زیر اندارهای ارمنی باف ایران

نویسنده:هواستپیان مایرنی
نشر: تاریخ ایران
توضیحات: ارمنیان پس از مهاجرت به ایران، در ادوار مختلف تاریخی، در شهرهای گوناگون آن به صورت پراکنده سکنا ‏گزیدند و هریک، بنابر پیشه و مشاغل قبلی خود و وضعیت جدید در مناطق میزبان به فعالیت هایی روی آوردند. ‏یکی از این مشاغل بافت فرش بود که می توانست کسب و کاری مستقل برای خانوادۀ ارمنی باشد و در غربت و دور از وطن، برای آنان درآمد ایجاد کند. قالی بافان ارمنی در روستاهای آذربایجان شرقی و غربی ‏و در مناطق مرکزی ایران، همچون استان های اصفهان و اراک و چهارمحال و بختیاری و… و بعدها، در تهران ‏دست بافته هایی را خلق کردند که به مرور زمان، به رغم حفظ شاخصه های منحصر به فردشان، از اصالت ‏ارمنستانی خود فاصله گرفتند.

این بافته ها از سنت های بافندگی عشایر و روستاییان ایرانی تأثیر بسیار پذیرفتند. انعکاس نقش ها و نمادهای مرتبط با مسیحیت و ارمنیان نیز در قالبی مشابه نمونه های ایرانی صورت ‏می گرفت به طوری که هرگز نمی توان این دست بافته ها را معادل فرش های ارمنستان به شمار آورد. از سویی ‏دیگر، ارمنیان در محل زندگی خود به مرور زمان کلیساهایی ساختند. در کنار آن، گورستان هایی برای ‏دفن اجساد ارمنیان شکل گرفت که در تزیین آنها از شیوه های متنوعی از جمله سنگ تراشی و ایجاد نقش ‏برجسته استفاده کردند. این نقوش برجسته نیز شامل نمادها و نگاره هایی هستند که از عمق ‏اعتقادات ارمنیان سرچشمه گرفته است.

تکرار آنها می تواند به منزلۀ سند مکتوب تاریخ و فرهنگ ‏این مردم به شمار آید و همچون مجالی برای ابراز عقاید و تفکرات آنان مورد مطالعه قرار گیرد. در این مقاله، تلاش ‏شده است پس از شرح کوتاهی دربارۀ تاریخ مهاجرت ارمنیان به ایران و بررسی پیشینۀ قالی بافی و حجاری، از ‏میان طرح ها و نقش های آن دو، نمادها و نقش های شاخص استخراج و اشتراک ها و افتراق های آنها بررسی شود.‏

مایرنی هواساپیان در سال ۱۳۴۶ در تهران متولد شد. در سال ۱۳۷۵ وارد دانشگاه الزهراء شد و در رشته صنایع دستی به تحصیل پرداخت. از آنجا که به فرش و دیگر دستبافته‌ها علاقه‌مند بود موضوع پایان نامه خود را بررسی زیراندازهای ارمنی باف ایران انتخاب نمود.