دیالکتیک روشنگری

اسارتِ مردمان امروز را در چنگ طبیعت نمی‌توان از پیشرفت اجتماعی جدا کرد. رشد بارآوریِ اقتصادی از یک سو، شرایط لازم را برای جهانی برخوردار از عدالتِ بیشتر فراهم می‌آورد و از سوی دیگر، دم و دستگاه تکنیکی و گروه‌های اجتماعی هدایت‌کنندۀ آن را به صورتی بی‌تناسب و فزون از حد بر باقیِ مردمان برتری می‌بخشد. فرد در برابر قدرت‌های اقتصادی هیچ و پوچ می‌شود، قدرت‌هایی که در همان حال سلطۀ جامعه را بر طبیعت به‌سوی نقطۀ اوجی بی‌سابقه و تصورناپذیر پیش می‌رانند.

در واقع موضوع اصلی کتاب توضیح این مطلب است که هدف اصلی روشنگری، آزاد کردن انسان از اختناق سیاسی و بدبختی اقتصادی و مادی بوده‌ است؛ ولی روشنگری، خودْ تبدیل به اسطوره‌ای شده‌ که همراه با بدبختی و فلاکت است. از منظر آدورنو و هورکهایمر پروژهٔ عقلانی روشنگری به تسلط تکنولوژی بر جهان و اسیر و بنده شدن فرد در نظام‌های توتالیتر منجر شده‌ است.