یادی دوباره از بهار

میرزا محمدتقی‌خان متخلص به بهار، زاده 18 آذر 1265 در شهر مشهد، ادیب و سیاست‌مدار برجسته معاصر است. او که از چهارده سالگی به اتفاق پدرش در مجامع آزادی‌خواهان حاضر می‌شد، به‌واسطه انس و الفتی که با افکار جدید پیدا کرده بود به مشروطه و آزادی دل بست. زندگی ادبی و سیاسی، بهار با فرازونشیب بسیار همراه بود. او در ابتدای کار و پس از درگذشت پدرش میرزا محمدکاظم صبوری ملک‌الشعرا آستان قدس رضوی به فرمان مظفرالدین شاه وارث مقام پدر شد. در همین روزها با جمعی از مشروطه‌خواهان به عضویت انجمن سعادت خراسان درآمد. بهار در 1296 خورشیدی روزنامه نوبهار را که ناشر افکار حزب دموکرات بود منتشر کرد و به عضویت کمیته ایالتی این حزب درآمد این روزنامه پس از چندی به‌دلیل مخالفت با حضور قوای روسیه در ایران و دشمنی با سیاست روس‌ها به امر کنسول روس تعطیل شد. بهار در سال 1303 در دوره نخست‌وزیری رضاخان با همراهی و همکاری میرزاده عشقی مثنوی معروف جمهوری نامه را در مخالفت با جمهوری رضاخانی سرود بهار از بجنورد به نمایندگی مجلس چهارم انتخاب شد و به سیدحسن مدرس رهبر فراکسیون اقلیت پیوست و همراه جمعی دیگر برای استیضاح دولت رضاخان تلاش کرد دوران رضاشاهی برای بهار دوران دوری از سیاست و نزدیکی به علم و فرهنگ بود. او اغلب آثار تألیفی و پژوهشی خود را در این سال‌ها نگاشت بهار دوباره به فعالیت سیاسی و اجتماعی روی آورد و قصیده حب‌الوطن را در اندرز به شاه جدید سرود روزنامه نوبهار را دوباره منتشر کرد و تاریخ مختصر احزاب سیاسی را در 1322 نگاشت. او در کابینه قوام وزیر فرهنگ شد و به‌عنوان نماینده تهران به مجلس پانزدهم راه یافت بیماری سل و ناتمام‌ماندن فرایند درمان در سوئیس به‌دلیل تنگنای مالی او را بیش‌ازپیش ضعیف کرد. سرانجام بهار در روز دوم اردیبهشت 1330 در حالی که شصت‌وچهار ساله بود در خانه مسکونی خود در تهران زندگی را بدرود گفت و در آرامگاه ظهیرالدوله به خاک سپرده شد. کتاب حاضر، حاصل مقالات همایشی که به مناسبت پنجاهمین سالگرد درگذشت محمدتقی بهار و در واپسین سال دولت اصلاحات برگزار شده است.