جریان های اصلی در مارکسیسم (2جلدی)

توتالیتاریسم، به گفته ی کولاکوفسکی، تعریف حقیقت و دروغ را عوض می کند. حقیقت در این رژیم ها تنها آن چیزی است که در هر لحظه حزب با رهبر می گوید. منشأ کلام، نه ماهیتش، یا چند و چون انطباق با واقعیت، سنجه ی حقیقت است. به علاوه، رژیم های توتالیتر به انفعال سیاسی شهروندان كفایت نمی کنند. این رژیم ها همه در پی بازسازی «روح» انسان اند. بالمال انسانی نو می خواهند، ذهن و زبان، خلوت و جلوتش را به انحصار می گیرند و در کار «معماری روح» اند، در یک کلام، وصف نقاد کولاکوفسکی از شالوده های فلسفی توتالیتاریسم را از مهم ترین دستاوردهای نظری او دانسته اند. ولی در واقع نقد او بر توتالیتاریسم بخشی از جهان بینی فلسفی اوست.
تأکید می کند که شرط اساسی تجدد واقعی، استقلال عقل نقاد و همزادش، رشد تکنولوژی، است. کار فلسفه را بیش از هر چیز «نه نقل حقیقت که نقل روحیهی حقیقت جویی» می داند. اگر فلسفه را، آن چنان که منادیان گونه گون یقین کاذب می خواهند، به مشتی احکام تقلیل دهیم، آن را از سرشت اصلی اش که همان روح شک و جست وجوی دائم است بیگانه کرده ایم. به طریق اولی، اگر خرد را منقاد اصول و پیشینی بدانیم آنچنان که همه ی متولیان اندیشه های توتالیتر می خواهند به آن را یکسره با ذات حقیقت جو و همواره جست وجوگرش بیگانه ساخته ایم.
به گمان كولاکوفسکی، خرد نقاد و رشد تکنولوژی لازم و ملزوم یکدیگرند. می گوید کشورهایی که تکنولوژی تجدد را می پسندند ولی خرد نقادش را برنمی تابند در واقع گره بر باد می زنند. کاربرد تکنولوژی دیر یا زود به کاربرد خرد نقاد می انجامد. زیرا هر دو درواقع دو روی سکه ای واحد و بال های تجزیه ناپذیرند.
از پی گفتار مترجم