نوری ابراهیم در جلسه دفـاع از پایان‌نامه دکترایـش در باره منصور حلاج اطلاع می‌یابد که تزش به بهانه الحاد حلاج مردود اعلام شده است.
در اوج دوران افسردگی ناشی از این شکست، خیال حلاج در برابر او جان می‌گیرد و زبان می‌گشاید. نوری درمی‌یابد حلاج و او هر دو گرفتار جیره‌خواران و فقهایی جاه‌طلبند که دور سلطان را گرفته‌اند و دین برایشان اسم شبی است برای راهیابی به کاخ جادویی قدرت…

محمد اقبال لاهوری(1256_ 1317خورشیدی) شاعر فیلسوف و متفکر اهل شبه قاره که اشعار زیادی به زبان پارسی سروده است.کتاب سیر فلسفه در ایران(یا سیر حکمت در ایران) در اصل پایان نامه ی دکترای اقبال لاهوری است.

در این کتاب کوتاه که به زبان نو رایج در محافل باخترزمین و در نتیجه روان تر و قابل درک تر نوشته شده است به صورت اجمالی با فلسفه ی ایران و آراء و اندیشه های برخی از فیلسوفان ایرانی آشنا می شوید.در این کتاب خواهید دید بسیاری از اندیشه های فیلسوفان عصر جدید در اروپا نظیر دیوید هیوم , جرج برکلی , دکارت و… سال ها پیش به گونه ای در لابه لای نوشتجات و مجادلات فلسفی فیلسوفان ایرانی و عرب یافت می شوند.
اقبال در این رساله با روش تشریحی زمینه های تاریخی ظهور و تحولات فلسفه در ایران را بررسی کرده است .اقبال، علاوه بر آن مفاهیم فلسفی قدیم را به زبان فلسفی امروزی بیان کرده و مضافا این که ریشه های تصوف ایرانی و اسلامی را مرور نموده است .این رساله در دو بخش سامان یافته است .

بخش نخست با عنوان فلسفه در ایران باستان به شرح دو گرایی ایرانی (زردشت، مانی و مزدک) و بخش دوم با عنوان “دو گرایی یونانی ” با این موضوعات به طبع رسیده است :ارسطوییان نوافلاطونی”، “ظهور و سقوط خردگرایی در اسلام”، “مجادله واقع گرایی و انگارگرایی”، “تصوف”، و “فلسفه در عصر جدید .در انتهای کتاب نمایه نام ها و واژه نامه انگلیسی به فارسی به چاپ رسیده است.

پدید آمدن جنبش توده ای بزرگ،که خود طی چندین ده سال اخیر شاهد و قربانی آنها بوده ایم.توده ای شدن فزاینده زندگی اجتماعی،اقتصادی و فرهنگی باعث شده اند که ما امروزه از پرسش زیر به مراتب شدیدتر از انسان های اوایل قرن حاضر به تکان آییم.پرسش این است که هر فرد چگونه جزیی از یک توده ی از لحاظ تشکیلاتی و روانی کم وبیش متحد الشکل می شود و چه عاملی باعث می گردد تا وی به کاری دست بزند و یا از انجام عملی خود داری ورزد؟

انواع متفاوت بسیاری از امپراتوری ها وجود داشته است ( روم ، عثمانی ، چین ، روسیه ، شوروی ، اتریش مجار ، ناپلئون ، انگلستان ، فرانسه و … ) از این گروه رنگ و وارنگ می توان به آسانی نتیجه گرفت که فضای چشمگیری برای مانور وجود دارد که امپراتوری چگونه می تواند تعبیر ، اداره و به نحوی فعال برساخته شود . تصورات متفاوت و گاهی رقیب درباره امپراتوری را حتا می توان در همین فضا درونی کرد . امپراتوری چین در مرحله ای با گسترشی شدید در کاوش سرزمین های حوزه اقیانوس بود تا آن که به گونه ای ناگهانی و مرموز به درون خود عقب نشست . امپریالیسم آمریکا از جنگ جهانی دوم به شیوه ای ناپایدار از تصوری از امپراتوری به تصوری دیگر نمود یافته است

در اولین بخش این دوره، شیوه‌ی ادراک جهان پیرامون خود را بررسی می‌کنیم. هر چیزی که فکر می‌کنیم می‌بینیم، می­شنویم و تجربه می‌کنیم، نه ثبت مستقیم جهان خارج که برساخته و تفسیری از جهان است. اطلاعات فیلتر، تحریف و مقایسه و بخش­های خالی با داده­های غیرواقعی پر می‌شود و در نهایت در بطن روایتی قرار می­گیرد که با فرضیات ما درباره‌ی جهان سازگار است. تجربیات و افکار ما نیز از فیلتر «ایگو» و نیازهای هیجانی مختلف ما می­گذرد و پالایش می‌شود. پس از بررسی این موضوع که مغز ما چگونه واقعیت را تحریف می‌کند، به این مسئله می­پردازیم که چگونه می­توان با استفاده از مهارت­ها و ابزارهای تفکر نقاد با فریب­های ذهن مقابله کرد. فلسفه و به کار بردن تفکر نقاد و علم، ابزارهایی هستند که انسان‌ها­ به‌آهستگی و با دقت طی چندهزار سال برای جبران کاستی­های مغز به وجود آورده‌اند. علاوه بر این در بخش دوم به تاریخ علم می­پردازیم و به این‌که چگونه می­توان تفاوت بین علم خوب، علم بد و شبه­علم را تشخیص داد. در این بخش، نمونه‌های متعددی از شبه­علم­ مطرح شده که در آن‌ها تلاش­های متعدد برای رسیدن به اکتشافات جدید به بیراهه رفته­ است. همچنین اشتباه­های بزرگ علمی را بررسی می‌کنیم و درس­هایی را که باید از این اشتباه­ها فراگرفت. در بخش پایانی این دوره یاد می­گیرید که چگونه تفکر نقاد، دانش علمی و دانش سازوکارهای خودفریبی را در زندگی روزمره به‌کار ببندید. همچنین، با نقش علم و تفکر نقاد در دموکراسی، ضرورت آموزش علم و چگونگی رویکرد شکاکانه به رسانه­ها آشنا می‌شوید. این بخش از دوره در واقع راهنمایی برای جلوگیری از فریب خوردن و کلاه‌برداری است. هدف این است که در پایان دوره به درک جامعی از تفکر نقاد، مؤلفه‌های آن و همچنین ضرورت فراگیری این تفکر برسید.

هنگامی که دانشجوی دانشکده ادبیات دانشگاه تهران بودم؛ بارها از استاد فقیدم، شادروان ملک‌الشعرای بهار می‌شنودم که می‌فرمود: «نثر پارسی با مراحل مختلفی که در طی قرون متمادی در مسیر تطور و تکامل پیموده و اسالیب و اقسام متنوعی که داشته و آثار ارزنده‌ای که از خود به جای گذاشته است؛ در تاریخ ادب و فن نقد کمتر بدان پرداخته و از آن سخن گفته‌اند.»