اتمام موجودی
بایسته های حقوق اساسی
تماس بگیرید
اطلاعات کتاب
نویسنده:ابوالفضل قاضی
انتشارات:میزان
سال انتشار:1396
کد شابک:9789645997272
درباره کتاب
پیشگفتار 15
گفتار اوّل : ویژگیهای حقوق اساسی 19
الف ـ مفهوم جامعه سیاسی 19
ب ـ قدرت سیاسی چیست؟ 20
1 ـ جامعه سیاسی فراگیر و كلی است: 22
2 ـ جامعه سیاسی، خصلت الزامی‌دارد: 22
3 ـ قدرت، در جامعه سیاسی قاهرانه عمل می‌كند: 22
ج ـ تأثیر متقابل قدرت و حقوق بر یكدیگر 23
1 ـ حقوق، قدرت را حقانی می‌كند 24
2 ـ حقوق،ابزاری است در اختیار قدرت 25
3 ـ حقوق، وسیله‌ای است برای حمایت علیه قدرت 25
4 ـ حقوق، قدرت را نهادبندی می‌كند و سازمان می‌بخشد 26
د ـ جایگاه حقوق اساسی در علم حقوق 26
1 ـ حقوق اساسی جزیی از حقوق عمومی است 27
1 ـ 1 ) نظریّه موضوعی 27
2 ـ 1 ) نظریّه اندامی 27
3 ـ 1 ) نظریّه مادّی 27
4 ـ 1 ) نظریّه شكلی 27
5 ـ 1 ) نظریّه سلسله مراتب 28
6 ـ 1 ) نظریة پویایی 28
2 ـ حقوق اساسی از زمره حقوق داخلی است 29
ه ـ حقوق اساسی در رابطه با علوم اجتماعی 29
و ـ موضوع حقوق اساسی 31
1 ـ حقوق اساسی، شاخه‌ای از حقوق است كه قواعد مندرج در قانون اساسی 31
را بررسی می‌كند. 31
2 ـ حقوق اساسی به‌روابط مربوط به‌دولت می‌پردازد 32
3 ـ حقوق اساسی، نهادهای سیاسی را بررسی می‌كند 33
ز ـ منابع حقوق اساسی 35
1 ـ منابع نوشته 36
2 ـ منابع عرفی 36
3 ـ مددگیری از سایر علوم اجتماعی 36
پرسش‌های مهم گفتار اوّل 38
گفتار دوم: قانون اساسی 39
الف ـ مفهوم قانون اساسی 39
1 ـ قانون اساسی مادّی (ماهوی) 40
2 ـ قانون اساسی شكلی 40
ب ـ گرایش به‌قوانین اساسی مدوّن 40
ج ـ دلایل و چگونگی ظهور قوانین اساسی 42
1 ـ به‌دنبال تحوّل تدریجی جوامع و آمادگی ذهنی فرمانروایان و شهروندان: 42
2 ـ ایجاد كشورهای جدید: 43
3 ـ حوادث دگرگون كننده: 43
د ـ انواع قوانین اساسی 43
1 ـ قانون اساسی عرفی و قانون اساسی موضوعه 43
2 ـ قانون اساسی انعطاف‌ناپذیر (سخت) و قانون اساسی انعطاف‌پذیر (نرم) 44
3 ـ قانون اساسی یكدست و قانون اساسی مختلط 45
4 ـ انواع قانون اساسی از لحاظ منشاء شكل‌گیری 45
1 ـ 4 ) قانون اساسی اقتداری یا اعطایی 45
2 ـ 4 ) قانون اساسی نیمه اقتداری ـ نیمه اعطایی 46
3 ـ 4 ) قانون اساسی مردم‌سالار 46
هـ ـ وجوه تمایز قانون اساسی از سایر قوانین 46
1ـ سلسله مراتب قواعد حقوقی 46
2 ـ اصل برتری قانون اساسی 48
1 ـ 2 ) قوه مؤسس 48
2 ـ 2 ) بازنگری در قانون اساسی 49
3 ـ اصل كنترل قوانین توسط قانون اساسی 50
1 ـ 3 ) روش كنترل به‌وسیله دستگاه قضایی 51
2 ـ 3) روش كنترل توسط ارگان سیاسی 51
پرسش‌های مهم گفتار دوم 53
گفتار سوم: دولت ـ كشور 54
الف ـ علل كاربرد این اصطلاح 54
ب ـ عوامل سازندة دولت ـ كشور 55
1 ـ گروه انسانی 56
2 ـ سرزمین 60
1 ـ 2 ) سرزمین، عامل سازنده دولت 60
2 ـ 2 ) سرزمین، موضوع سلطه دولت 61
3 ـ 2 ) سرزمین، محدوده فرمانروایی دولت 62
4 ـ 2 ) سرزمین، طیف صلاحیّت دولت 62
3 ـ قدرت سیاسی سازمان‌یافته 63
1 ـ 3 ) قدرت و اجبار 65
2 ـ 3 ) قدرت و اعتقاد 70
3 ـ 3 ) حاكمیّت 71
تحدید حاكمیّت به‌وسیله حقوق بین‌المللی 79
پرسش‌های مهم گفتار سوم 80
گفتار چهارم: اشكال دولت ـ كشور 81
الف) دولت ـ كشورهای تكبافت (بسیط) 81
1 ـ كشورهای تكبافت ساده: 82
2 ـ كشورهای تكبافت پیچیده 82
1 ـ 2 ) عدم تراكم (تفویض اختیارات اداری) 83
2 ـ 2 ) عدم تمركز یا تمركز زدایی اداری 83
3 ـ 2 ) وحدت انضمامی 84
4 ـ 2 ) منطقه‌گرایی 84
ب ـ كشورهای چند پارچه (مركّب) 85
1 ـ اتّحاد شخصی 86
2 ـ اتّحاد واقعی 87
3 ـ كنفدراسیون (اتّفاق دوّل ) 87
1 ـ 3 ) كنفدراسیون سوئیس 89
2 ـ 3 ) كنفدراسیون آمریكا 89
4 ـ كشور فدرال (اتّحاد دوّل) شرایط پایه‌ای اتّحاد فدرالی 90
1 ـ 4 ) قانون فراداشت 90
2 ـ 4 ) قانون خودمختاری 90
3 ـ 4 ) قانون مشاركت 91
مثال دوم ـ دولت فدرال سوئیس 96
پرسش‌های مهم گفتار چهارم 99
گفتار پنجم: رژیمهای سیاسی 100
الف ـ ماهیّت رژیم سیاسی 100
ب ـ حكومت 101
ج ـ انواع رژیمهای سیاسی 103
1 ـ مونوكراسی یا یكتاسالاری 104
1 ـ 1 ) مونوكراسی كلاسیك 105
2 ـ 1 ) مونوكراسیهای توده‌ای 108
2 ـ رژیمهای چند تن‌سالاری 110
1 ـ 2 ) آریستوكراسی یا نجیب‌سالاری 111
2 ـ 2 ) حكومت زمینداران یا فئودالیسم 111
3 ـ 2 ) پلوتوكراسی یا حكومت ثروتمندان 112
4 ـ 2 ) حكومت شایستگان یا شایسته‌سالاری 112
5 ـ 2 ) حزب‌سالاری یا پارتیتوكراسی 113
3 ـ همه‌سالاری یا دمكراسی 114
1 ـ 3 ) دمكراسی یونانی 114
2 ـ 3 ) دمكراسی جدید 116
3 ـ 3 ) اشكال مختلف دمكراسی 124
پرسش‌های مهم گفتار پنجم 129
گفتار ششم: حقوق فردی و آزادی‌های عمومی 130
بخش اوّل: آبشخور تاریخی 130
الف ـ میراث قدماء 130
ب ـ ارمغان مسیحیّت 132
ج ـ نوآوری‌های قرون هفدهم و هجدهم 134
بخش دوم: اعلامیّه‌ها و ضمانتهای حقوق 136
1 ـ ارزش حقوقی اعلامیّه‌ها 137
2 ـ تحول در مضمون اعلامیّه‌ها 139
بخش سوم: برداشتهای مختلف از حقوق فردی و آزادی‌های عمومی 141
الف ـ نظریّه محدودیّت 141
ب ـ نظریّه مقاومت 141
ج ـ نظریّه مشاركت 142
د ـ نظریّه آزادی صوری و آزادی واقعی 143
بخش چهارم: مهمّترین حقوق و آزادی‌ها 144
الف ـ آزادی عملكرد فردی 144
1 ـ حقّ حیات و آزادی تن: 144
2 ـ امنیّت: 145
3 ـ آزادی و مصونیّت مسكن: 145
4 ـ تعرّض‌ناپذیری مكاتبات: 146
5 ـ آزادی رفت‌وآمد 147
ب ـ آزادی اندیشه 147
1 ـ آزادی عقیده و آیین 148
2 ـ آزادی بیان 148
3 ـ آزادی آموزش و پرورش 149
4 ـ آزادی اخبار و اطلاعات 150
5 ـ آزادی نمایش: 151
ج ـ آزادی گردهمایی 152
1 ـ آزادی تجمّعات موقّتی 152
2 ـ آزادی سازمان‌پیوندی 153
د ـ آزادی‌های اقتصادی و اجتماعی 154
1 ـ مالكیّت: 154
2 ـ آزادی بازرگانی و صنعتی 155
3 ـ آزادی كار 156
4 ـ آزادی سندیكایی 158
پرسش‌های مهم گفتار ششم 159
گفتار هفتم: تفكیك قوا 160
الف ـ مفهوم تفكیك قوا 160
ب ـ نظریات مختلف 161
ج ـ انتقاد از تفكیك قوا 170
د ـ تفكیك قوا و دو برداشت 173
1 ـ رژیم ریاستی 174
2 ـ رژیم پارلمانی 176
پرسش‌های مهم گفتار هفتم 179
گفتار هشتم: پارلمان یا دستگاه قانونگذاری 180
مقدمه 180
بخش اوّل: تركیب پارلمان 181
الف ـ نظام دومجلسی در كشورهای فدرال 182
1 ـ ایالات متحدة آمریكا 184
2 ـ سوئیس 185
3 ـ جمهوری فدرال آلمان 185
4 ـ اتریش 186
5 ـ هندوستان 186
ب ـ نظام دومجلسی در كشورهای تكبافت (بسیط) 187
1 ـ سرچشمه تاریخی 187
2 ـ مقدمات نظری 189
3 ـ اقسام مجلس دوم 191
1 ـ 3 ) مجالس دوم غیرانتخابی 191
2 ـ 3 ) مجالس دوم انتخابی 194
ج ـ نظام یك مجلسی 198
بخش دوم: سازمان داخلی مجالس 198
الف ـ مصونیّت پارلمانی 199
1 ـ عدم مسؤولیّت 199
2 ـ تعرّض ناپذیری 201
ب ـ حمایت از پارلمان در برابر اهانت 202
ج ـ مانعة‌الجمع بودن سمت نمایندگی با سایر مشاغل 203
د ـ حقوق و پاداش 204
ه ـ استقلال پارلمان 204
1 ـ استقلال اداری 204
2 ـ استقلال مالی 205
3 ـ استقلال نظامنامه‌ای 206
و ـ استخوان‌بندی سازمانی 207
1 ـ رییس و هیأت‌رئیسه 207
2 ـ سازمان اداری 208
3 ـ كمیسیون‌ها 209
1 ـ 3 ) كمیسیون‌های عادی 209
2 ـ 3 ) كمیسیون‌های تخصّصی 210
ز ـ اختیارات و وظایف پارلمان 213
1 ـ قانونگذاری 213
1 ـ 1 ) حدود صلاحیّت پارلمان: 213
2 ـ 1 ) جریان وضع قانون 216
3 ـ 1 ) تصویب قوانین در نظام‌های دومجلسی 220
2 ـ صلاحیّت مالی و بودجه‌ای پارلمان 222
1 ـ 2 ) بودجه چیست؟ 222
2 ـ 2 ) تصویب بودجه در پارلمان 223
3 ـ سایر اختیارات پارلمان 225
1 ـ 3 ) حقّ اظهارنظر و انتقاد 226
2 ـ 3 ) مداخله در تعیین برخی مقامات 226
3 ـ 3 ) نظارت بر اعمال اجرایی 228
4 ـ 3 ) كارویژه قضایی 229
پرسش‌های مهم گفتار هشتم 230
گفتار نهم: قوه‌ی‌مجریه یا دستگاه حكومت 232
بخش اوّل: كلیّات 232
الف ـ اجرای تصمیمات قوای دیگر 233
ب ـ تدارك تصمیمات 233
ج ـ اتّخاذ تصمیمات لازم‌الاجرا 234
بخش دوم: اقسام قوه‌ی‌مجریه 234
الف ـ قوه‌ی‌مجریه ریاستی 235
ب ـ قوه‌ی‌مجریه پارلمانی 236
ج ـ قوه‌ی‌مجریه نیمه‌ریاستی یا نیمه‌پارلمانی 237
بخش سوم: رییس كشور 238
الف ـ پادشاه 239
1 ـ پادشاهی مطلق 240
2 ـ پادشاهی محدود 240
3 ـ پادشاهی پارلمان (مشروطه سلطنتی) 241
ب ـ رییس‌جمهوری 241
1 ـ دوره ریاست‌جمهوری 242
2 ـ شیوه انتخابات رییس‌جمهوری 244
3 ـ ریاست دو یا چند تن 246
1 ـ 3 ) ریاست دو تن 246
2 ـ 3 ) ریاست چند نفر 247
د ـ حقوق و اختیارات رییس كشور 248
بخش چهارم: نخست‌وزیر و هیأت‌وزیران 249
الف ـ نخست‌وزیر 249
ب ـ تعیین نخست‌وزیر 250
ج ـ تعیین و نصب وزیران 251
د ـ تركیب هیأت‌وزیران 252
بخش پنجم: دستگاه‌های اداری 253
پرسش‌های مهم گفتارنهم 255
گفتار دهم: اثرات متقابل قوای مقنّنه و مجریه 256
بخش اوّل: روابط قوای مقنّنه و مجریه در رژیمهای ریاستی 256
بخش دوم: روابط قوه‌ی‌مجریه و قوه مقنّنه در رژیمهای پارلمانی 260
الف ـ رژیم پارلمانی به‌سبك بریتانیایی 262
ب ـ رژیم پارلمانی در فرانسه 265
پرسش‌های مهم گفتار دهم 268
گفتار یازدهم: قوه قضاییه ـ دستگاه عدالت 269
بخش اوّل: پیشینه بحث نظری 269
بخش دوم: مسائل اساسی قضاییه 274
الف ـ گزینش قضات 274
1 ـ قضات انتخابی 274
2 ـ انتصاب قضات 275
3 ـ شیوه‌های گوناگون گزینش قضات 276
1 ـ 3) ایالات متحده آمریكا 276
2 ـ 3) كنفدراسیون سوئیس 276
3 ـ 3) بلژیك 276
بخش سوم: اصل تغییر ناپذیری قضات 277
ـ استقلال قضایی در حقوق فرانسه 277
ـ شورای‌عالی قضایی فرانسه 279
بخش چهارم: قضاوت سیاسی 282
1 ـ ساختار دیوان عالی عدالت فرانسه 283
2 ـ صلاحیت دیوان عالی عدالت در فرانسه 284
بخش پنجم: قضاوت اداری 285
1 ـ شورای دولتی 286
2 ـ نقش شورای دولتی 287
بخش ششم: قضاوت درباره قانون (قضاوت دستورنامه‌ای) 288
پرسش‌های مهمّ گفتار یازدهم 290
گفتار دوازدهم: انتخابات 291
بخش اوّل : رأی، انتخاب‌كردن، انتخاب‌شدن 295
الف ـ رأی چیست؟ حقّ یا تكلیف ؟ 295
1 ـ نظریّه حقّ رأی 296
2 ـ نظریّه كارویژه‌ای رأی 296
ب ـ سیر تكامل حقّ رأی 297
1 ـ رأی محدود 297
1 ـ 1 ) شرط مالیاتی (داراگزینی) 298
2 ـ 1 ) شرط شایستگی (شایسته‌گزینی) 299
3 ـ 1 ) محدودیّت جنسی 300
4 ـ 1 ) محدودیّت نژادی 301
2 ـ رأی همگانی 301
1 ـ 2 ) تابعیّت 301
2 ـ 2 ) شرط سنی 302
3 ـ 2 ) آمادگی روانی 303
4 ـ 2 ) اهلیت اخلاقی 303
6 ـ 2 ) محرومیّت برخی از گروه‌ها 304
ج ـ انواع رأی 305
1 ـ رأی فردی ورأی اجتماعی 305
2 ـ رأی برابر و رأی چند گانه 305
3 ـ رأی اختیاری و رأی اجباری 306
4 ـ رأی وكالتی و رأی مكاتبه‌ای 306
5 ـ رأی علنی و رأی مخفی 307
6 ـ رأی تكنام و رأی چند نام 309
7 ـ لیست بسته و لیست باز 309
د ـ انتخاب‌پذیری 310
1 ـ سن 311
2 ـ تابعیّت 311
3 ـ اخلاق 312
4 ـ محرومان از انتخاب‌شدن 312
بخش دوم : اجرای انتخابات 314
الف ـ حوزه‌بندی‌های انتخاباتی 315
ب ـ فنون تعیین و تشخیص هیأت رأی‌دهنده 318
ج ـ رأی‌گیری، قرائت آراء و اعلام نتیجه 320
1 ـ رأی‌گیری 320
2 ـ قرائت آراء 321
3 ـ اعلام نتیجه 321
د ـ مجازات تقلّبات انتخاباتی 322
ه ـ دعاوی انتخاباتی 322
بخش سوم : احزاب وانتخابات 324
الف ـ ارتباط تاریخی انتخابات و احزاب سیاسی 324
ب ـ نظام احزاب و اهمیّت آنان در امر انتخابات 326
پرسش‌های مهم گفتار دوازدهم 330
كتابنامه 331
