صدایی که شنیده نشد

کتابي که در دست داريد، بخشي از تحقيقاتي است که در دهه‌ي ?? شمسي با عنوان «طرح آينده‌نگري» انجام شد. گذشت ساليان متمادي از زمان انجام اين تحقيقات، ارزش‌هاي آن را بيش از پيش آشکار کرد. اين تحقيق از اولين نظرسنجي‌هاي ملي در کشور است و اطلاعات منحصربه‌فرد تجربي از نگرش مردم در دهه‌ي ?? شمسي به‌دست مي‌دهد، و نشان مي‌دهد که چگونه در زير پوست جامعه، جريان ديني در حال رشد بود. براي ما که در سال‌هاي بعد از اين تحقيق، شاهد انقلاب بوده‌ايم، شايد جاي شگفتي باشد که چگونه چنين علامت‌هايي ديده و صداي جامعه‌اي که در اين تحقيق پژواک يافته بود،‌ شنيده نشد. اين تحقيق هم از فضل تقدم در ميان پيمايش‌هاي اجتماعي برخوردار است و هم به‌خاطر تصويري که از وضعيتِ نگرشيِ آن روزگار ارائه مي‌کند، داراي اهميت است. علاوه بر آن بايد به پيوند ديدگاه‌‌هاي نظري و تحقيق تجربي اشاره کنيم که «آينده‌نگري» به آن توجه جدي داشت. اکنون که چهار دهه از زمان انجام اين تحقيق مي‌گذرد، در موقعيتي قرار داريم که با فاصله‌ي عاطفي به نتايج بنگريم و تفسيري دقيق‌تر از شيوه‌ي واکنش ذهني و رفتاري جامعه به «نوسازي» ارائه کنيم. توضيح يک حادثه‌ي روي داده با استفاده از يافته‌هاي يک پژوهش، تمريني براي شيوه‌ي خواندن پژوهش است. شايد اين شيوه‌ي بازخواني در خود نکته‌هاي آموزنده‌اي داشته باشد که چگونه مي‌توان يافته‌هاي يک تحقيق را تفسير کرد و از انکار يا پذيرش کلي تحقيق پرهيز کرد و يافته‌هاي ناسازگار با شناخت متعارف را جدي گرفت