پژوهش حاضر تلاش کرده ریشه ها و عوامل بروز قیام های مردمی در کشورهای عرب خاورمیانه را با رجوع به ژرف ترین مناسبات موجود در جوامع منطقه از منظر اقتصاد سیاسی نفت مورد بررسی قرار دهد. این بررسی، الزاماً در سه سطح داخلی، منطقه ای و فرامنطقه ای صورت پذیرفته است. این نوع نگاه، تصویری کلان از مختصات و ویژگی های اقتصاد سیاسی نفت در کشورهای خاورمیانه ارائه می کند و می تواند برای مطالعه وضعیت منطقه حتی صرف نظر از پیوند آن با موج حرکت های مردمی موجود مفید باشد. هم همین نوع نگاه در بحث درباره شرایط بازار نفت حاکم بوده است. به این معنا که در این بخش نیز تلاش بر آن بوده که بر پایه الگوهای نظری موجود، تصویری از وضعیت کنونی بازار نفت و نیروها وعوامل تأثیر گذار در آن ارائه شود. در ادامه شیوه اثرگذاری قیام های مردمی درمنطقه بر معادلات بازار نفت جهان مورد بررسی قرار گرفته است. در واقع این اثر تلاش کرده است تصویری کلان از مختصات اقتصاد سیاسی نفت در خاورمیانه از جنبه های مختلف شامل سیر تحولات تاریخی مرتبط، تحلیل شرایط اقتصاد سیاسی نفت در داخل کشورهای منطقه و جایگاه خاورمیانه در معادلات بازار نفت جهان ارائه کند. در عین حال کتاب به رابطه تعاملی تحولات در هر حوزه با پدیده قیام های مردمی کشورهای منطقۀ خاورمیانه وشمال آفریقا توجه داشته است. بنابراین با توجه به رویکرد کتاب در بررسی بنیادی موضوعات مرتبط با اقتصاد سیاسی نفت در خاورمیانه و با عنایت به اهمیت پدیده قیام های مردمی در منطقه نفت خیز خاورمیانه وشمال آفریقا، این اثر می تواند در مطالعه دروس مرتبط با مسائل نفت در رشته های علوم سیاسی و مطالعات منطقه ای مفید واقع شود.

دیدگاه های مختلفی در مورد ماهیت و رفتار سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دوران موسوم به اصول گرایی وجود دارد. دیدگاه نخست، سیاست خارجی دولت نهم و دهم را تداوم و استمرار سیاست خارجی جمهوری اسلامی در گذشته می داند؛ به گونه ای که تغییر ماهوی و اصولی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در این دوره نسبت به دوره های پیشین رخ نداده است. از این رو، سیاست خارجی ایران در این دوره، ادامه و استمرار گذشته در شرایط متحوّل و متغیر نوین جهانی است. دوّمین دیدگاه، به عکس، قائل به تغییر و تحوّل بنیادی و اساسی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی است. به طوری که سیاست خارجی دولت اصول گرا یک گسست در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران به شمار می آید. رویکرد سوّم، در میانه دو رهیافت گذشته قرار داشته و به تداوم در عین تغییر در سیاست خارجی جمهوری اسلامی در دوران حاکمیت اصول گرایان باور دارد؛ یعنی تداوم در مبانی، اصول و راهبرد و تغییر در رویه و رفتار سیاست خارجی.

این کتاب مجموعه مقالاتی است درباره وضعیت جدید امنیت خاورمیانه به قلم جمعی از استادان دانشگاه‌ها و پژوهشگران کشورهای ایران، مصر، امریکا و ترکیه که در آن مسائل امنیت ملی به تاریخ، جامعه، نظام اقتصادی، نظام قبیله‌ای و قدرت نظامی ربط داده شده و سطح آن در کل منطقه و در ارتباط با کشورهای گوناگون به بحث گذاشته شده است. کتاب در پنج بخش و یازده فصل سامان یافته است. فصل مقدماتی حاوی مقاله‌ای است با عنوان “رهیافتی جامع برای مطالعه امنیت ملی در خاورمیانه/ لی نور جی. مارتین”. بخش اول حاوی سه مقاله درباره مشروعیت سیاسی کشورهای خاورمیانه است: 1- مشروعیت سیاسی و جعل تاریخ؛ مطالعه موردی عربستان سعودی/ مداوای الرشید، 2 – مشروعیت و امنیت در کشورهای عربی (1996 – 1989)/ مصطفی کامل السعید، 3 – چالش‌های سیاسی و دولت‌های خاورمیانه در قرن بیست و یکم/ فرهاد کاظمی، در بخش دوم، دو مقاله در رابطه با مسائل قومی و مذهبی آمده است: 1 – گروه‌های مذهبی، سکولاریسم و امنیت در ترکیه/ عایشه گونش آی آیا، سنجر آی آتا، 2 – جایگاه قومیت در مسایل امنیتی ترکیه/ عایشه گونش آی آتا، سنجر آی آتا. بخش سوم از دو مقاله درباره توانمندی‌های اقتصادی خاورمیانه تشکیل شده است: 1 – رونق اقتصادی در خاورمیانه: خیزش واقعی یا تداوم وضع موجود/ سهراب شهابی، فریده فرهی، 2 – مولفه‌های اقتصادی امنیت در خاورمیانه، گزینه‌های فرا روی خاورمیانه در قرن بیست و یکم/ جرج اوون. در بخش چهارم یک مقاله در رابطه با منابع طبیعی آمده است: “آب و امنیت در خاورمیانه؛ مطالعه موردی مناقشات اسراییل سوریه/ هیلل آی شووال”. در فصل دهم نیز یک مقاله با موضوع توانمندی‌های نظامی خاورمیانه آمده است: “امکان سنجی پیدایش یک سیستم امنیتی مشترک در خاورمیانه/ یائیر ایورون”. کتاب با نتیجه‌گیری به قلم ویراستار کتاب به پایان می‌رسد که مطلبی است با این عنوان: “گذر به مرزهای نوین؛ ظهور چهره جدید امنیت در خاورمیانه/ لی نور جی. مارتین.