پسرکی با پیژامهی راه راه
90,000 تومان
نویسنده: جان بوین
مترجم: هرمز عبداللهی
نشر: چشمه
توضیحات: این رمان یکی از نخستین کتابهایی ست که نشر «چشمه» بعد از رفع تعلیق منتشر کرده، از سری «جهان نو» داستان که زیر مجموعه ادبیات جهان قرار دارد. نقطه مقابل آن، جهان کلاسیک داستان است که به ترجمه و انتشار آثارکلاسیک و شناخته شده ادبیات جهان اختصاص دارد، آثاری که بعضا در گذشته منتشر شده اند، اما نشر چشمه ترجمه ای تازه و البته مقبول تری از آنها به فارسی ارائه می کند.
ویژگی جهان نو داستان نشر چشمه، تنها انتشار رمانهای متاخر ادبیات جهان نیست بلکه در این مجموعه حجم قابل توجهی از آثار نویسندگان برجسته سالهای اخیر ادبیات جهان که عمدتا برای مخاطب فارسی زبان نا آشنا بودند، با ترجمه هایی قابل قبول منتشر شده اند. کتاب حاضر نیز از همین قسم آثار است که توسط یکی از مترجمان باسابقه و موجه یعنی هرمز عبداللهی به فارسی برگردانده شده است.
رمان «پسرکی با پیژامه راه راه» نوشته جان بوین نویسنده ایرلندی که نخستین بار در سال ۲۰۰۶ منتشر شد و خیلی زود در جدول پرفروش ترین رمان های دنیای ادبیات انگلیسی زبان جای گرفت. این رمان که ابتدا به عنوان اثری در ژانر کودک و نوجوان شناسایی می شد، اگر چه از سوی بنیاد کودکان و جنگ جایزه اثر برگزیده سال را دریافت کرد، اما به سرعت پا را از دایره این گونه فراتر گذاشت و به جای خود را در میان رمان های بزرگسال باز کرد و با توجه به درونمایه آن که از مسائلی فراتر از دنیای کودکانه در آن سخن گفته شده، اکنون بیشتر به عنوان اثر بزرگسال شناخته می شود.
این رمان مدتی پس از انتشار توسط «مارک هرمن» کارگردان انگلیسی برای ساخت فیلم در سینما مورد اقتباس قرار گرفت و فیلمی با همین نام از روی آن ساخته شد که بر شهرت کتاب بیش از پیش افزود.
دستمایه رمان «پسرکی با پیژامه ی راه راه» نوشته جان بوین نسل کشی با پس زمینه جنگ است و اگر چه این رمان درباره یکی از اتفاقات جنگ جهانی دوم نوشته شده که بدان بسیار پرداخته شده و از دریچه های گوناگون و در مدیوم های مختلف درباره آن شاهد آثار بسیاری در سالهای دور و نزدیک بوده ایم. اما آنچه باعث اقبال بسیار زیاد این رمان می شود نخست جذابیت دستمایه اصلی داستان و دیگری پنجره تازه ای ست که این رمان بر روی نسل کشی در جنگ جهانی دوم گشوده و از این رو افقی تازه و در خور اعتنا پیش روی مخاطب قرار داده است؛ چنان که گویی پرداختن به این نسل کشی با نوع نگاه جهانشمول نویسنده می تواند اشاره ای باشد به نسل کشی های دنیای امروز.
درواقع نویسنده به فاجعه ای انسانی می پردازد که با وجود نمونه های هولناک آن در تاریخ نه چندان دور، امروز هم کماکان در دنیا دیده می شود. و اگر روزگاری نازی ها دور از چشم دیگران و کاملا پنهانی مشغول چنین جنایاتی بودند و خبر آن چندین سال بعد لو رفته و در جهان پخش شد؛ در دنیای امروز باوجود سرعت انتقال اخبار و اطلاعات باز هم اتفاق می افتد و البته ظاهرا قبح آن به مراتب بیشتر از گذشته ریخته است!
شخصیت های اصلی این رمان کودکانند، کودکانی که در جایگاه قربانی و یا قربانی شونده درکی از دنیایی که در آن هستند ندارند و سعی می کنند دنیا را فارغ از خط کشی های آدم بزرگها برای خود بسازند؛ اما در دنیای خشنی که بزرگتر ها ساخته اند چنین مسئله ای به سادگی میسر نیست.
«برونو» قهرمان این داستان، پسری ۹ ساله است که خلال روزهای جنگ جهانی دوم و حوادث آن روزها در برلین زندگی می کند «برونو» کودکی است که ناخواسته چهره ی عریان و خشن جنگ و نسل کشی را برای خواننده این رمان عیان می کند. در جریان جنگ جهانی دوم و روزهایی که اردوگاه های کار اجباری هیتلر جان بسیاری از زنان و کودکان را می گرفت، برونو و خانواده اش ساکن خانه ای می شوند در مجاورت دودکش های عظیم و سیم خاردارهایی که برونو درکی از آن ها ندارد او این آغاز راه یافتن به جهنمی انسانی است.»
جان بوین درباره ایده نوشتن این رمان می گوید: «اصولاً یک تصویر یگانه به ذهنم آمد، از دو پسربچه ای که در دو طرف حصار سیم خاردار نشسته اند و باهم حرف می زنند. و من می دانستم آن حصار سیم خاردار کجا قرار دارد. می دانستم آن دو پسر بچه به واقع نمی توانستند آنجا باشند. دلیلی برای بودن در آنجا نداشتند. و من بی درنگ شروع به نوشتن آن کردم و می خواستم آن را به صورت سوم شخص روایت کنم. آن را از دیدگاه برونو بیان کنم . اما این کار راهم نه از فاصله نه چندان دور، در نقش یک نظر انجام دهم.»
جان بوین این رمان را به گونه ای باور نکردنی در مدت زمان بسیار کوتاه نوشته. یک هفته و نیم تمام مدتی است که او صرف نوشتن «پسرکی با پیژامه ی راه راه» کرده، مدتی که بی شک مترجم کتاب زمان بیشتری برای برگردان آن به فارسی صرف کرده است.
جان بوین می گوید: «یکی از چیزهایی که خوشم آمده، این بود که از وقتی کتاب را به مردم داده ام تا آن را بخوانند، وقتی بوده است که آن ها گفته اند کتاب را در یک یا دو نشست، شاید هم در عرض چند ساعت خوانده اند. وقتی کتاب را در دست گرفته اند یک نفس تا آخر خوانده اند. زیرا من هم آن را به همین سرعت یک تکه نوشته ام.»
شاید بکار بردن چنین سرعتی در نوشتن اغلب نتایج فاجعه باری برای یک اثر به همراه داشته باشد، اما کم نیست مواردی همانند رمان «پسرکی با پیژامه راه راه» که چنین سرعتی باعث می شود نویسنده متکی بر جریان قریحه و غریزه به خلق اثری سرشار از لحظات ناب انسانی، لحظاتی پر احساس و تاثیر گذار نائل شود و گرمایی بدان ببخشد که جایش در میان آثار این روزگار خالی ست آثاری که قرار است مبتنی بر شعور نوشته شوند، اما خالی از شور از کار در می آیند.
در انتهای کتاب حاضر، علاوه بر گفتگوی ناشر کتاب با نویسنده رمان و یاداشتی کوتاه از جان بوین، نوشته ای تحت عنوان راهنمای خوانندگان منتشر شده که جان بوین در آن سولاتی درباره محتوا و شخصیت های کتاب برای خواننده مطرح کرده است، سوالاتی که درواقع حکم تلنگری برای فعال کردن ذهن خواننده برای اندیشیدن درباره درونمایه رمان، مطرح شده اند و این تمهید در نوع خود کاری متفاوت و جالب توجه محسوب می شود.
