چند صد نام دریای خزر

نویسنده:عبدالرحمان عبادی
نشر : آموت
توضیحات:کتاب “چندصد نام دریای خزر” دربردارنده صدها نامواژه از دریای خزر و گزارش هریک از آن ها بر پایه واژه شناسی و تاریخ و جغرافیای تاریخی و باورها و اسناد باستانی و مدارک موجود در فرهنگ ایران، شناسنامه ای است برای دریای خزر و ساکنان کناره و پیرامون این دریا از گذشته تاکنون که سهم ایران و فرهنگ ایرانی در آن از همه بیش تر و ریشه دارتر و نمایان تر نشان داده شده است.
عمادی در این کتاب مدعی است که بیش از 90 درصد این نام ها ریشه ایرانی دارند. از نظر فرهنگی، سابقه ایرانی ها و حضور آن ها در کنار این دریا بسیار بیش تر از دیگر ملیت هاست، ضمن آن که هرکدام از این نام ها خودشان منشاء یک مقاله هستند. این درحالی است که تا به حال در منابعی مانند دایرةالمعارف بزرگ اسلامی بیش تر از 50 یا 60 نام برای دریای خزر دیده نشده است.

این ایران شناس پیشکسوت در گفت وگو با خبرگزاری ایسنا با بیان این که نامواژه ها لغاتی هستند که اسم تلقی می شوند، اظهار کرد: رویه من در نوشتن کتاب، استفاده از نامواژه ها است. بر مبنای این رویه معتقدم اگر کسی معنی اسم ها را به خوبی بشناسد، خود اسم ها و نام ها سرگذشت شان را بیان می کنند.

او افزود: اما پژوهشگری که بخواهد این اسم ها را جمع آوری کند، باید از تاریخ، زبان، جغرافیا، آداب و رسوم و اسناد استفاده کند تا این که به درستی مطلب بیان شود و برای کسانی که در این رشته پژوهش می کنند، قابل قبول باشد.

عمادی درباره مستندات این کتاب توضیح داد: همه این اسامی دارای سند هستند و هر چقدر که توان من بوده است، بر آن ها شرح و گزارش نوشته ام. بخش وسیعی از آن ها از متون پهلوی گرفته شده است. این دریا از گذشته های دور نام های بسیاری داشته است و مردمانی که اطراف آن بوده اند، آن را به نام انتخابی خودشان می نامیدند؛ همچنان که برخی اوقات به نام هایی چون گیلان، طبرستان، آذربایجان، مازندران و … معروف بوده است.

او درباره ریشه کلمه خزر برای این دریاچه افزود: معتقدم کلمه خزر ترکی نیست. این کلمه در حقیقت کسر بوده که خزر تلفظ می شود و یادگار دوران کاسپی ها است که قدیمی ترین مردمان ایران زمین هستند و در اصل، لغتی ایرانی است که در این کتاب بیان شده است.

این پژوهشگر پیشکسوت گفت: این کتاب تا حدودی برای کسانی که پیرامون دریای خزر هستند، شناسنامه آن ها در پیوستگی با فرهنگ ایران است.

عمادی همچنین عنوان کرد: دیدگاه کتاب “چندصد نام دریای خزر” جنبه تاریخی، جغرافیایی و واژه شناسی دارد و به هیچ وجه دلیلی برای مخالفت با نامواژه های این کتاب نیست. در برخورد اول فکر می کنیم که تلفظ نامواژه ها جنبه بیگانه دارد، اما اگر خوب آن ها را بشناسیم، متوجه می شویم که نامواژه ها با فرهنگ ایران وابستگی کامل دارد و در نوشتن این کتاب، جنبه تبلیغاتی، سیاسی و اندیشه خاص مدنظرم نبوده است.

او در پاسخ به این پرسش که آیا “چندصد نام دریای خزر” مورد توجه مخاطب قرار می گیرد، گفت: کتاب “چندصد نام دریای خزر” کتابی پژوهشی است و برای کسانی نوشته شده که به موضوعات تاریخی و علمی علاقه مندند.

او در ادامه اظهار امیدواری کرد که کتاب “چندصد نام دریای خزر” با دقت خوانده شود؛ چرا که هرکدام از نامواژه های به کار رفته در این کتاب مطالب ناگفته فراوان دارند، و مورد قبول واقع شود.

عمادی درباره ترجمه این کتاب گفت: ترجمه کتاب مشتری و داوطلب می خواهد و این دست بنده نیست. باید پرسیده شود آیا همسایه های دریای خزر علاقه مند هستند که این کتاب به زبان آن ها ترجمه شود و آیا متولیان امور فرهنگی میل دارند این کتاب را ترجمه کنند. اما به طور کلی، مؤلف هر کتابی را که می نویسد، دوست دارد برای کشورهای دیگر هم ترجمه شود.

او با اشاره به این که بعضی ها معتقدند اطلاق نام دریای مازندران اشتباه است، افزود: نام دریای مازندران سابقه زیادی دارد و اعتقاد دارم این نام از تاریخ بشر هم طولانی تر است و به دوران غارنشینی برمی گردد؛ اما هر عقیده ای برای من محترم است. هرکس که در این زمینه تحقیق می کند، حتی اگر خلاف نظر من را داشته باشد، باید به نظرش احترام گذاشت.

این پژوهشگر در پایان بیان کرد: من در نهایت بی طرفی، حقوق ملی ایران را دنبال می کنم و معتقدم این وظیفه تک تک ما ایرانیان است.

کتاب “چندصد نام دریای خزر” در 600 صفحه (گالینگور) با قیمت 15 هزار تومان از سوی نشر آموت منتشر شده است.

پیش تر، پنج کتاب از عمادی در نشر آموت منتشر شده است: خوزستان در نامواژه های آن، آسمانکت (چند رسم مردمی)، لامداد (چند جستار از ایران)، دوازده گل بهاری (نگاهی به ادبیات دیلمی و طبری) و حمزه آذرک و هرون الرشید (در آیینه دو نامه)، و به زودی نیز کتاب های دوبیتی های پهلوی دیلمی و هون اوستا (ابزار و آلات موسیقی در ایران باستان) از این ایران شناس پیشکسوت در نشر آموت منتشر می شود.