«تحلیلی از مناسک حج» نوشته دکتر علی شریعتی(۱۳۵۲-۱۳۱۲) روشنفکر دینی و استاد معاصر ایرانی است. شریعتی در این کتاب تلاش دارد تا تحلیل و تصویری متفاوت از مناسک حج ارائه دهد. در بخشی از این کتاب می‌خوانیم: و جهاد، کلمه‌ای فراموش‌شده که به تاریخ سپرده شده‌است و امر به معروف و نهی از منکر که فلسفهٔ جهاد است، چماق تکفیری نه بر سر دشمن که بر سر دوست! و حج! زشت‌ترین و بی‌منطق‌ترین عملی که در میان مسلمانان، هر سال، تکرار می‌شود! و مترقّی‌ترین ابعاد اعتقادی یا عملی خاص تشیع که رهبری انسانی، روح آزادی‌خواهی و مسئولیت انقلابی را به مسلمانان علی‌وار الهام می‌دهد: امامت، عاشورا و انتظار و می‌بینیم که اولی شده‌است ابزار توسّل در برابر تکلیف؛ دومی، مکتب مصیبت! و سوّمی، فلسفهٔ تسلیم و توجیه ستم و جبر فساد و محکومیت قبلی هر گامی در راه اصلاح و هر قیامی در راه عدالت! و این‌همه را با یک سیاست به‌دست آوردند و آن سیاستی بود که کتاب دعا را از قبرستان به شهر آورد و قرآن را از زندگی و شهر، به قبرستان برد و نثار ارواح مردگان کرد و در حوزه‌های درس دین، اصول را پیش روی طلاب علوم اسلامی نهاد و قرآن را از دستش گرفت و روی رَفِ حجره‌اش گذاشت و پیداست که وقتی قرآن، هم زندگی مردم مسلمان را ترک کرد و هم اسلام علمای اسلام را! در غیبت او، همه کاری می‌توان کرد، آنچنان که همه کاری کردند!

در جهان امروز،‌ ما شاهد پایما‌ل‌شدن حق برخورداریِ تمام آحاد بشر از حقوق انسانی خویش در مقام افرادی برابر، صرف‌نظر از جنسیت،‌ رنگ پوست، سن، جایگاه اجتماعی، قومیت، اعتقادات، به‌ویژه از سوی حکومت‌ها و دولت‌های جهان هستیم،‌که بر تأمین منافع خود چشم دوخته‌اند و منافع و حقوق مردم خود و ملت‌های دیگر را نادیده گرفته‌اند. و این چیزی نبوده که از دید روشن‌فکران در جای‌جای پهنه‌ی زمین دور بماند. در این کتاب شش تن از متفکران نام‌دار به افشای برخی از واقعیات و رخدادهایی پرداخته‌اند که در فلسطین، افغانستان، آمریکای لاتین، اروپای شرقی و بسیاری مناطق دیگر اتفاق افتاده‌اند، و از وهنی سخن گفته‌اند که هر روز بر انسان می‌رود. عنوان مقالاتی كه آن‌ها پرداخته‌اند عبارت‌اند از: «تأملاتی در باب تبعید و مهاجرت روشن‌فكران»، «یادداشت‌هایی از شیلی»، «ژنرال»، «زیر چشم‌های شرقی»، «بازی توسعه»، و «زندگی در عكس».

رویکردی تطبیقی در مورد مولفه‎های «قدرت سیاسی» «ایران» و کشورهای جنوب شرق آسیاست. در این کتاب هدف ترسیم سند چشم‎انداز جمهوری اسلامی ایران در افق 1404 شمسی و تعیین جایگاه نخست اقتصادی، علمی، فناوری در سطح منطقه آسیای جنوب غربی برخی از مولفه‎های اقتصادی و سیاسی که تعیین‎کننده قدرت اول ایران در منطقه محسوب می‎شوند مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نویسنده به تبیین فاکتورهای مهم اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، سیاست خارجی، علمی و فناوری، فضایی و نظامی سند چشم‎انداز پرداخته و ملاک‎های رتبه‎بندی ایران در میان کشورهای جنوب شرق آسیا و روش‎های محاسبه و امتیازبندی کشورها را بررسی نموده است. هدف نگارنده از این پژوهش بررسی روند اجرای سند چشم‎انداز که سه سال از تاریخ تصویب آن می‎گذرد، بوده تا وضعیت فعلی جمهوری اسلامی ایران نسبت به سایر کشورهای منطقه برای تبدیل شدن به قدرت اول مشخص شود.

هروان جهاد و مقاومت دو راه بیشتر نمی‌دیدند: تسلیم به دشمنان اسلام و وطن یا فدا نمودن جان‌های خویش و پیوستن به جمع دو میلیون شهید دیگر و بخصوص سردارشان، مسعود. همه یکصدا و با انگیزة دوچندان این حرکت را آغاز نمودند، کینه‌ورزی به دشمنان و قاتلین مهمان‌نما به اوج خود بود… انتقام، انتقام و انتقام. اما بزودی و با یک لحظة ملکوتی و با تقدیر الهی، سرنوشت این رهروان به نابودی نرفت، بلکه به مسیر کاملاً شفافی و با سرعت زیاد به سمت هدف حرکت نمود؛ چیزی که انتظارش را نداشتند. هنوز اشک چشمان همه خشک بود و هنوز عقدة دل هیچ‌کس خالی نشده بود که مجاهدین و مقاومت‌گران، دشمنان خود را نیست و نابود دیدند همچون ملل ستمگر گذشته… این لطف الهی چطور صورت گرفت و مردم افغانستان چرا نجات نیافتند؟ من هم یکی از این یاران معتقد به مسعود هستم که شاهد حوادث فوق بودم. بعد از بیست سال همراهی و همکاری با مسعود برای خدا و مردم مجاهد افغانستان، تقدیر این بود که در بین چند نفر، من در خواجه بهاءالدین زنده بمانم و این خاطره را برای مردم خویش روایت کنم، تا شاهد کمی و کاستی‌های خویش و سایرین باشیم و همة تقدیر و خیر و شر را از جانب الهی بدانیم؛ عقیده‌ای‌ که برای آن جهاد کردیم و مقاومت را تقویت نمودیم.

شاید بتوان ادعا نمود که قدیمی‌ترین تجربه اجتماعی بشر جنگ می‌باشد. آثار و نتایج این کنش اجتماعی در حیات بشر او را واداشت تا بیش و پیش از هر موضوع دیگر به چاره‌اندیشی پیرامون این موضوع بپردازد. ازاین‌روست که قدیمی‌ترین آثار مدون بشری مربوط به جنگ می‌باشد. در همین راستا و با همین هدف، مجموعه‌ای از نظریات پرداخته شده‌اند که در جمع تحت عنوان نظریه‌های توازن قوا (یا موازنه قوا) از آنها یاد می‌شود. این نظریات بیشترین توجه و اعتبار را به خود اختصاص داده و عنوان منحصربه‌فردترین نظریات در باب صلح و جنگ را یدک می‌کشند. این نظریات در آثار متأخرین نیز از اعتبار تحلیلی ویژه‌ای برخودارند.در ایران اما، و به‌ویژه در جامعه علمی ـ دانشگاهی آن، سخن از جنگ و دعوت به تفکر پیرامون آن، ضرورتی است که چندان جدی گرفته نمی‌شود و متاعی است که خریداری درخور ندارد. این وضعیت به‌هیچ‌روی همخوان با موقعیت ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی کشور نیست. نمود این بی‌میلیِ نابه‌جا را می‌توان به‌وضوح در آثار مکتوب حوزه سیاست و امنیت بین‌الملل مشاهده کرد. فقر منابع نظری به زبان فارسی پیرامون این مسئله در کنار خیل عظیم آثار ترجمه‌شده در حوزه‌های دیگر، از پست‌مدرنیسم گرفته تا عرفان شرقی، مسئله‌ای است که هر پژوهشی به زبان فارسی در رابطه با این مسئله را اگرنه ناممکن، دست‌کم دشوار و آزاردهنده ساخته است. این تلاش معطوف به جلب توجه به این موضوع مهم می‌باشد. امید است که با رونق گرفتن مباحث مهم استراتژیک، کشور و سیاستگذاری استراتژیک در آن از پشتوانه نظری و قابلیت نقد علمی و کارشناسانه بهره‌مند گشته و گذار از این دوران سخت بین‌المللی را به سلامت امکان‌پذیر سازد.

اسلام در عین حال که یک ( ایدئولوژی) است – که هم انسان را متعالی می سازد و هم ( جامعه ی میانه ای که برای مردم جهان نمونه باشد)- یک انقلاب اجتماعی نیز هست، برای ساختن یک جامعه ی بی طبقه آزاد، استوار بر ( قسط و عدل) با افرادی آگاه، آزاد، مسئول.