این رمانِ فلسفی، پنجره‌ای رو به سویِ نسلی جدید است؛ نسلی که از دلِ جنگ و خودخواهی بیرون آمده‌اند و از انتهایِ خونریزی، آغاز شده‌اند. نسلی که با درد متولد شده‌اند و حالا که آمده‌اند حرف‌هایشان هنوز از حنجره درنیامده در نطفه خفه شده است. نسلی که رفتارشان بویِ اعتراض و پشتِ‌پا زدن به هنجارهایی را می‌دهد که هستی‌ و آزادیِ بشری را در بندِ خود کشیده‌ است. لنی، شخصیتِ اصلیِ رمان، جوانِ بیست‌ساله‌ای است که پدرش را در جنگ از دست داده است. مادرش او را ترک گفته و او منزجز از شرکت در جنگ ِ ویتنام، وطنِ خود، آمریکا، را رها کرده و به کوه‌هایِ آند در سوییس پناه آورده است. حال تنها چیزی که مانده، تنها اکسیری که رومن گاری به‌عنوانِ دلیلِ بودن معرفی می‌کند، عشق است؛ عشقی که همچون چسب وجود و هستیِ انسان را به زندگی‌اش می‌چسباند و همه‌‌چیز را قاعده‌مند می‌سازد. عشقی که فداکاری می‌بخشد و حسِ وابستگی. عشقی که معنایِ هستیِ بشری است.

در میان آثار جوانی داستایفسکی، صورت «جوان رؤیاپرداز» از صورت‌های مهم است و درحقیقت صورت خود اوست. وجه مشترک او با جوان‌های رؤیاپرداز داستان‌هایش شکایت از بخت ناهمراه است. در شب‌های روشن هم شرح اشتیاق جوانی رؤیاپرداز را می‌خوانیم که زندگی را درتنهایی به‌سر می‌کند و به‌دنبال گمشده‌ای که با او همزبانی کند، هرسو می‌پوید. تا عاقبت در کنار آبراه با دوشیزه‌ای گریان که او نیز عاشقی شیدا و تنهاست، آشنا می‌شود و خیال می‌کند که ایام تنهایی‌اش به‌سر آمده. در گفته‌های جوان، که شرح رؤیاهای شبانه‌ اوست، صدای خود نویسنده محسوس است؛ ازاین‌روست که داستان به زبان اول‌شخص نوشته شده و رنگ حدیث نفس دارد.