تاریخ فقه در ایران و به‌طور کلی در سراسر تمدن اسلامی تاریخ اندیشه‌ورزی درباره‌ی آیین‌های هویت‌ساز عبادی و حقوقی است؛ یعنی مسائلی که طی قرن‌ها مهم‌ترین مسائل اجتماعی محسوب شده، جریان‌ساز بوده، مهم‌ترین تحولات فرهنگی و سیاسی را شکل داده و همواره خود نیز از آن‌ها اثر پذیرفته‌اند. فقه در تمدن‌های نقل‌محور همان جایگاهی را داراست که فلسفه در تمدن‌های مبتنی‌بر عقلِ خودبنیاد دارد. نیاز مسلمانان به آیین‌های وحدت‌بخش و هویت‌آفرین سبب علمِ فقه ـ دانش کشف و تفسیر این آیین‌ها ـ چنین مهم تلقی شود. بنابراین برای شناخت ماهیت فقه باید کارکرد آیین‌ها را از منظر علوم اجتماعی بازجست. مهم‌ترین حرف مؤلف در این اثر نیز همین است.
رسالت‌محوری مؤلف در این اثر معرفی علم تاریخ و بازنمایی ضرورت آشنایی با آن است. به همین منظور تلاش مؤلف این است که دانشجویان را با نوع نگاه تاریخ‌نگارانه، علوم یاری‌رسان به مورخان، شیوه‌ی تحلیل تاریخی، رابطه‌ی میان تاریخ و سایر علوم اجتماعی و درنهایت کاستی‌ها و نقاط ناپژوهیده در حوزه‌ی مطالعات تاریخ فقه اسلامی و منابع دست اول آن آشنا کند.

مؤلف در این کتاب کوشیده است، به سهم خود، با طرح مقوله‌ی «روش تحقیق در تاریخ» از قلمرو علم تاریخ به وادی فلسفه‌ی علم تاریخ گام بردارد و حوزه‌های هستی‌شناسی، معرفت‌شناسی و روش‌شناسی تاریخی را به هم پیوند دهد؛ از مفاهیم و مبانی روش و پژوهش در تاریخ سخن بگوید؛ طرح تحقیق و مؤلفه‌های آن را به بحث بگذارد و با منبع‌شناسی تاریخی به عرصه‌ی روش‌های گردآوری داده‌های تاریخی گذر کند؛ راه‌های پالایش و تصفیه‌ی داده‌های درست از نادرست را بشناساند؛ عناصر و عوامل مؤثر در تحلیل داده را به گفت‌وگو بگذارد و از چگونگی نگارش متن تحقیق (تولید فراورده‌ی علمی) و نقد آن سخن براند.

فرهنگ صلح به هیچ وجه مترادف با فرهنگ انفعال نیست. عبارت «مبارزه‌ی عاری از خشونت» و «نافرمانی مدنی» تداعی‌کننده‌ی نام دو رهبر تأثیرگذار در حیطه‌ی مبارزات مردمی کشورهای دنیاست: مهاتما گاندی و مارتین لوتر کینگ. عدم خشونت، ترفندی برای حرکت است نه بهانه‌ای برای رخوت یا فرمانبری… پایه‌های آن بر اندیشه‌های بزرگ و دستورات والای اخلاقی برای همه‌ی مردم و در هر قدم از زندگی نهاده است: گاندی را می‌بینیم که به سوی دریا می‌رود و در سکوت مشتی نمک از آن برمی‌گیرد، روزا پارکس را می‌بینیم که بر صندلی خود در اتوبوس مونتگامری نشسته و حاضر نیست از آن برخیزد و مارتین لوتر کینگ را می‌بینیم که به همراه هزاران نفر دیگر سوارشدن به اتوبوس را تحریم کرده و با پای پیاده به محل کار می‌رود.
فرهنگ صلح، تعهدی است جدی و همیشگی به بیان صریح اعتقادات و به دوست داشتن همسایگان و سهیم ساختن آن‌ها در ایده‌آل‌ها و آرزوها. این، درسی است که گاندی و کینگ به ما می‌آموزند و سرنوشت و پایان زندگی آن‌ها نیز جز این را نمی‌گوید…
دو فصل نخست این کتاب به زندگی و سیر تحول فکری و شخصیتی این دو رهبر می‌پردازد و در فصل سوم، افکار و اندیشه‌های این دو شخصیت به صورت موضوعی و مقابله‌ای به تصویر کشیده می‌شود.

حدود ساعت چهار صبح، صدای رگبار گلوله آرامش شب را شکست. تروتسکی که از خواب عمیق پریده بود، فکر کرد صدای آتش‌بازی است و مکزیکی‌ها یکی از اعیادشان را جشن گرفته‌اند. به خودش که آمد، متوجه شد «انفجارها خیلی نزدیک و درست درون اتاق بود، کنارم و بالایِ سرم. بوی باروت تندتر و نافذتر شد. آنچه همیشه منتظرش بودیم اتفاق افتاه بود و به ما حمله شده بود.»
تروتسکی، مردی که سخنرانی‌های آتشینش در جریان انقلاب اکتبر ۱۹۱۷، کشوری را به حرکت وامی‌داشت، کمیسر جنگ، نامی هم‌طراز لنین.
بعدها دشمنی‌های دنیای سیاست او را چهره‌ای خائن به مردم و کشورش معرفی کرد. در فاصله‌ای کوتاه، دشمن و رقیب قدرتمند او، استالین، مقدمات اخراجش از حزب و سپس تبعیدش از کشور را فراهم کرد.
دوستان و اعضای خانواده‌اش یک به یک تاوان نزدیکی و وفاداری به او را به بهای رنج، تبعید، یا مرگ‌شان پراختند. این کتاب، با نگاهی به گذشته، به سال‌های پایانی زندگیِ در تبعید تروتسکی می‌پردازد. و شاید در پایان پرسشی پنهان را مطرح می‌کند؛ آیا از سر گذراندن تمام آن رنج‌ها، مخاطرات، تبعیدها و مرگ‌ها ناگزیر بود؟

زنده یاد، محمدمهدی کمالیان (۱۳۷۶-۱۲۹۷)، شخصیتی فراتر از یک عنوان ساده بود. گذشت زمان، اکنون ابعاد ناشناخته‌ی وجود او را برای ما آشکار می‌کند، درحالی‌که این جنبه‌ها در زمان حیات او برای بیشتر مردم ناشناخته مانده بود و عامل اصلی این اختفا خود او بود که آرامش و خلاقیت را به شهرت و آوازه ترجیح می‌داد. زنده‌یاد کمالیان، ادیب و حافظ شناس و رجل فرهنگی و خوشنویس (در چند رشته) و عکاس و کارشناس موسیقی بود و به‌ویژه او را در ساختن سه‌تارهای نفیس سرآمد همگان می‌شناسند. این استاد برجسته‌ی موسیقی ایرانی که نقش تاریخی بسیار مهمی در تداوم میراث هنر موسیقی دارد، در اواخر عمر مهر سکوت را شکست و طی یازده ساعت گفت‌وگو با گردآورنده‌ی کتاب حاضر، بسیاری مطالب مهم و حکایت شیرین از موسیقی و موسیقیدانان ایرانی را بازگو کرد. گفته‌های او، گردش حزن‌آلودگی در «باغ خاطره‌ها»ست که ما را به یاد اساتید بزرگ چهل الی هفتاد سال گذشته می‌اندازد و یادشان را زنده و جاوید می‌سازد.

زندگی، شخصیت و اندیشه‌های دکتر محمد مصدق به‌عنوان یکی از مهم‌ترین چهره‌های تاریخ معاصر ایران، به‌رغم این‌که سالیان درازی از نهضت ملی‌شدن نفت می‌گذرد، همچنان در محاق قرار دارد. صرف‌نظر از این‌که واقعیت تاریخی او وجه‌المصالحه‌ی صف‌بندی‌های سیاسی قرار گرفته، نکته‌ی مهم دیگری نیز وجود دارد که درخور توجه است: فشردگی رخدادهای سیاسی دوران نهضت ملی و نخست‌وزیری دکتر مصدق و اهمیت این دوره‌ی تاریخی هرگز اجازه نداده است که زندگی شخصی و سیاسی طولانی او پیش از اردیبهشت ۱۳۳۰ مورد توجه قرار گیرد. این هم از طنزهای تاریخ است که گستره‌ی زندگی شخصیتی، تنها برحسب حوادث دو سال از آخرین سال‌های عمر او تقریر شود.
بیرون کشیدن مصدق از این محاق و تاباندن نوری بر قطعاتی مهم از تاریخ معاصر ایران از خلال آن، انگیزه‌ی اصلی پژوهشی بوده که این کتاب حاصل آن است. پرداختن به زندگی مصدق، درعین‌حال امکانی برای راه‌یافتن به احساسات، آرزوها و دغدغه‌های نسلی از سیاست‌ورزان ایران هم هست.

محسن نجات حسینی متولد سال 1323 در مشهد است. او دارای فوق‌لیسانس مهندسی شیمی از دانشکدهٔ فنی دانشگاه تهران در سال 1349 است و تحصیل خود را در سوئد و در تخصص فیزیک پرتوهای یون‌ساز در سال 1360 پی گرفته است. محسن نجات حسینی از اعضای اولیهٔ سازمان مجاهدین خلق ایران است که در سال 1349 هم‌زمان با فارغ‌التحصیلی از دانشکدهٔ فنی با مأموریت از سوی سازمان مجاهدین برای گذراندن دوران عملیات چریکی از ایران خارج شد. وی تا سال 1355 با سازمان مزبور همکاری می‌کرد. گزارشی از رویدادها و تجربیات وی در این دوران، در کتاب «بر فراز خلیج فارس»، منتشر شده است. مقالات پژوهشی ـ اجتماعی نوشتهٔ محسن نجات حسینی در مقاطع مختلف در برخی از روزنامه‌های ایران به چاپ رسیده است. او در سال 1372 جایزهٔ وزارت بهداشت و درمان سوئد را برای ارائه بهترین ایده‌ها دریافت کرد.