آب و رؤیاها

این پندار که نگریستن به دریا، به رودخانه و دریاچه، حتی نشستن کنار برکه‌ای و یا هر خیره‌شدنی به «آب»، در منظر مردمان از گذشته تا امروز، مایه اندوهی ابدی‌ است، یکی از منظره‌های شگفتی ا‌ست که می‌توان به آب داشت. اینکه چگونه این مایه حیات، آن شگفت‌انگیز جهان که در هر نقطه کیهان دیده شود، نشانه‌ای از حیات و زنده‌بودن است، این‌چنین حزن‌آلود است؟ همین عنصر اندوه، در روانی‌اش، در هنگامه‌ رفتنش پای درخت‌ها، هنگامی که به لب‌ها می‌رسد و شعف و شوری اروتیک را موجب می‌شود، وجه دیگری از وجودش برملا می‌شود که قسم دیگری از پیچیدگی حضور و معرفتش در جهان را نمایش می‌دهد. گاستون باشلار، این معرفت‌شناس بزرگ تاریخ فلسفه، با احاطه‌اش بر فلسفه علم، هنر، ادبیات و روان‌کاوی، در کتاب «آب و رؤیاها: جستاری در باب تخیل ماده» به جست‌وجویی شگرف در «آب» دعوتمان می‌کند. باشلار در این کتاب به‌سوی شاعران و فیلسوفانی نظر می‌کند که به‌عکس دیگران، نقش جوهری آب را ورای وجوه تزئینی در شاعرانگی و فلسفه‌ورزی‌شان دیده و به آن پرداخته‌اند. اندوه و شادی هم‌زمان و بی‌امان آب، آن نیروی حیات عظیمی که در هم‌نشینی آب و آتش به‌ثمر می‌نشیند یا آن لحظه‌ای که انسان انعکاس خودش را در آب دیده و می‌بیند و نقش آینه‌‌گون آب در هستی و بسیار بسیار خیال‌ها و رؤیاهای دیگری که آب در سر دارد، هم و همه در آب و رؤیاها حضور دارند و عیش خواندنش را نمی‌شود از دست داد.