کتاب بیداری اسلامی 1 (دلایل و ریشه‌ها)

مرکز پژوهش‌های وحدت عربی در اواخر دهة هشتاد میلادی طرح بزرگ و آرمانگرای «چشم‌انداز آینده جهان عرب» را با هدف بررسی علمی و جامع وضعیت سیاسی، اجتماعی و اقتصادی جهان عرب و چشم‌انداز آن در آینده و با همکاری ده‌ها پژوهشگر، کارشناس و استاد دانشگاه، درطی چند سال اجرا کرد. از میان پنج کتابی که در این طرح تهیه شد، مهم‌ترین آنها «جامعه و حکومت در جهان عرب» نام دارد که بازتاب گسترده‌ای در کشورهای عربی داشته است. کتاب حاضر با عنوان «بیداری اسلامی 1» ترجمة فارسی این اثر است. در سمینار چهارروزه‌ای هم که در سال 1987 برای بررسی پژوهش‌های طرح چشم‌انداز آیندة جهان عرب برگزار شد، تمرکز اکثر کارشناسان و منتقدان بر روی این کتاب بود. این اهمیت قابل ملاحظه از آنجا ناشی می‌شود که کتاب‌های دیگر طرح چشم‌انداز جهان عرب فقط بر روی مسئله‌ای خاص (مثل: روابط کشورهای عربی با جهان خارج و یا اوضاع اقتصادی کشورهای عربی) تکیه دارند، حال آنکه کتاب پیشِ رو با کاویدن ریشه‌های پیدایش حکومت‌های ملی و جوامع مدرن عربی و نیز بررسی روابط پیچیدة این دو، جوانب متعدد بحران کشورهای عربی را در زمان نگارش به بهترین شکل ممکن آشکار می‌سازد. در تدوین این اثر (همچون دیگر آثار طرح مزبور) سه مؤلف اصلی با همکاری چندین پژوهشگر دستیار و میهمان شرکت داشته‌اند. این امر سبب شده است تا پژوهش حاضر بیشتر به دانشنامه‌ای سیاسی ـ اجتماعی از تحولات جهان عرب (از پیش از دوران استعمار تا دهة هشتاد قرن بیستم) شبیه باشد تا کتابی عادی. مشارکت این تعداد از پژوهشگران نامی نیز در تدوین کتاب سبب غنای مطالب آن درمقایسه با آثار مشابه شده و تحلیل‌ها و پژوهش‌های موجود در آن را تاحدزیادی از برداشت‌های سلیقه‌ای و شخصی دور کرده است.