عصر نهایت ها(تاريخ 1914-1991)

هابسبام از ماركسيست‏هاى صاحب‏نام اين عصر است و خوانندگانْ آثارش را با علمِ به اين مسئله مى‏خوانند. نوشته‏هاى او ويژگى‏هايى دارد كه آن‏ها را شايد بيش از ديگران قابل تعمق مى‏كند. او از ابتدا موضع و جهان‏بينى خود را روشن مى‏كند و مى‏گويد كه ديدگاهش چيست. او به مبارزات طبقاتى (درون‏ملتى)، به نحوه‏ى كم‏رنگ شدن آن‏ها تحت‏تسلط ديدگاه‏ها و فشارهاى ناسيوناليستى، و به ضرورت‏هاى درونى دنياى سرمايه‏دارى و عمل واقعى اقتصادى و سياسى جهانى و حوادث و جنگ‏هاى جهانى توجه دارد، اما آن‏ها را معلول خواست اين يا آن سياست‌مدار و يا تصادفات بى‏دليل نمى‏انگارد. او پس از شرح وقايع و رخدادها، برداشت شخصى خود را نيز اعلام مى‏كند. و اين نكته‏اى است كه آثار هابسبام را برجسته و قابل اعتماد مى‏كند، و موجب مى‏شود هيچ صاحب‏نظرى نتواند از اثر او بگذرد و يا آن را ناديده بگيرد. عصر نهايت‏ها در واقع ادامه‏ى سه‏گانىِ مشهور نويسنده، قرن نوزدهم ديرپا، است. هابسبام در اين كتاب، قرن بيستم را به سه مرحله يا حالت تاريخىِ كاملاً مشخص تقسيم مى‏كند: در دوران آشوب اوليه (“عصر فاجعه”، 1914 ـ 1945)، جهان سرمايه‏دارى ليبرالِ قرن نوزدهم به ورطه‏ى جنگ جهانى و بحران عمومى سقوط كرد. پس از آن، دوران ميانى (“عصر طلايى”، 1945 ـ 1973) سر رسيد كه در آن سرمايه‏دارىِ تجديد سازمان‏يافته واردِ مرحله‏ى گسترش بى‏سابقه شد. و سرانجام، اين عصرِ طلايى به دوران سومى منتهى شد (“دوران فروريزش”، 1973 ـ 1991) كه مشخصه‏ى آن از دست دادن مجدد كنترل و سقوط نسبى بود.