مانوی ادبیات

ادبیات مانوی به مجموعه اسناد مانوی گفته می‌شود که توسط مانی، پیروان مانی یا غیرمانویان به دست ما رسیده است. آموزه‌ها و آثار مانی، فعالیت‌ها و کتاب‌های پیروان و شاگردان او، نیز نوشته‌های انتقادی مخالفان مانی و پیروان ادیان دیگر، هریک سهم بسزایی در ارائه تصویری روشن و کامل از مانی برعهده دارند. بخش عمده متن مانوی را سروده‌های دینی تشکیل می‌دهند که به همان شیوه سنت قدیمی سرودهای اوستایی تصنیف شده‌اند. بعضی از سرودها در دست‌نویس‌های مانوی به‌شکل شعر نوشته شده، اما بیشتر آنها به‌صورت نثرند؛ ولی با نقطه‌گذاری دقیق مشخص شده‌اند. در متون مانوی، چهار نوع ادبی می‌توان یافت: ادبیات تعلیمی با قطعات زیبا که گاه با گلستان سعدی پهلو می‌زند؛ ادبیات غنایی و لیریک که هم در شعر و هم در نثر مانوی نمونه‌هایی از آن می‌توان یافت؛ ادبیات روایی که از این نوع داستان‌های متعدد در نوشته‌های مانوی داریم. نوشته‌هایی که درواقع هم داستان است، هم تمثیل. اینها درواقع همان داستان‌های خیلی کوتاه یا داستانک است که از تمثیلات انباشته است و سرانجام زندگی‌نامه‌نویسی که از ژانرهای جدید ادبی است. مطالب این کتاب شامل: پیشگفتار، گفتار اول: زندگی مانی، آثار و پژوهش‌های مانوی، گفتار دوم: بحثی در تاریخ اندیشه‌های گنوسی، تصویرهایی از هنر مانوی، متون مانوی، نثر، کتاب اول: مانی و تاریخچۀ آیین او، کتاب دوم: اندرزها و دستورها، کتاب سوم: دربارۀ آفرینش و پایان جهان، کتاب چهارم: دربارۀ روح و رستگاری، کتاب پنجم: دربارۀ عیسی مسیح، کتاب ششم: تمثیل‌ها و نوشته‌های گوناگون است.