امید علیه امید؛ روشنفکران روسیه در دوره وحشت استالینی

«امید علیه امید» نوشته نادژدا ماندلشتام (۱۹۸۰-۱۸۹۹)، نویسنده روسی و تصویری از شرایط سخت زندگی روشنفکران منتقد حکومت در دورانش وروی سابق را به نمایش می‌گذارد. نادژدا ماندلشتام در این کتاب به شرح زندگی خود و همسر شاعرش، اوسیپ ماندلشتام در فاصله سال‌ های ۱۹۳۴ تا ۱۹۳۸ می‌پردازد. همسر او از منتقدان نظام حاکم شوروی بود و سرانجام در اردوگاه‌های کار اجباری در سیبری جان باخت.

زمانی که ماندلشتایم، این کتاب را نوشت، امکان چاپش در شوروی فراهم نبود. پس آن دست‌نوشته‌ها پنهانی به خارج از شوروی منتقل، به انگلیسی ترجمه و منتشر شدند.

در بخشی از این کتاب که به نقل از «جوزف برودسکی» در سوگ نادژدا ماندلشتام است، می‌خوانیم:

« نادژدا ماندلشتام از ۸۱ سال عمرش، نوزده سال را به عنوان همسر اوسیپ ماندلشتام، بزرگ‌ترین شاعر روسی قرن بیستم، و ۴۲ سال را به عنوان بیوه او سپری کرد. مابقی، دوران کودکی و جوانی‌اش بود. در جمع افراد تحصیلکرده، به ویژه در بین اهالی ادبیات، صِرف بیوه یک مرد بزرگ بودن کفایت می‌کند که چنین فردی صاحب هویت بشود. این به ویژه در روسیه صدق می‌ کند؛ کشوری که رژیمش در دهه ‌های سی و چهل قرن بیستم با چنان بازدهی بالایی مشغول تولید بیوه‌های نویسندگان بود که در اواسط دهه شصت تعداد آن‌ها کفایت می‌ کرد تا یک اتحادیه صنفی تشکیل بدهند»