هنر از قدرت خاص خود در جهان برخوردار است و امروزه در بازی قدرت سیاست جهانی همان قدر یک نیرو است که زمانی مثلا در صحنه سیاست جنگ سرد بود. هنر را نمی‌توان کالایی فاقد قدرت و تابع احکام بازار هنر مبنی بر شمول و طرد دانست. بررسی هنر مدرن و معاصر بر اساس کارکرد ایدئولوژیک آن نشان می‌دهد که هنر به دو شیوه تولید می‌شود و در معرض دید عموم قرار می‌گیرد: به منزله‌ی کالا و به منزله‌ی ابزار تبلیغات سیاسی. هنر معاصر هم زمان در دو جایگاه تصویر و نقد تصویر قرار می‌گیرد و قدرتش را با تملک حرکت‌های شمایل شکنانه‌ای که متوجه آن است نشان می‌دهد. چیزی پارادوکسی به نام اثر هنری مدرن مولود همین تملک بنیادین است.

کتاب حاضر، یکی از کتاب‌های مجموعه «نظریه‌های مدرن جامعه‌شناسی» است که به تفکرات و دیدگاه‌های «تئودور آدورنو» پرداخته است. این مجموعه می‌کوشد با زبان ساده و بحث‌های جالب برای خواننده ایرانی علاقه‌مندان به علوم انسانی را با جامعه‌شناسی امروز آشنا کند و البته تفکر انتقادی را نیز بیاموزد. مؤلف بیان می‌دارد که از نگاه «آدورنو» گسترش، نفوذ، دخالت سرمایه و تکنولوژی، شرکت‌های بزرگ اقتصادی مانند نفت، پتروشیمی، مؤسسات انرژی و مقاصدی که دنبال کرده‌اند، در حوزه فرهنگی است. شکل‌دهی باورها، بایدونبایدها علائق، استاندارد کردن ذهن انسان‌ها، نفوذ تجارت به داده و ستانده‌های فرهنگی است، به همین دلیل شاهد نفوذ بانک‌ها در سینما، یا صنعت برق در تلویزیون هستیم. مجلات نیز، با وابستگی به سرمایه، در ضرباهنگ فرهنگی خود بر مخاطبان، نقش مهمی به عهده دارند. با صنعت فرهنگ احساسات انسان‌ها را شکل می‌دهند و برمی‌انگیزند. بی‌مایگی و لودگی و فقر فرهنگی چیزی است که نشر می‌دهند. توده‌ها از انسان‌های سرکوب‌شده و تسلیم‌شده، افرادی خنثی و آماده پذیرش هر رویداد، طراحی شده‌اند، جز آنچه باید باشند.

تصویری از نیما در دست است که به همراه فرزندش بر بلندی‌های کوه نشسته است، شاید یک گردش خانوادگی. سمت راست تصویر طناب یک چادر یا خیمه دیده می‌شود که به ایجاد خطی عمود و مواطی با ضلع راست عکس قسمتی از طبیعت کوهستانی را از این دو نفر که در وسط تصویر نشسته‌اند مجزا می‌کند.در کنار پیرمرد در گوشه‌ی چپ تصویر یک سماور و یک کوزه‌ی سفالی دیده می‌شود.جلوی او بساط همیشگی کاغذهایش پهن است،لت همان بی‌نظمی خاص که همگی توصیف می‌کنند.همان ژست نوشتن را در حالی دارد که انگشت اشاره‌ی پسرش جایی دور را به او نشان داده است.مجاورت اشیا با نوشتار،طبیعت نقل شده از درون پرانتز و اشاره به بیرون از نوشتار،همان سویه‌های سه‌گانه‌ی رهایی بخش در شعر نیمایی‌اند.ظهور تعامل اینها نقطه‌ای در شعر نیمایی اند.ظهور تعامل نقطه‌ای را به دست می‌دهد که باید «اقتصاد شعری» نیما نام بگیرد.

مهر یا میترا یكی از بزرگ ترین ایزدان اقوام هند و ایرانی است و قدیم ترین ذكری كه از آن به دست آمده به حداقل 3500 سال پیش می رسد. نظام دینی كه در حول محور این ایزد بركت و نعمت ونور و دوستی و جوانمردی و جنگاوری به وجود آمد، ایران اشكانی و اروپای مقارن آغاز دعوت مسیح را فرا گرفت و هر چند كه بعد از چندین قرن ولایت در هر دوی این مناطق مجبور به عقب نشینی شد اما منشاء تاسیس نوعی نهضت اخلاقی (اومانیسم) شد كه خفی یا جلی در شئون مختلف اجتماعی و فرهنگی و معنوی ایران تاثیر گذاشت.

در جریان پژوهش درباره مبحث ملی و جایگاه اقوام در ایران، و هنگام تدارم کتابی در این زمینه بود که به ضرورت بررسی و نقد نظریه «شیوه تولید آسیایی» مارکس و تعیین تکلیف با آن پی بردم. درنگ در مبحث ملی به طور عام به ویژه در بررسی مشخص آن در مورد ایارن؛ با هدف ارائه طرحی واقع­بینانه در این راستا، به گونه­ای که بازتاب ویژگی­ها و واقعیت تاریخی- اجتماعی مرز و بوم باشد؛ بدون توضیح نقش دولت در پیدایش و تکوین پدیده چند جانبه و پیچیده ملت، ناقص و نارسا خواهد بود. از این­رو، بررسی فرآیند تشکیل دولت در شرق و ریشه­یابی عوامل موثر در پیدایش آن، امری الزامی است. از آن­جا که نظریات کارل مارکس و نیز همرزم او فردریش انگلس درباره تشکیل دولت در آسیا، به ویژه نظریه «شیوه تولید آسیایی» مارکس، معتبرترین و رایج­ترین برداشت در میان بخشی از روشنفکران دینی، از این نظریه سخت تاثیرگرفته­اند لذا بررسی و نقد دیدگاه آن دو اندیشمند را در این زمینه بر هرگونه پژوهش درباره تکوین و تشکیل دولت در خاور زمین مقدم می­دانم. اما پیش از پرداختن به این مهم، مکثی کوتاه بر چند نکته در فصل اول به گونه پیشگفتار این نوشته به نظرم ضروری است. این نکات مباحثی­اند که پس زمینه­های بررسی­های این نوشته را پژوهش در نظریه «شیوه تولید آسیایی» را فراهم می­آورند. از سوی دیگر، خواننده محترم با درک و نگاه کلی و برداشت نویسنده این رساله نسبت به مسائل ایران، به ویژه درباره مقوله­هایی مانند نقش دولت در تکوین ملت، پدیده ملت­های تاریخی نظیر ایران، چرایی پایداری ملت تاریخی ایران از ورای تاریخ پر فراز و نشیب آن؛ پیش از ورود به مباحث اصلی این نوشته که موضوع آن «دولت در ایران و نقد نظریه تولید آسیایی» است، آشنا می­شود.

كتاب حاضر، مرور جامعی از مدل‌های نظری، مسائل و پیچیدگی‌های فعالیت‌های فرهنگی و معاصر به‌دست می‌دهد. بنت ابتدا مدل‌های نظری اصلی را مطالعه كرد و كاوهای فرهنگی كنونی را جمع‌بندی می‌كند و این مدل‌ها را در متن محیط‌های زندگی روزمره جای می‌دهد. برای این كار مطالعه منظمی درباره چگونگی تغییر تفكر آكادمیك در زمینه فرهنگ توده‌ای، از تعابیر انتقادی نظریه‌پردازان قدیمی‌تر فرهنگ توده‌ای تا منتقدان رادیكال و پست‌مدرنیست تعابیر فرهنگ توده‌ای و سپس مفهوم چرخش فرهنگی، انجام می‌دهد كه نشان دهد هویت‌های اجتماعی گوناگون چگونه به‌صورت فرهنگی برهنه برساخته می‌شوند. سپس فصل‌هایی با مضامین مشخص در پی می‌آیند كه جنبه‌های خاص فرهنگ مدرن اخیر را در بر می‌گیرند، جنبه‌هایی همچون رسانه‌ها، موسیقی، مد، گردشگری و جنبش‌ها و ایدئولوژی ضد فرهنگی.

فرق است بین انجام دادن کاری و خوب انجام دادن آن. برخی مهارت‌ها را می‌توان به‌تجربه و با تمرین‌های شخصی کسب کرد ــ مانند یادگیری دوچرخه‌سواری یا رانندگی. اما بعضی مهارت‌ها هم مستلزم آموزش نظام‌مند و تمرین جامع است. یادگیری تفکر انتقادی از این دست است. نه تنها کُنه شخصیت ما را دگرگون می‌کند، بلکه رسماً بر تمام اعمال‌مان اثر می‌گذارد. اگر دچار عادت‌های بدِ فکری باشیم، در هر زمینه‌ای که مستلزم تفکر باشد ضعیف عمل می‌کنیم ــ و این عملاً یعنی در تمام زمینه‌ها. چون هیچ عمل انسانی نیست که تفکر در آن مطرح نباشد. درک عمیق تفکر انسان مستلزم این است که یاد بگیریم در حوزه‌های گوناگون انواع تفکر را مشاهده ، نظارت، تحلیل، ارزیابی، و بازسازی کنیم. و این کار تنها در صورتی شدنی است که آن را در همه حال و تا آخر عمر جدی بگیریم. مستلزم شکل‌گیری عادت‌های مهم فکری است. بر نحوه‌ی تفکر، احساس و عمل ما اثر می‌گذارد. تعهد و پشتکار و صداقت می‌خواهد.

این راهنمای مختصری است برای آشنایی با هنر پرسشگری. اگر می‌خواهید بهره‌ی بیش‌تری از این کتاب کوچک بگیرید، بهتر است آن را به همراه دو کتاب دیگر از این مجموعه بخوانید: تفکر انتقادی: تدابیری برای آگاهانه زیستن و خوب آموختن و آشنایی با هنر پرسشگری سقراطی. کیفیت زندگی ما بسته به کیفیت تفکر ماست. کیفیت تفکر ما نیز به نوبه‌ی خود بسته به کیفیت پرسش‌هایی است که می‌کنیم، زیرا این پرسش‌ها در حکم نیروی محرکه‌ی تفکر هستند. بدون پرسش چیزی نداریم که به آن فکر کنیم. بدون پرسش‌های بنیادین معمولاً نمی‌توانیم تفکرمان را بر آنچه مهم و ریشه‌ای است متمرکز کنیم. وقتی در مورد مقوله‌ای پرسش‌های بنیادین می‌کنیم، یعنی می‌پردازیم به هر آنچه در آن مقوله لازم، مربوط، و ناگزیر است. به اصل قضیه توجه می‌کنیم. تفکرمان متعادل و منظم است. آماده‌ی یادگیری هستیم. به‌لحاظ عقلی توانایی راه پیدا کردن را داریم.

سال 51 که دادگاه ها بود و اعدام ها و از این گروه فقط شما و مسعود رجوی اعدام نشدید. 13 نفر اعدام کردند. کمیته مرکز 15 نفر بودید. این طوری که من شمردم دو نفر زنده ماندند و بقیه اعدام شدند. این 13 نفری که می گویی درست نیست. چهار نفر اولیه ناصر صادق، محمد بازرگانی، علی میهن دوست، علی باکری، بعد حنیف نژاد، سعید محسن، بدیع زادگان، محمود عسگری زاده، رسول مشکین فام. همین میشود جمعا نه نفر. پس در کمیته مرکزی کلا یعنی یازده نفر بودید؟ نه 12 نفر بودیم. حسین روحانی در خارج بود و ما در زندان بودیم. نه نفر از دوازده نفر کمیته ی مرکزی اعدام شده بودند. بیشترین اعدامی از اعضای چریک های فدایی بودند که در زمستان 50 نوزده نفرشان را اعدام کردند. بعدها ساواک سعی میکرد در درگیری ها بکشند و زنده نگیرند یا زنده میگرفتند اعلام میکردند که کشته شده، شکنجه اش میکردند و بعد می کشتند. ببین، نسل شما دارد وارد پارادایم نوینی میشود. شما متعلق به نسلی هستید که شانس این را دارید که در دوران فروپاشی ساختارهای ارزشی عمودی و گسترش ساختارهای ارزشی افقی (احترام افقی) زندگی کنید. نسل ما راهی نداشت به جز آنکه ساختار ارزشی عمودی قدیم را در هم بشکند تا ساختار ارزشی عمودی خود را به جای آن بگذارد.