نگارنده در این کتاب با رویکردی تاریخی تجربی به تبیین فرضیه‌ها، شرایط و عوامل سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و روانی داخلی و نیز معادلات بین‌المللی روی کار آمدن رضاخان و بسترهای جمهوری خواهی در ایران پرداخته است: مباحث کتاب عبارت‌اند از: “مبانی و فرآیند جمهوری خواهی بعد از انقلاب مشروطه”، “بازتاب انقلاب روسیه بر شکل‌بندی‌های سیاسی و روند جمهوری خواهی در ایران”، “قیام‌های منطقه‌ای و ظهور جمهوری خواهی”، “نقش نخبگان سیاسی در روند تحولات جمهوری خواهی” و “ظهور جمهوری خواهی اقتدارگرا”.

هدف كتاب آشنا نمودن دانشجویان با ابعاد سازمانی و اجتماعی نظامیان در چارچوب رهیافت های جدید است ، بدین ترتیب که به جای بررسی وظیفه سنتی و قانونی ارتش (دفاع از وطن) ، به نقش ها ،ساختارها و عملکرد ها پرداخته خواهد شد .کتاب دارای دو بخش و هفت فصل است. در بخش اول بابررسی اجمالی جامعه شناسی نظامی-ارتش به مثابه شاخه مستقل علمی ،ارتش را به عنوان یک نهاد اجتماعی و نظامی بودن رابه مثابه یک حرفه بررسی می کند.در بخش دوم چگونگی به قدرت رسیدن نظامیان و عملکرد آنها در تحولات سیاسی-اجتماعی جامعه بررسی می شود.

مقدمه
کتاب اول: تحولات اجتماعی 1320ـ1357
فصل اول: تحول جمعیت و تحرک اجتماعی
1- جمعیت و توزیع آن
2- هرم سنی و ترکیب جنسی جمعیت
3- جمعیت فعال و غیر فعال
4- مهاجرت داخلی و خارجی
فصل دوم: بخشهای اجتماعی و خدماتی
1- آموزش عمومی و عالی
الف) آموزش عمومی
ب) آموزش عالی
2- بهداشت و درمان
3- حمل ونقل و ارتباطات
الف) راههای آسفالته
ب) راه آهن
ج) حمل و نقل دریایی و هوایی
د) پست، تلگراف و تلفن
4- مسکن
الف) فعالیتهای ساختمانی بخش دولتی و خصوصی
ب) ریشه های مشکل مسکن
5- رسالت و وظایف رادیو و تلویزیون
الف) رادیو
ب) تلویزیون
فصل سوم: فرهنگ، دین و دولت
1- فرهنگ عامه
2- فرهنگ سیاسی
3- خانواده ایرانی
4- دین و دولت
فصل چهارم: ساختار طبقاتی و قشربندی اجتماعی
1- مالکان بزرگ
2- ایلات و عشایر
3- بورژوازی
4- روحانیون
5- کارمندان
6- روشنفکران
7- کارگران
8 – دهقانان
9- لمپنها
فصل پنجم: وضعیت کشاورزی ـ زراعی ایران
1- اشکال مالکیت ارضی
الف) عمده مالکی ـ مالکیت اربابی
ب) املاک خالصه
ج) املاک موقوفه
د) خرده مالکی
2- شیوه های بهره برداری از زمین و اشکال بهره مالکانه
3- جایگاه کشاورزی در سیاست گذاری دولت
الف) برنامه عمرانی اول (1327ـ1333)
ب) برنامه عمرانی دوم (1334ـ1341)
ج) برنامه عمرانی پنج ساله سوم (1342ـ1346)
د) برنامه عمرانی پنج ساله چهارم (1347ـ1351)
ﻫ ) آخرین برنامه عمرانی (1352ـ 1356)
فصل ششم: اصلاحات ارضی در ایران
1- وضعیت روستاها در آستانه اصلاحات ارضی
2- سابقه اصلاحات ارضی در ایران
3- شرایط طرح اصلاحات ارضی
4- اهمیت و اهداف سیاسی و اجتماعی اصلاحات ارضی
5- چگونگی اجرای قانون اصلاحات ارضی
6- آثار اقتصادی و اجتماعی اصلاحات ارضی
ارزیابی نهایی
کتاب دوم: سیاست و حکومت در ایران 1320ـ1357
فصل اول: چگونگی تدوین و مبانی قانون اساسی
نگاهی گذرا به نهضت مشروطه خواهی
چگونگی تدوین قانون اساسی و متمم آن
متن و محتوای قانون اساسی و متمم آن
ضعفهای محتوایی قانون اساسی
فصل دوم: قوه مقننه و نظام انتخاباتی ایران
نظامنامه انتخاباتی
انتخابات مجلس شورای ملی
انتخابات مجلس سنا
انتخابات مجلس مؤسسان
مجالس قانون گذاری
وظایف و رسالت مجالس شورای ملی و سنا
خصوصیات نمایندگان
ترکیب طبقاتی و منشأ اجتماعی نمایندگان
فصل سوم: مجریه، مکانیسمهای کنترل و سازمانهای اعمال قدرت
شاه و محفل درونی وی
دربار و سازمانهای آن
وزارت دربار
خانواده سلطنتی
دیوانسالاری اداری و سیاسی
هیئت دولت
کارمندان
مکانیسمهای کنترل و سازمانهای اعمال قدرت
اسطوره سازی و باور ظل اللهی شاه
نیروهای نظامی و اطلاعاتی
احزاب دولتی
اتحادیه های کارگری
فصل چهارم: قوه قضائیه
اهمیت و رسالت قوه قضائیه
تشکیلات قوه قضائیه
فصل پنجم: نهادهای تعدیل و تقسیم قدرت
احزاب و تشکلهای سیاسی
چگونگی تشکیل حزب در ایران
گونه شناسی احزاب
عوامل ناکارآمدی احزاب
زندگی شورایی و عدم تمرکز اداری
جایگاه قانون انجمنهای ایالتی و ولایتی
تلاش برای تحقق قانون شوراها
فصل ششم: سیاست اقتصادی ـ نفتی دولت
وضعیت اقتصادی ایران
نقش نفت در سیاست و اقتصاد ایران
ضعفها و تنگناها
فصل هفتم: سیاست خارجی
اصول سیاست خارجی
موازنه منفی
موازنه مثبت
روابط ایران و امریکا
روابط ایران و شوروی
فصل هشتم: سیاست امنیتی و دفاعی ایران
استراتژی امنیتی
خصوصیات مجریان تأمین امنیت
ارزیابی نهایی
منابع و مآخذ