ارتباطات سیاسی

نام: ارتباطات سیاسی
نویسنده: نبی الله قربانی
نشر: ساکو
توضیحات: درک روابط سیاسی و تبیین فرایند کنش سیاسی به ارائه تصویری روشن و واقع‌گرایانه از این مقوله بستگی دارد. این امر پیش از هر چیز نیازمند فهم صحیح «ارتباط» و «سیاست» به عنوان عناصر مفهومی و ماهیتی ارتباطات سیاسی است. کنشگران ارتباطات سیاسی، تنها زمانی می‌توانند درک و تحلیلی درست، برنامه‌ریزی‌ صحیح و اقدامی مؤثر در تعاملات سیاسی داشته باشند که به تبیین و تفسیری شفاف از مفاهیم و نظریات مرتبط نائل آمده باشند.

بر پایه این ضرورت در نخستین فصل از بخش اول به تشریح برخی از مفاهیم علم سیاست از جمله:

الف) نظام سیاسی و تعریف و انواع آن؛ ب) دموکراسی: تعاریف و اشکال آن و در فصل دوم قدرت‌ و عناصر تشکیل‌دهنده آن، اقتدار ملی، سلطه و انقیاد و نفوذ پرداخته می‌شود و به دنبال آن در فصل سوم هویت سیاسی، انسجام ملی و هویت ملی و در ادامه مباحث امنیت ملی و اقتدار ملی از دیگر مقولات اصول علم سیاست مورد بررسی قرار خواهند گرفت.

در بخش دوم ارتباط سیاسی، به مثابه ارتباطی اقناعی و برهم‌کنشی که دارای ماهیتی چند وجهی و چند موضوعی می‌باشد از جهت تعریف و پیشینه، ماهیت، هدف، جایگاه و نقش مورد کنکاش قرار می‌گیرد.

در دومین فصل از بخش دوم تبلیغات سیاسی در عرصه ارتباطات سیاسی مورد مداقّه قرار گرفته و در قالب آن اهمیت، اهداف و انواع تبلیغات سیاسی مورد بررسی قرار می‌گیرد.

در فرایند تحقق ارتباطات سیاسی مجموعه‌ای از مفاهیم، عناصر، جریان‌ها و پدیده‌ها همچون: احزاب، گروههای ذی‌نفوذ، گروههای فشار، افکار عمومی، رسانه‌ها، رهبران فکری، فرهنگ سیاسی، جامعه‌پذیری سیاسی، مشارکت سیاسی، گزینش سیاسی و … تأثیرگذار هستند. عناصری که فرایند ارتباط سیاسی را تحقق بخشیده و زمینه‌ساز کنش و اقدام سیاسی می‌باشند. در چاپ اول این کتاب هر یک از این مباحث و مقولات در قالب فصلی مستقل آمده بود. در این ویرایش به جهت تطبیق کامل با سرفصل درسی مصوب و نیز جهت جلوگیری از پیچیدگی و زیادت حجم مطالب درسی به طوری که از حوصله دانشجویان دوره‌های علمی ـ کاربردی خارج نشود از فصول مربوط به مباحث فرهنگ سیاسی، جامعه‌پذیری سیاسی، مشارکت سیاسی و مشروعیت سیاسی صرف نظر شده است. اما سایر مقولات که به عنوان مجاری یا عناصر بنیادی ارتباطات سیاسی از آنها نام برده می‌شود با تفصیل بیشتری مورد کنکاش واقع می‌شوند.

این مجاری را برخی صاحب‌نظران در سه دسته کلی: احزاب و گروههای فشار، تماس‌های بین افراد، دولت‌ها و سازمان‌ها و رسانه‌های جمعی و همگانی قرار می‌دهند. به عبارت دیگر مجاری و عناصری که موجبات ظهور نقش‌های مختلف ارتباطات سیاسی را فراهم نموده و کارکردها و پیوندهای آن را تبیین می‌کنند.

در فصل سوم از بخش دوم ابتدا احزاب سیاسی و در پی آن گروههای ذی‌نفوذ و فشار که به عنوان ستون دموکراسی و مشخصه نظام‌های سیاسی مدرن تلقی شده و نوید دهنده پایان عصر انحصار قدرت می‌باشند مورد بررسی قرار می‌گیرند.

رسانه‌ها در زندگی و جامعه مدرن کنونی نقش و جایگاه بی‌بدیلی به خود اختصاص داده و نقش تعیین‌کننده و بدون رقیبی در شکل دادن واقعیت‌ها ایفا می‌کنند. تا جایی که شاید به جرأت می‌توان گفت تصور جامعه معاصر بدون رسانه‌های گوناگون، بسیار دشوار به نظر می‌رسد. از سویی دیگر؛ قدرت، سیاست و ارتباطات سیاسی از واقعیات غیر قابل انکار جامعه بشری هستند و با عنایت به توسعه تکنولوژی‌های نوین ارتباطی و گسترش، تنوع و رشد همه جانبه رسانه‌های جمعی، نقش‌های نوین و در عین حال بنیادی‌ای برای این پدیده در عرصه سیاست و به تبع آن برای ارتباطات سیاسی رقم خورده است. شکل‌دهی افکار عمومی و نیز فریب افکار عمومی از سوی قدرت سیاسی، انتشار اطلاعات گمراه‌کننده، مدیریت افکار عمومی در ارتباط با سیاست‌های عمومی ـ داخلی و خارجی، نظام‌های سیاسی، مدیریت، کنترل و مهندسی انتخابات و… همه و همه به مدد توانایی و شگرد‌های رسانه‌ای در عرصه ارتباطات سیاسی تحقق می‌یابند.

اندیشمندان علوم اجتماعی، سیاسی، ارتباطات و مطالعات رسانه، از طیف‌های مختلف فکری به بررسی و نظریه‌پردازی درباره تأثیرات رسانه‌ها بر اجتماع و سیاست پرداخته‌اند. تأثیر متقابل و تعامل میان رسانه و افکار عمومی در این میان، بیش از سایر حوزه‌ها مورد توجه قرار دارد.

از این رو در بخش سوم ضمن تبیین پیوند رسانه‌ها، افکار عمومی و ارتباط سیاسی؛ افکار عمومی و ویژگی‌ها و شرایط شکل‌گیری آن، نقش رسانه‌ها در شکل‌گیری افکار عمومی مطرح می‌شوند و در فصل دوم این بخش، ضمن تبیین مباحث دیپلماسی رسانه‌ای به عنوان ابزار قدرتمند سیاست خارجی، رسانه‌ها ابزار سیاستمداران و نیز الگوهای جریان مستقیم (یک مرحله‌ای)، دو مرحله‌ای و چند مرحله‌ای ارتباطی و نقش رهبران فکری، به تشریح اهمیت، نقش و کارویژه‌های رسانه‌ها در ارتباطات سیاسی پرداخته و در نهایت به واکاوی تأثیر رسانه‌ها، اینترنت و شبکه‌های اجتماعی بر مبارزات سیاسی و انتخاباتی از یکسو و تأثیر اینترنت بر ارتباطات سیاسی از دیگر سو می‌پردازیم و سپس در سومین فصل از بخش سوم «رهبران سیاسی و ارتباطات سیاسی» به موضوع پر اهمیت جایگاه و نقش رهبران و نخبگان در عرصه سیاست، نقش‌های رهبری در مقابه با حوادث سیاسی، نقش رهبران در نظام‌های سیاسی مدرن، انواع رهبری، رهبران فکری و ویژگی‌های رهبران (نخبگان سیاسی) در دموکراسی انجمنی پرداخته می‌شود.

دیپلماسی رسانه‌ای و عمومی در کنار مباحث جنگ نرم به عنوان حوزه‌های مطالعاتی نوین ارتباطات سیاسی مجموعه‌ی مقولاتی هستند که در ذیل عناوین: پیشینه و مفهوم دیپلماسى عمومى و رسانه‌ای، کارکرد دیپلماسی رسانه‌ای و نقش رسانه‌ها در دیپلماسی، جنگ نرم، مردم و قدرت نرم، پدافند غیرعامل جنگ نرم، فرماندهان و سربازان جنگ رسانه‌ای، پوشش خبری رسانه‌ها و تکنیک‌های مورد استفاده در جنگ روانی (جنگ نرم)، ابزارهای جنگ نرم، نقش رسانه‌ها در جنگ روانی و آماج‌ها یا نشانگاه‌ها در دیپلماسی رسانه‌ای در فصل چهارم ارائه می‌گردند.