روستای سویدانی،روستایی که از روستا فقط نامی از آن باقی مانده بود؛ویرانه ای بیش نبود.اگر نام روستا را بر پیشانی خود نداشت کسی در مخیله اش هم نمی گنجید اینجا روزی برای خود روستایی بوده است و افرادی را سالیان متمادی در دامن خود پرورانده است.تکه هایی از درو پنجره ،چوب و تخته حلبی،و پارخه ای خرت و پرت های خانه های روستایی ،آن هم به صورت شکسته و لهیده،پراکنده در گوشه و کنار خط افتاده بود.بخشی از آن خرت و پرت های خانه ها نصیب سنگرهای ما و عراقی ها شده بود.در نقاطی هم آثاری از طویله دام و طیور دیده میشد…گوشه کنار خاکش تنه هایی از درختان نخل بدون شاخ و برگ خود نمایی می کرد. اینها تنها بازمانده های روستای سویدانی را تشکیل می داد.
خانه ها همه خشتی و سست بود که سقف و دیوار آن با شلیک موشک و خمپاره بر خاک آوار شده بود. در هیچ نقطه ای دیوار ی استوار نبود هر چه عمود بود در هجمه خیل توپ و خمپاره رنگ باخته،غریبانه نقش بر زمین شده بود. تنها آسمانش سالم مانده بود و حرفی برای گفتن داشت که آن هم در زیر گرو غبار آتش افروزی های جنگ رنگ باخته بود… روزهای سویدانی برگی از خاطرات آن روستاست.

نویسنده در این کتاب به معرفی و شرح تاریخ «سارمات‌‌ها» طوایفی که از شرق روسیه به غرب آن مهاجرت کردند می‌پردازد. در این رهگذر نخست ویژگی کلی سازمان‌ها، نوع زندگی، شیوه و نظام امور آن‌ها مورد بحث قرار می‌گیرد. سپس به کهن‌ترین دورة تاریخ آن‌ها، شامل سده‌های پنجم و ششم پیش از میلاد و مشهور به «دورة سارماتی» در غرب و در سرزمین‌های «استپی ولگا» و «اورال» و به عنوان «دورة بیابان‌گردان نخستین در استپ‌های آسیایی» پرداخته می‌شود. در گام بعدی از کتاب، ادوار کهن، میانه و متأخر سارماتی توصیف می‌گردد. در پایان به اختصار نشان داده می‌شود که چگونه سارمات‌ها در سراسر اروپا پخش و جذب اقوام دیگر شدند و سرانجام هویت خود را از دست دادند. همچنین نویسنده در کتاب در یک جدول گاه‌شناختی، گرایش‌های عمده‌ را در مهاجرت‌های اقوام عمدة سارماتی آلانی در طی دوره‌های متوالی تاریخ مشترکشان نشان می‌دهد و تغییر صحنة فعالیت سارماتی را نیز از شرق به غرب در شماری از نقشه‌ها شرح می‌دهد. شایان ذکر است نویسنده در نوشتن این کتاب از گزارش‌های بی‌شمار باستان‌شناختی نیز سود برده و به منظور مستند کردن آن، تصاویری از لوح‌های دورة مذکور را ضمیمه کرده است.

کتاب حاضر مشتمل بر مجموعه مقالاتی از پیران آذربایجان دربارة تاریخ تصوف آذربایجان است. از این رو در گام نخست از کتاب سخنان تنی چند از مشایخ معتبر قرن سوم تا پنجم ه آذربایجان همچون: «ابراهیم جونیانی»، «ابوبکر حسین بن علی بن یزدانیار ارموی» و… مطرح شده است. سپس گزارشی تحلیلی از تحقیقات و سوانح زندگی پیران دورة اوج و شکوفایی تصوف آذربایجان ارائه شده که از لحاظ زمانی فاصلة قرن ششم ه. تا اواسط قرن هشتم ه . را در برمی‌گیرد. در پایان نیز به دوران رکود و افول تصوف آذربایجان و واپسین چهره‌های شاخص آن پرداخته شده است. این دوره از اواخر قرن هشتم ه تا اوایل دورة صفویه را شامل می‌شود و به همین جهت گزارش‌های ارائه شده نیز با ذکر یکی از شخصیت‌های معتبر تصوف حوزة تبریز یعنی «خواجه محمد کُجُجانی» که معاصر با سلطنت شاه اسماعیل اول بوده است به پایان می‌رسد.

کتاب افسانه کوهستان نوشته‌ی سید آریا یادگاری، داستانی تخیلی درباره‌ی هشت الهه و کشمکش‌های میان آن‌هاست. این داستان، ابتدای آفرینش را با زبانی شیرین و حوادث دوران گذشته را به شکل افسانه‌ای جذاب تعریف می‌کند.

افسانه کوهستان (The Legend Of Mountain)، ابتدای خلقت را با سکوت، تاریکی و نیستی توصیف کرده است؛ نه باد، خاک، آب و نه آتش. در میان پوچی با گذر نوری همچون نقره در میان تاریکی، نیستی بر هم شکسته است. قدرتی در مقابل نیستی، به هستی رسید و سکوت به بزمی دل‌نواز تبدیل شده است.

این داستان با آفرینش هشت الهه آغاز می‌شود، که سه الهه از نور بودند، مردمان کوهستان آن‌ها را رستم، فرهاد و ردا می‌نامیدند و چهار الهه دیگر که قدرت آب، آتش، خاک و باد را داشتند؛ و الهه دیگر که صاحب علم بود، در کوهستان آن را آندرید می‌نامیدند، او از قدرت خود ناراضی بود و با خشم و قهر با یکتا صحبت کرد. او به اعماق تاریکی تبعید، و به الهۀ خشم و قهر تبدیل شد. یکتا جهان را آفرید و به هفت الهۀ خود قدرت داد تا مکانی از این جهان بسازند.

آن‌ها تصمیم گرفتند که کوهستان را بسازند، آن را ساختند و از آن حفاظت کردند زیرا تنها دشمن آن‌ها (آندرید) به سرزمینی که همتایان او ساخته بودند نفرت می‌ورزید. او خادمی برای خود خلق کرد و او را به زمین فرستاد نام او آستیاک بود اگر آستیاک می‌توانست کوهستان را فتح کند قدرت هفت الهه را به اربابش تقدیم می‌کرد و او را از دنیای تاریکی بیرون می‌آورد. پس جنگ بین آن‌ها آغاز شد.

در بخشی از کتاب افسانه کوهستان می‌خوانیم:

سواره نظام دلیرانه می‌جنگیدند. آریانا چو تک تازی در میدان نابود می‌کرد. جنگ داشت به خوبی پیش می‌رفت که دستۀ دوم سپاه اهریمن با صدای شیپور که صدای نکره‌ای داشت، وارد شد. اژدها کار را کند پیش می‌برد. آریانا که سپاه دوم را دید شیپور زد و گفت: به خط شوید به خط شوید. به سپاه نظم داد اژدها باز حمله‌ور شد که ناگهان سیمرغ افسانه‌ای با صدای بلند به نبرد با اژدهای سرزمین خشک پرداخت. یک سرباز که آن را دید فریاد زد آن سیمرغ است به یزدان قسم که آن سیمرغ است مگر این‌ که چشمانم طلسم شده باشد. آریانا به آسمان چشم دوخت، از حضور سیمرغ خشنود گشت نگاهی به اطراف کرد در میان گرد و خاک برخاسته شده بود. درفش رقصانی که در زمین فرو رفته و بر روی آن چهار قله بود، دید. شتاب کرد و آن را به دست گرفت و به جلوی سپاه رفت مردان با دیدن درفش باز غیرت در وجودشان دمیده شد.