حلقه گسترنده

کتاب «حلقۀ گسترنده» نوشته پیتر سینگر، متنی تأمل‌برانگیز درباره منشأ و توسعه اخلاق انسانی است. این کتاب که برای اولین‌بار در سال 1981 منتشر شد، همچنان نقش قابل‌توجهی در زمینه‌های فلسفه و زیست‌شناسی اجتماعی به خود اختصاص داده است. سینگر در این کتاب به مطالعه‌ای میان‌رشته‌ای بین زیست‌شناسی تکاملی و فلسفه اخلاق می‌پردازد و ذیل آن، از تز اصلی خود دفاع می‌کند که رفتار اخلاقی ما ریشه در تکامل بیولوژیکی ما دارد، اما به‌واسطۀ نیروی عقل انسانی از حیث زیست‌شناختی فراتر می‌رود. او ظرفیت اخلاقی انسان که از طریق عوامل بیولوژیکی ایجاد شده است را «حلقه» می‌نامد. این حلقه، به بیان نویسنده، دائما گسترده‌تر می‌گردد. حلقۀ گسترنده در ابتدا با منفعت شخصی آغاز می‌شود و سپس گسترش می‌یابد تا خانواده، جامعه، ملت و درنهایت همۀ بشریت را در بر بگیرد. استدلال سینگر مبتنی بر این ایده است که عقلانیت ما را وادار می‌کند که منافع دیگران را به اندازه منافع خودمان مهم بدانیم، بنابراین چارچوب اخلاقی فراگیرتر و نوع دوستانه‌تر را ترویج می‌کند. سینگر در فصل‌های ابتدایی به بررسی مبنای تکاملی نوع دوستی می‌پردازد. او مفاهیمی مانند انتخاب خویشاوندی و نوع دوستی متقابل را مورد بحث قرار می‌دهد که توضیح می‌دهد چرا موجودات زنده، از جمله انسان‌ها، ممکن است به شیوه‌هایی عمل کنند که به ضرر دیگران باشد. بعد از این مباحث زیست‌شناختی، کتاب به نقش «عقل» در رشد اخلاقی می‌پردازد. سینگر معتقد است در حالی که غرایز بیولوژیکی ما پایه و اساس رفتار اخلاقی را فراهم می‌کند، ظرفیت ما برای تفکر منطقی است که به ما امکان می‌دهد دایره اخلاقی خود را گسترش دهیم. قابل‌ذکر است که منتقدان توانایی سینگر در پر کردن شکاف بین علم و فلسفه را ستوده‌اند، اینکه او توانسته است چارچوبی منسجم برای درک تکامل اخلاقی انسان ارائه دهد. با این‌حال، برخی اتکای او به عقل به عنوان محرک اصلی پیشرفت اخلاقی را به چالش کشیده‌اند و استدلال می‌کنند که احساسات و عوامل اجتماعی نیز نقش مهمی در این حلقۀ گسترنده دارند.