خیابان فضا قدرت

خیابان، عنصری مهم در جهان امروز بوده، به‌مثابه فضای عمومی بستری است که تعاملات اجتماعی، سیاسی و جنسیتی در آن شکل می گیرد. به بیان دکتر آصف بیات، خیابان در مفهوم فضای عمومی، تنها مکان هندسی برای حرکت جمعی اقشاری است که فاقد جایگاهی نهادی برای بیان نارضایتی شان هستند. به منظور توصیف چگونگی تبدیل شدن خیابان به عرصۀ آگاهانۀ فعالیت‌های سیاسی-اجتماعی، آصف به رابطۀ «فضا» و «قدرت» اشاره کرده، معتقد است آنچه بستر خیابان را به‌لحاظ سیاسی برجسته می کند استفادۀ فعالانه و مشارکت‌گرایانه از فضاهای عمومی است. عرصۀ خیابان به طور معمول در حوزۀ قدرت حکومت است؛ چرا که حکومت قواعد و مقررات این عرصه را تنظیم و نظم آن را برقرار می کند و از استفاده کنندگان این فضاهای عمومی انتظار دارد به‌شکلی منفعلانه و مطابق با قوانین موضوعۀ حکومت در آن رفتار کنند. ازاین‌رو، هرگونه استفادۀ فعالانه از خیابان، هم کنترل قدرت حاکم و هم گروه های برخوردار از نظم موجود را به چالش می‌کشد. اندیشمندان و علاقه‌مندان این حوزه در سال‌های اخیر به مفاهیم استفادۀ مشارکت جویانه و فعالانه از خیابان در نظم شهری توجه بیشتری کرده‌اند. تقویت این حوزه سبب ارتقاء فرهنگ گفتمان حول موضوعاتی از این قبیل و افزایش توان مشارکت شهروندان، زنان و مردان برای زیستی مطلوب تر شده است. این کتاب، که جای آن در مباحث اندیشه‌ای امروز ایران خالی بود، تلاشی است برای فهم خیابان به‌مثابه فضای عمومی و تبیین فضای عمومی به واسطۀ «خیابان».