نویسنده: دکتر محمد سعیدی مهر، دکتر امیر دیوانی
نشر: معارف
توضیحات: این کتاب که از کتاب های عمومی دانشگاهیست از دو فصل زیر تشکیل شده است:
1 – خدا، انسان و جهان
2 – معاد

نویسنده: احمد عباسیان
نشر: ثالث
توضیحات:
کتاب حاضر در هفت بخش سامان یافته است: در بخش نخست، ضمن تبیین فلسفه‌ی آیین زرتشت که در بین سرودهای اوستا به صورت پراکنده وجود داشته تاثیر آن‌ها بر نظام و قدرت رهبری شاهنشاهان هخامنشی بررسی گردیده است. هم‌چنین پدیده‌ی خلاقیت و آفرینش که باعث رشد و پیشرفت و سازندگی و در نتیجه آفریدن و نوآوری در زندگی اجتماعی دوران باستان گردید ارزیابی شده است. در بخش دوم این مطالب بازگو گردیده است: انگیزه‌های مهم بت‌پرستی و معابد بسیار زیاد و رشد فرهنگ مادی در شهرهای یونان و آسیای صغیر، اسرار مادی و معنوی وابسته به این معابد، پیشرفت‌های این معابد در زمینه‌ی سیاسی مذهبی، و چگونگی ویرانی معابد توسط برخی از پادشاهان هخامنشی. بخش سوم به چگونگی برخورد نظامی و لشگرکشی کوروش در بابل و هم‌چنین گزارش‌هایی اختصاص دارد که توسط یهودیان و اسناد مذهبی آن‌ها در ارتباط با بشردوستی کوروش کبیر تهیه شده است. بخش چهارم شرح کوتاهی در ارتباط با برخورد دو فرهنگ باستانی ایران و یونان با یک‌دیگر است که از پرتوی آن، دو فرهنگ و دو امپراتوری بزرگ رفته‌رفته در جهان باستان در مقابل یک‌دیگر شکل می‌گیرند که در شرق حکومت پارت‌ها و اشکانیان و در غرب امپراتوری روم است. در بخش پنجم مطالبی در ارتباط با آیین مهر و سروده‌های یشت‌ها و چگونگی گسترش آیین‌مهر در امپراتوری روم و تغییر ماهیت مهر در روم بازگو گردیده است نیز کشتن گاو مقدس توسط میترا و پیدایش مار در صحنه‌هایی که میترا گاو را قربانی می‌نماید. در بخش ششم به چگونگی پیدایش ایده‌های دراویشی و کاستی و روش کار مرتاضان و علل خودکشی گروه‌های بسیاری از پیروان این مقدسین در رودخانه‌ی گنگ اشاره شده است، هم‌چنین به آمیزش ثریا، مظهر روشنایی، با مقدسین هند و در نتیجه یکی نمودن مقدسین قدیمی به منظور ایجاد وحدت در اندیشه‌ی اجتماعی. در فصل پایانی از روی کار آمدن سلسله‌ی ساسانی سخن رفته است. موضوع قابل توجه در این فصل، مطرح نمودن اعتقادات متفاوت پادشاهان این سلسله است؛ در زمان پادشاهی شاپور اول که کریتر به سمت رییس بزرگ همه‌ی موبدان یا مگوستانای سراسر کشور منصوب شد، آتش بهرام و غیره در بیش‌تر شهرها دایرگردد. و معبد ناهید (آناهیتا)، نگهدارنده‌ی آب‌ها و رستنی‌ها، بی‌ارزش‌ جلوه‌گر شد. در این دوران آثار هنری ایران فاقد شکل خرس، گراز، سگ بالدار، گاو نر، بلندکوهان، اسب، و شیر و خلاصه حیوانات بود و اغلب این حیوانات نیز شکار می‌شدند. گفتنی است چهار اصل فلسفه‌ی زرتشت بدین‌قرار است: 1- فلسفه‌ی شناخت؛ 2- فلسفه‌ی نظام ماورالطبیعه و یا سلطنت اهورایی؛ 3- فلسفه‌ی دوگانگی و یا گزینش آزاد (دوآلیسم)؛ 4- فلسفه‌ی آفرینش و یا سازندگی (خلاقیت). برای نمونه نگارنده در مبحث “فلسفه‌ی شناخت” تصریح می‌کند: “منظور زرتشت از رسیدن به دانش و شناخت (معرفت) اهورایی در واقع رسیدن به زندگی سعادتمندانه از طریق شناخت هرچه بیش‌تر جوهر هستی بود. شناختی که راه آن نه از طریق در خود فرو رفتن بلکه به یاری تجربیات عینی و ذهنی میسر می‌گردید”.

نویسنده: مهدی رفیع
نشر: نی
توضیحات: آشنایی زدایی از سهراب سپهری «مساحت احساس» با عنوان فرعی «سهراب سپهری و هنر عرفانی در جهان معاصر»، کتابی است از مهدی رفیع که از طرف نشر نی منتشر شده است. در این کتاب از منظری فلسفی به هنر و اندیشه سهراب سپهری پرداخته شده است و به گره خوردگی آثار او با مسائل فلسفی و هستی شناختی زمان ما. نویسنده در بخشی از مقدمه کتاب، درباره شیوه فصل بندی آن و رویکردش به سپهری می نویسد: «ترتیب فصول کتاب حاضر به نحوی است که خواننده می تواند از هرکدام از فصل ها که بخواهد به متن وارد شود. فصول بر اساس پیوندی درونی و تودرتو با یکدیگر تدوین شده اند و «ظاهرا» با هم ربط رویه ای ندارند، اما بر اساس مفاهیم و مباحث اصلی متن، به جای «بازنمایی»، منطقی دیگر را برای «هم نشست» برمی گزینند و هم چون «قنات»، رشته ای از «حرکت های زیرزمینی» را می گسترند. معماری متن گاه از بافت «فرش ایرانی» ملهم است و گاه از معماری اسلامی و «کوچه های باریک گشوده بر منظره های وسیع»،؛کوچه هایی که در یکدیگر می پیچند و ترسیم گر لحظه های مکاشفه اند. در نهایت شاید متن بیش از «آن چه می گوید»، در «آن چه نمی گوید» یا در «خلوت» خود «حضور» دارد، تا بخش اندکی از حیات باطنی یک هنرمند را در ابعاد بی شمارش ترسیم کند. از این جهت کار این نوشتار به جای «آشنایی با سهراب سپهری»، گونه ای «آشنایی زدایی» از او است و «هنر – اندیشه» سپهری را در آزمون/خوانشی نظری و عملی در بطن رویدادهای «جهان معاصر» قرار می دهد تا از «تصویر رسانه ای شده و ساده انگارانه»ای عادت زدایی کند که سال هاست حول سپهری کشیده شده است». کتاب «مساحت احساس» شامل پنج فصل است. عنوان فصل های کتاب عبارتند از: «دوره بندی نقاشی های سهراب سپهری از منظری فلسفی»، «فراسوی بازنمایی و امر عینی: تاریخ نوین نقاشی شرق»، «اطاقِ آبی هنر- اندیشه سهراب سپهری: زیست بوم شناسی عرفانی در هنر معاصر»، «آهنگ رنگ: به سوی یک نقاشی- موسیقی و آمیختگی احساس ها»، «از نقاشی- شعر تا سینما – شعر: سهراب سپهری و فروغ فرخزاد». آنچه می خوانید سطرهایی است از فصل پنجم کتاب: «سهراب سپهری، فروغ فرخزاد و هوشنگ ایرانی در تاریخ شعر معاصر سه هنرمندی هستند که از هنرهای دیگر در پیوند با شعر بهره گرفتند و به ترتیب نقاشی- شعر، سینما- شعر و موسیقی- شعر را در هنر معاصر ایران پایه گذاری کردند. در اشعار سپهری و به طور خاص از «صدای پای آب» به بعد، تصاویر نقاشانه، حرکت های عمودی شعر را با کنار هم نشینی شان به شکلی شگفت می سازند. هنر نقاشی برای شعر سپهری به تدریج به شیوه ای از پیشبرد و راهبرد متنی بدل می شود… مسئله رابطه میان هنرها تنها ادغام دو یا چند هنر نیست، بلکه تداخل وجودی کارکردها و رویکردهاست. نحوه ساخت- بیانِ هنری- شعری سپهری کارکردی نقاشانه از تصاویر کلمات و سطور را آشکار می کند، در حقیقت او با شعر نقاشی می کند: تصویری کنار تصویری دیگر و این عملکرد، نقاشی- شعر یا تصویر- کلمه را می سازد. اما تصاویر سپهری تنها با نگاه شاعر یا در بطن روایت او به حرکت در می آیند».

نویسنده:جلال الدین آشتیانی
نشر: سهامی انتشار
توضیحات:
گنوزیسGnosis:شناخت باطنی،معرفت.
• Epistemei: در ادبیات یونان قدیم شناخت علمی و تجربی را که مستقل از شخصیت مشاهده کننده بود می نامیدند.
• Gnostikoi: در اوایل مسیحیت گروههای مختلف در سرزمینهای تحت تاثیر فرهنگ یونانی (هلنیسم)به خود Gnostikoi یا صاحبان معرفت، که در حقیقت همان عرفاست نام دادند.
• Pneumatikoi:گنوستیکوی ها معتقد بودند که به وسیله معرفت باطنی و شهودی می توان به حقیقت دست یافت و فقط صاحبان معرفت دارای روح علوی یا پنوما Pneuma هستند. به همین دلیل پیروان این مذاهب را پنو ماتیکوی نیز می نامیدند که به مفهوم روحانیون و معنویون در مقابل مادیون Hylikoiو نفسانیونPsychikoi قرار گرفتند.

در جهان بینی این عرفای مسیحی و یا همزمان ظهور مسیحیت، معرفت شهودی وسیله اتحاد با خدا، پدر ملکوتی، نور مطلق،….ویا منشاء و مبداء روح علوی می گردید.در ادبیات غرب این مکاتب را گنوستی سیزم می شناسند.عمر مذاهب گنوسی بسیار کوتاه بود و در اثر مخالفتهای شدید روحانیت کلیسای مسیحیت که پیروان این مذاهب را مرتد و رافضی یا هرتیک می نامیدند به نابودی محکوم شدند.

• در کنار واژه گنوزیس اصطلاح دیگری در ادبیات یونان رواج داشت که دارای مفهوم کلی تری بود و شامل عرفان نیز می شد.میستی سیزم که آن را می توان راز دانی توجیه کرد ،اصطلاح کلی برای مذاهب و جهان بینی هایی بود که به شکلی درون نگری،مراقبه و مکاشفه را وسیله درک و کشف حقیقت و رستگاری نهایی یا تنویرEnlightementمی دانستند.با این توجیه،میستیک یا اهل سر و راز که به کمک علم باطن به کشف حقیقت پی برده است،با عارف تفاوت اصولی نخواهد داشت.
این جهان بینی ها و پیروان آنها نه تنها راه زوال نپیمودند بلکه بخصوص در اروپا و آمریکا که تا قبل از قرن بیستم زمینه چندان مساعدی برای نشر و توسعه این گونه افکار وجود نداشت،از رشد و جاذبه فراوانی برخوردار شدند.

• مهمترین مشخصه مکاتب رازگرایی و رازدانی عبارتند از:اولا زبان رمزی و مجازی،ثا نیا وحدت و اتحاد با حقیقت یا خدا و بالاخره ارزش مکاشفه و معرفت الهامی و باطنی

• رازگرایان درون نگری و دید باطنی Esotericرا بنیان کشف حقیقت می دانند و معتقدند که حقیقت را نمی توان با فعالیت عقلی و علم اکتسابی آموخت بلکه آن را باید با چشم دل دید.
میستی سیزم با هیچ چیز جز یک تجربه اساسی در ارتباط نیست که آنهم عبارت است از :وحدت انسان با بی نهایت،اتحاد آگاهی انسان با حقیقت مطلق،وحدت عرفانیUnio Mysticoو یا زفاف روحانیNoupulu Spritualisکه در آن انسان می کوشد هویت خود را در یک حیات بسیار عظیم تراز حیات خود گم کند.

فهرست

جلد اول : شامانیسم
جلد دوم : مذاهب اسراری
جلد سوم : وداها
جلد چهارم : ودانتا
جلد پنجم : بودیسم

نویسنده: دکتر عبدالحسین زرین کوب
نشر: امیرکبیر
توضیحات:
مؤلف در کتاب ارزش میراث صوفیه درباره اینکه صوفیه چگونه از زهد آغاز شد و به محبت گرایید و سرانجام آن چیزی شد که امروزه می شناسیم، توضیح داده است. این کتاب حاوی یک تحقیق علمی در مورد قلمرو عرفان، زهد و محبت، شیخ و خانقاه، حکمت صوفیه و ارزیابی نقاط مثبت و منفی در آراء و عملکرد صوفیان می باشد. همچنین درباره تاریخ، عقاید صوفیه و آداب و رسوم بزرگان این قوم سخن به میان آمده است .

نویسنده: غلامحسین ابراهیمی دینامی
نشر: هرمس
توضیحات:
کتاب حاضر مجموعه سخنرانی های فیلسوف معاصر غلامحسین ابراهیمی دینانی است که به بررسی جایگاه فلسفه اسلامی در برابر فلسفه مغرب زمین ، ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام ،حکمت اشراق ، رابطه عرفان و فلسفه و عقلانیت و معنویت در اسلام می پردازد.
طرح این عناوین اصولا طرح یک سری از سوال های اساسی می باشد مولف می خواهد بداند که جایگاه فلسفه اسلامی در مقابل فلسفه مغرب زمین کجاست و با دو فرض سعی دارد به سوالات پاسخ دهد.
یکی فرض تاریخ معرفت و تاریخ علم و تاریخ فلسفه و تفکر، یک تاریخ مسلسل و منظم و مرتب است که از نقطه ای آغاز شده و تاکنون ادامه دارد و در جهت تکامل و پیشرفت بوده است؛ تمامی این مباحث ذیل عناوین زیر شرح داده شده است:

جایگاه فلسفه اسلامی
ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام
رابطه عرفان و فلسفه
حکمت اشراق (1)
حکمت اشراق (2)
عقلانیت و معنویت در اسلام

نویسنده: مهدی فدایی مهربان
نشر: نی
توضیحات: آیا سیاست دانش است و نسبتی با حقیقت دارد و یا تنها یک فن است؟ مطابق تفکیک دوآلیستی تئوریا از پراگما که ریشه‌ای یونانی دارد، سیاست متعلق به حکمت عملی و بنابراین مربوط به حوزه‌ی پراگما است. در چنین تصویری، دانش سیاست نمی‌تواند ساحت آشکارگی حقیقت باشد؛ بدین‌گونه، سپهر سیاسی، سپهر اجماع و خطابه‌های اقناعی خواهد بود. در مقابل این دیدگاه مبتنی بر متافیزیک و ریطوریقا، حکمای الهی در ایران سیاست را متعلق معرفت و حکمت می‌دانند. بنابراین کشف حقیقت سیاست به‌مثابه تدبیر منزلِ دنیایی، معطوف به حضور و آشکارگی وجود است. در این اثر، ما به بررسی اندیشه‌ی سیاسی عرفا و حکمای الهی در باب سیاست می‌پردازیم که در پی کشف حقیقتِ سیاست‌اند.

نویسنده:شیخ فرید الدین محمد عطار نیشابوری
نشر: زوار
توضیحات: سی و پنج سال عمری است. بهار 1346 بود که این مقدمه و متن و تعلیقات تذکره‌الاولیا عطار را به رفیق از دست رفته‌ام اکبر زوار سپردم، و او چاپ و نشر آن را بر عهده گرفت. در چاپخانه بانک بازرگانی ایران، آقا سید کار حروف چینی آن را آغاز کرد و روزهای زیادی، از بام تا شام، پاره‌های کوچک سرب را از گارسه‌ها برمی‌گرفت… . (بخشی از متن کتاب)

نویسنده:محمد جوادروادگر
نشر: روزنه
توضیحات: این کتاب در تلاش تبیین دروغین بودن عرفان های غیرالهی است و مولف معتقد است که در جهان جدید برای تخدیر انسان، معنویت منهای خدا و عرفان واره هایی گریزان از فطرت و عقلانیت عرضه شده است و آرامش های کاذب و ناپایدار را در قالب آیین های بشری و مواد تخدیری و داروهای روانگردان به بشر بحران زده و دورافتاده از فطرتش عرضه کرده اند.در کتاب حاضر همچنین تاکید می شود که معنویت های بدون خدا سراب بوده و معناگرایی خداباورانه و معادگروانه سرِ آب است و انسان تشنه آب است نه سراب.

محمدجواد رودگر مولف کتاب دارای تحصیلات حوزوی و نیز دکترای عرفان اسلامی است. از وی تاکنون بیش از 27 اثر به صورت کتاب منتشر شده است.

این کتاب دارای فصل هایی چون کدام سلوک؟، آرامش پایدار، تحدید دین به معنویت در جریان های معنوی نوپدید، مقامات و احوال عرفانی در نهج البلاغه، اقسام عرفان، تعریف مقام و حال در عرفان و … است.

«سراب یا سرِ آب؛ کدامیک؟» همچنین مقدمه ای به قلم نویسنده دارد که در آن به تعریف فطرت و سپس معنویت در وجود آدمی و عصر حاضر می پردازد.

مترجم: مهدی جواهریان،پیام یزدانجو
نشر: مرکز
توضیحات: در میان انبوه گفتارهای بودایی و گفته های منتسب به بودا، دهاماپادا یگانه متنی است که هر مکتب و هر شاخه و فرقه ی بودایی اصالت انتساب آن به بودا و محوریت آموزه های آن در تعالیم بودایی را به رسمیت می شناسد. دهاما، به عنوان مفهومی اساسی در آیین بودایی، معانی مختلف و متعددی – از قانون و آموزه های آیینی گرفته تا راستی و فضیلت و راست کرداری دارد.

نویسنده: ریچارد رورتی
مترجم: علی سیاح
نشر:چشمه
توضیحات:آیا چیزی به نام «ذات» یا «طبیعت» انسانی وجود دارد؟ چیزی که بتواند مبنا و اساس داوری ها و احکام اخلاقی ما قرار گیرد؟ بدیهی است که هر پاسخی به این پرسش، که هسته ی اصلی فلسفه ی اخلاق را تشکیل میدهد، پیامدهای خاص خود را داراست. به عقیده ی رورتی اثبات یا نفی «دات انسان» تلاشی نافرجام و بیهوده است. تنها کاری که میتوان کرد آن است که ببینیم کدام پاسخ، شادکامی و سعادت بیشتری را برای جامعه بشری به ارمغان خواهد آورد. از این منظر، «اخلاق زندگی امروز» عبارت است از به رسمیت شناختن هرچه بیشتر دیگران، لحاظ کردن هرچه بیشتر خواست های دیگری- اعم از زنان، فرودستان، اقلیت ها- و در یک کلام، گستراندن هرچه بیشتر «دایره ی ما»