اسماء حسنی

بنا بر احادیثی از پیامبر(ص)، که شیعه و سنی آنها را نقل کرده اند، خداوند متعال نود و نه نام دارد که هر کس آنها را درک کند وارد بهشت خواهد شد. با توجه به این احادیث از قرون اولیه تمدن اسلامی، بسیاری از مسلمانان با گرایش های گوناگون به تألیف در شرح و توضیح این اسماء الهی پرداختند. ابواسحاق زجّاج، ابوالقاسم قشیری، ابوحامد غزّالی و فخر رازی از آن جمله اند.

در حقیقت خداوند متعال در قرآن کریم، هرجا سخن از آفریدن، تدبیر امور، انواع افاضات، و نیز موضوع بازگشت وجود، مرگ و بعد از مرگ، حشر و نشر، حساب و کتاب و جزاء، و نظایر این ها و خلاصه در مقام بیان هر آنچه در نظام هستی می گذرد، به « اسماء حسنی» خود اشاره دارد و هر امری از امور را به « اسم» خاصی از خود که مناسب آن امر است نسبت می دهد.

مرحوم استاد شجاعی در این کتاب ضمن برشمردن و شرح اسمائی که در قرآن کریم و روایات آمده است، نظر خود را درباره مسائلی از قبیل فرق میان معانی اسماء الهی با معانی اسماء مخلوقات، مقصود از احسن الاسماء، رابطه میان مقام ذات و اسماء حسنی، مفهوم عدد ذکر شده برای اسماء در برخی از روایات، اسماء ثبوتی و اسماء تنزیهی و غیره بیان می کند. در واقع وی با تحلیل و واکاوی همه جوانب اسماء حسنی در کتابی موجز و مستند به آیات و روایات و ادعیه، خواننده علاقه مند را راضی و سیراب می کند.

کتاب « اسماء حسنی» در ۱۰ فصل مجزا تدوین شده است. در فصل نخست اهمیت اسمائ حسنی در نظام وجود مورد تحلیل قرار می گیرد و به تبع آن اصطلاحات مخصوص در تبیین اسمائ الهی در فصل دوم کتاب مورد واکاوی قرار می گیرد که در آن زبان قرآن، روایات و دعاها و همچنین تفسیرهای غلط و نظرهای باطل به مخاطب گوشزد می شود.

فصل سوم کتاب با عنوان هر اسمی که احسن الاسماء است برای خدا و مخصوص اوست، به نگارش در آمده و کلامی از علامه طباطبایی در این خصوص بیان شده است. فصل چهارم به بیان این موضوع می پردازد که اساساً مقصود از احسن الاسماء چیست و این مطلب را برای مخاطب بازگشایی می کند.

فرق معانی اسماء الهی با معانی اسماء مخلوقات در فصل پنجم کتاب مورد ارزیابی قرار می گیرد و اسمائی که در ظاهر قرآن آمده است را در فصل ششم کتاب می خوانیم.

اسمائی که در روایات و دعاها آمده است، عدد ذکر شده برای اسماء در بعضی روایات چیست؟، مقام ذات و اسماء حسنی و اسماء ثبوتی و اسمائ تنزیهی از جمله فصل هایی هستند که در این کتاب به نگارش در آمده است.