نیچه زرتشت

ورود دیرهنگام نیچه به ایران- مانند عصر مشروطیت- از راه روسیه ممکن شده است. شاهراه تجدد و مدرنیته به ایران روسیه است. دلیجان منزجر از مدرنیته ی نیچه هم هنگام عبور از روسیه و پیش از رسیدن به مرز پرگهر، به روحیه ی شرف و شهادت ارتدکسی آموخته می شود و عدالت و وجدان را در جنوا جا می گذارد. شرف اندوزی و شهادت طلبی روسی، همانند عصر مشروطیت، در گذر از ذهن تاریخی ایرانی- روسی به آثار نیچه افزوده شده است. در این سرزمین کدام شارح و عارفی بر قامت نیچه خرقه انداخته و برمیان او زنار محمود بسته است؟ چرا نیچه شناسان برجسته ی ایرانی، او را سایه نشین طوبی و هم نشین شیخ سرخ و شیخ شبستر خوانده اند؟ آیا آنان نیچه را در قامت زرتشت می بینند و زرتشت را در اندازه ی نیچه؟! در زادگاه زرتشت – پیر ایران- شارحان با شلینگ، شوپنهاور، هگل و شیلر نیز همان حکایت نیچه را تکرار کرده اند.