منطقۀ خاورمیانه و خلیج فارس، از مهم‌ترین مناطقی است که تمرکز و توجه بازیگران بین‌المللی را به خود جلب کرده است. موقعیت ژئوپلیتیک، ژئواستراتژیک، ذخایر عظیم نفت و گاز، و قرار گرفتن مهم‌ترین معبر انتقال انرژی به سایر نقاط دنیا در خلیج فارس، از مهم‌ترین عواملی است که به این منطقه اهمیت مضاعفی بخشیده است. نظر به این اهمیت، هرکدام از بازیگران و سازما‌ن‌های بین‌المللی منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای، برای توسعۀ نفوذ و حضور در خاورمیانه و خلیج فارس، به رقابت پرداخته و درصدد دستیابی به منافع و اهداف خاص خود در منطقه هستند. یکی از این سازمان‌های مهم فعال در منطقه، سازمان پیمان آتلانتیک شمالی است. این سازمان که تا فروپاشی شوروی علاقه‌ای به حضور در منطقه نداشت، پس از فروپاشی آن، به‌صورت تدریجی سعی کرد به این منطقه نفوذ کند؛ اما حادثۀ 11 سپتامبر نقطه عطفی در خیزش سریع ناتو به‌سوی منطقه بود و عملاً به آن کمک کرد تا بتواند بحران هویت و کارکرد خود را به نوعی هرچند کوتاه‌مدت برطرف سازد.

فصل اول: مفاهیم و معیارها گفتار اول: مفاهیم 1- تعریف انتخابات 2- بنیادهای انتخابات الف: شهروندی ب: هیأت رأی دهنده ج: درجات نمایندگی 3- قواعد تصمیم گیری 4- تعریف رأی و رأی‌گیری الف: خط مشی‌های مربوط به رأی‌گیری ب: محدودیت‌های منجر به عدم مشارکت ج: اجباری بودن رأی گفتار دوم: معیارهای انتخابات آزاد و منصفانه 1- اعلامیه‌ی اتحادیه بین‌المجالس 2- اعلامیه‌ی جهانی حقوق بشر (1948) 3- قانون اساسی جمهوری اسلامی‌ایران فصل دوم: پیشینه انتخابات در‌ ایران فرمان مشروطیت گفتار اوّل: دوره اول مشروطیت 1- اولین مجلس قانون‌گذاری در ایران 2- مجلس دوم از تاسیس تا انحلال 3- جنگ جهانی اول و مجلس سوم 4- مجلس چهارم 5- مجلس پنجم گفتار دوم: دوره دوم مشروطیت 1- مجلس ششم 2- مجلس هفتم. 3- مجلس هشتم 4- مجلس نهم 5- مجلس دهم 6- مجلس یازدهم 7- مجلس دوازدهم گفتار سوم: دوره سوم مشروطیت 1- مجلس سیزدهم 2- مجلس چهاردهم 3- مجلس پانزدهم 4- مجلس شانزدهم 5- مجلس هفدهم 6- مجلس هجدهم 7- مجلس نوزدهم 8- مجلس بیستم 9- مجلس بیست و یکم 10- مجلس بیست و دوم 11- مجلس بیست و سوم 12- مجلس بیست و چهارم گفتار چهارم: انتخابات در جمهوری اسلامی ‌ایران 1- قانون مصوب شورای انقلاب قوانین و اصلاحیه‌های قانونی مصوب شورای انقلاب 2- مجلس اول (1363- 1359) 3- مجلس دوم (1367- 1363) 4- مجلس سوم (1371- 1367) 5- مجلس چهارم (1375- 1371) 6- مجلس پنجم (1379- 1375) 7- مجلس ششم (1383- 1379) 8- مجلس هفتم (1387- 1383) فصل سوم: انتخابات و عناصر متشکله گفتار اول: نظام انتخابات 1- تعریف نظام انتخابات 2- نظام‌های انتخاباتی الف: نظام انتخاباتی اکثریتی یک: منظور از اکثریت دو: انواع اکثریت سه: نظام‌ انتخاباتی اکثریت نسبی 1- نظام انتخاباتی نخست نفری 2- نظام‌های انتخاباتی جمع‌گزینی چهارم: اکثریت مطلق 1- نظامهای انتخاباتی دور دوم (دو دوری) 2- نظام یا فرمول رأی جایگزینی یا ترجیحی ب: نظام‌های نیمه‌تناسبی ج: نظام انتخاباتی تناسبی 1- نظام فهرست‌های حزبی 2- نظام انتخاباتی لیستی 3- نظام انتقالی د: نظام ترکیبی (رأی اضافی) 3- معیارهای ارزیابی نظام‌های انتخاباتی الف: اثربخشی دولت ب: دولت پاسخگو و مسئولیت‌پذیر ج) عدالت و بیطرفی در مورد احزاب اقلیت د: نمایندگی گروه‌های اجتماعی 4- نظام انتخابات در ایران الف- انتخابات محدود وغیرمستقیم – شرط شایستگی (شایسته‌ گزینی): – محدودیت جنسی ب- نظام انتخاب محدود و مستقیم ج- انتخابات همگانی 1- نظام انتخابات دومرحله‌ای 2- مرحله دوم: اکثریت نسبی گفتار دوم: حوزه‌بندی انتخابات 1- تعریف حوزه انتخاباتی 2- عوامل تعیین کننده حوزه انتخابی الف: نمایندگی جغرافیایی ب: حوزه‌بندی انتخابات و کرسی‌های پارلمانی ج: حوزه‌بندی انتخابات و جمعیت د: حوزه‌بندی انتخابات و نظام انتخاباتی 3- حوزه انتخابی در ‌ایران 1- حوزه‌بندی انتخابات در نظام نامه انتخابات اصنافی سال 1285 2- حوزه‌بندی انتخابات در نظام نامه انتخابات دودرجه سال 1288 3- جدول مقایسه‌ای حوزه‌های انتخابی 4- اصلاح حوزه‌بندی انتخابات در جمهوری اسلامی ‌ایران 5- گزینه‌های جایگزین الف: حوزه انتخابی چندکرسی 1- کشور حوزه‌ای 2- حوزه‌های انتخابی استانی – امکان‌سنجی حوزه‌های انتخابی استانی ب: حوزه انتخابی تک‌کرسی 1- امکان‌سنجی حوزه‌های انتخابی تک‌کرسی 2- سامان‌دهی جامعه رأی‌دهنده 3- هزینه‌های انتخاباتی 4- حوزه‌های انتخابی ترکیبی گفتار سوم: مدیریت انتخابات 1- الگوهای مدیریت انتخابات الف: مدیریت موقت برای انتخابات: ب: مدیریت انتخابات توسط یک وزارتخانه ج: مدیریت انتخابات توسط کمیسیون یک: کمیسیون انتخابات مرکب از قضات و پرسنل قضایی دو: کمیسیون انتخابات مرکب از افراد مستقل سه: کمیسیون انتخابات مرکب از نمایندگان احزاب د: مدیریت غیرمتمرکز انتخابات 2- مدیریت انتخابات قبل از پیروزی انقلاب الف: انجمن نظارت ب: ترکیب اعضای انجمن نظارت ج: انجمن نظارت فرعی 3- مدیریت انتخابات در جمهوری اسلامی‌ ایران الف: نظارت یک: انجمن نظارت – انجمن‌های نظارت فرعی – شرایط و وظایف انجمن نظارت دو: هیأت‌های نظارت – هیأت مرکزی نظارت – هیأت نظارت استان – هیأت نظارت حوزه انتخابیه – حدود نظارت بر انتخابات – کیفیت نظارت -توقف و یا ابطال انتخابات – ابطال انتخابات سه: تفسیر نظارت (تفسیر اصل 99 قانون اساسی) 1- مفهوم نظارت 2- اقسام نظارت الف: نظارت اطلاعی ب: نظارت تصویبی ج: نظارت مطلق 3- جنبه‌های تفسیر اصل نودونه (تفسیر قانونی) الف: اصل 99 درصدد بیان مرجع نظارت و یا نوع نظارت؟ ب: تفسیر قانونی و اصل 62 قانون اساسی ج: تفسیر قانونی و تأیید صلاحیت‌ها ب: مجری انتخابات 1- وزارت کشور 2- هیأت اجرایی – هیأت‌های اجرایی فرعی گفتار چهارم: زمان انتخابات 1- برگزاری انتخابات در زمانهای مختلف 2- همزمانی انتخابات الف: روش‌های هم‌زمانی انتخابات: ب: گزینه‌های هم‌زمانی ج: سرانجام هم‌زمانی انتخابات گفتارپنجم: شرایط رأی‌دهندگان 1- سن رأی‌دهنده 2- تابعیت 3- سایر موارد ب) ملاكین و فلاحین آنها باید صاحب ملكی باشند ‌كه هزار تومان قیمت داشته باشد ج) تجار آنها حجره و تجارت معینی داشته باشد. د) اصناف آنها باید از اهل صنف و كار معین صنفی داشته باشند و دارای دكانی باشند 4 – اشخاصی که به طور مطلق از رأی‌دادن محروم هستند 5- اشخاص زیر از انتخاب‌نمودن به طور مشروط ممنوع هستند 6- تشخیص رأی‌دهندگان گفتارششم: شرایط انتخاب‌شوندگان 1- خواندن و نوشتن 2- تابعیت 3- سایر موارد 4- اشخاصی كه به طور مطلق از انتخاب‌شدن محروم هستند 5- اشخاصی که از انتخاب‌شدن به طور مشروط محرومند 6- نظام صلاحیت‌ها گفتار هفتم: اجرای انتخابات 1- اعلام داوطلبی و رسیدگی به صلاحیت داوطلبان الف: تأیید توسط معتمدین محلی یا گزینش اولیه ب: وثیقه‌گذاری 2- اعلام داوطلبی در قانون انتخابات ‌ایران 3- رسیدگی به صلاحیت داوطلبان 4- انصراف داوطلبان گفتار هشتم: تبلیغات 1- مدت زمان تبلیغات 2- فعالیت‌های تبلیغاتی 3- محدودیت‌های تبلیغات الف: شرکت‌ها و مؤسسات دولتی و عمومی ب: داوطلبان وطرفداران آنها گفتار نهم: هزینه‌های انتخاباتی 1- نظارت و مقررات مالی 2- حساب بانکی و وکیل مالی 3- هدایا و کمک‌های انتخاباتی 4- سقف و معیار تعیین هزینه‌های انتخاباتی 5- گزارش مالی گفتار دهم: رأی‌گیری 1- صندوقهای اخذ رأی: 2- محل اخذ رأی 3- مشخصات تعرفه 4- زمان اخذ رأی 5- کیفیت رأی‌دادن 6- كیفیت استخراج آراء و تشخیص انتخاب‌شدگان 7- کیفیت اعلام نتیجه 8- صدور اعتبارنامه 9- فوت و یا استعفای نماینده گفتار یازدهم: شكایات راجع به انتخابات 1- رسیدگی به تخلفات انتخاباتی 2- رسیدگی به شکایات و دعاوی علیه صحّت انتخابات. الف: رسیدگی به شکایات در قوانین قبل از پیروزی انقلاب اسلامی‌: ب: رسیدگی به شکایات انتخابات در جمهوری اسلامی ‌ایران یک: هیأت اجرایی دو: وزارت کشور سه: شورای نگهبان چهار: مجلس شورای اسلامی‌ فصل چهارم: چشم‌انداز انتخابات فهرست منابع

کتاب حاضر، مجموعه مقالاتی است که در دو بخش نظری و عملی، تحولات و موضوعات مهم خاورمیانه را بعد از جنگ سرد تا به امروز بررسی می‌کند. بخش نظری کتاب تلاش می‌کند برای تحلیل تحولات خاورمیانه یک طرح‌واره نظری ارائه دهد و بخش عملی نیز با یاری گرفتن از چنین طرح‌واره‌ای موضوعات مهم خاورمیانه را تحلیل می‌کند و سرانجام نگاهی کوتاه به چالش‌ها و تحولات آینده منطقه می‌اندازد. این کتاب را گروهی از نویسندگان و اساتید برجسته حوزه خاورمیانه نوشته‌اند که یکی از آن‌ها «بری بوزان» از پایه‌گذاران مکتب «کپنهاگ» است.