرد.