سیاست‌گذاری خارجی در فدراسیون روسیه

تدوین و ترجمه: مهدی داوری
نشر: مخاطب
توضیحات: سیاست خارجی تصمیمات كلانی است كه توسط مدیران راهبردییك واحد سیاسی در رابطه با سایر كشورها اتخاذ می‌شود و منظور از آن رسیدن به اهدافی است كه بر پایه منافع آن واحد سیاسی تعریف می‌گردد. سیاست خارجی هر كشوری متاثر و ملهم از عوامل و نهادهای گوناگونی می‌باشد و در هر نظام سیاسی مساله سیاستگذاری خارجی از نقطه نظر تصمیم‌گیری دارای مجاری خاصی است. از اینرو سیاست خارجی به مثابه آیینه تمام نمای تفكرات و رویكردهای دولت و مواضع مختلف آن در عرصه بین‌المللی می‌باشد كهنهادها، مراجع خاصی و عوامل و مولفه‌های زیادی می‌توانند در امر تصمیم‌گیری و اجرا در آن موثر باشند.
با عنایت به این امر شناخت ماهیت و عوامل موثر در نظام سیاستگذاری و تصمیم‌گیری واحدهای سیاسی مولفه مهمی در اتخاذ رویكرد مناسب در عرصه سیاست خارجی است. بر این اساس شناخت نظام سیاستگذاری خارجی فدراسیون روسیه از متغیرهای تاثیر گذار در بررسی تحولات بین‌المللی و منطقه‌ای می‌باشد. در این میان آنچه مشخص است این است كه دولت روسیه طی سال‌های اخیر موفق شده سیاست خارجی مستقلی را برای خود در پیش بگیرد تا بتواند جایگاه جهانیخود را كه در نتیجه سقوط اتحاد جماهیر شوروی از دست داده بود را احیا كند و در فرآیند تصمیم‌سازی خارجیرا كه در آن دچار نابسامانی شده و این عرصه با بحران‌های مختلف مفهومی،‌ نهادی و هویتی مواجه بود تجدید نظر نماید. بر این اساس روسیه بار دیگر وارد نظم جهانی شده است تا به عنوان یكی از عناصر تأثیرگذار و بین‌المللی در آن به ایفای نقش بپردازد.
اهمیت روسیه و شناخت آن از جنبه¬های مختلف برای همگان بالاخص ناظران و علاقمندان به تحولات بین‌المللی حیاتی و مهم است، اما شناخت روسیه مستلزم آن است كه قبل از هرچیزی از فرآیند و ساختار سیاستگذاری خارجی روسیه تصویر و شناختی بدست آورده شود تا بدانیم در سرزمین شگفتی‌ها و تضادهاچه ویژگی‌هایی بر جریانات داخلی و رفتار خارجی آن اثر می‌گذارد.
كتاب حاضر كه گزیده‌ای از مقالات در حوزه سیاستگذاری خارجی در روسیه است می‌كوشد از زاویه جدیدی بر نظام سیاستگذاری خارجی این كشور توجه نماید، امریكه در آثار ترجمه شده و یا تالیف شده به زبان فارسیكمتر مورد توجه واقع شده است. بر این اساس هشت مقاله مورد توجه مترجم قرار گرفته است. مقاله اول با عنوان پیدایش سیاست خارجی فدراسیون روسیه ضمن توجه به مفهوم سیاست خارجی روسیه و ارائه سابقه‌ای از سیاست خارجی این كشور، تحلیلی از جهت گیری‌ها، ماهیت وجودی سیاست خارجی فدراسیون روسیه مبتنی بر پایان جنگ سرد و فروپاشی اتحاد شوروی ارائه نماید.
مقاله بعدی با عنوان سیاست خارجی فدراسیون روسیه از جمله مقالاتی است كه به بررسی سیاست خارجی این كشور قبل و بعد از فروپاشی پرداخته است و ضمن توجه به اولویت‌های سیاست خارجی این كشور در پس از فروپاشی، نگاهی به تحولات و اسناد مهم این دوره داشته است.
مقاله كلونان با عنوان آرمان‌های تاریخی و سیاست داخلی روسیه در تعقیب جایگاه بین‌المللی از مقالاتی است كه به دنبال پاسخ به عوامل تعیین كننده منافع ملی و راهبرد روسیه در نخستین دهه بعد از جنگ سرد می‌باشد. نویسنده در این مقاله با تركیب روان شناسی اجتماعی و ساختار‌گرایی بدنبال پاسخ به این سوال است و مباحثی نظیر اعتبار داخلی جایگاه هژمونیك روسیه در فضای پساشوروی و تاثیر آرمان‌ها بر تعریف رسمی از منافع ملی روسیه را مورد توجه قرار داده است.
محدودیت‌های ساختاری دیپلماسی روسی عنوان مقاله دیگری است كه مورد توجه قرار گرفته است. نویسنده در این مقاله تمركز بر شرایط ساختاری را برای درك و پیش بینی تصمیمات رهبران محور قرار داده است و مباحثی نظیر تاریخ، جغرافیا، صف بندی‌های جدید منطقه‌ای و نیز جاذبه دوگانه روسیه برای غرب را طرح نموده است.
مقاله دیگریكه در این كتاب ارائه شده است مقاله آلن سی.لینچ با عنوان تاثیر نوع رژیم بر سیاست خارجی روسیه در قبال غرب از سال 1992 تا 2015 می‌باشد. نویسنده با تاكید بر تاثیر پذیری سیاست خارجی روسیه از تعامل نظام سیاسی آن با نظام‌های سیاسی دیگر به بررسی ارتباط بین نوع رژیم و سیاست خارجی پرداخته و تاثیر رژیم سیاسی روسیه پساشوروی بر سیاست خارجی آن را تحلیل نموده است.
اثر دیگر در این حوزه كه از منظر تصمیم گیرندگان به سیاست خارجی روسیه توجه نموده است مقاله لیسینیا سیمائو با عنوان «آیا هنوز رهبران تصمیم می‌گیرند؟ نقش رهبری در سیاستگذاری خارجی روسیه» می‌باشد. نویسنده در این مقاله با تمركز بر سطح تحلیل فردی بر آن است تا پویش‌های تكاملی سیاست خارجی روسیه را روشن ساخته و تصمیمات رهبران روسیه را با بهره‌گیری از دو مورد مطالعاتی حادثه یازده سپتامبر و جنگ روسیه با گرجستان ترسیم نماید.
توجه به روانشناسی اجتماعی محور مقاله مشترك لارسون و شوچنكو می‌باشد كه با استفاده از فرضیه روانشناسی اجتماعی موضع تهاجمی روسیه در ارتباط با قدرت، جایگاه و عواطف در سیاست خارجی مورد توجه قرار گرفته است. نویسنده در این مقاله با توضیح اقدامات روسیه برای ابراز وجود به دلیل وجود احساسات ناشی از دست دادن جایگاه، به بررسی سیاست خارجی روسیه از این منظر پرداخته است و به ویژه سیاست خارجی روسیه در قبال ایالات متحده را در این قالب می‌بیند و با ذكر مواردی نظیر اشغال شبه جزیره كریمه و جنگ گرجستانو .. آن را ناشی از واكنش روسیه به آمریكایی می‌داند كه از اعطای جایگاه واقعی روسیه به آن خودداریكرده است.
آخرین مقاله كه در این كتاب طرح شده است، اثر دیوید سوارین با عنوان «ساخت فضاهای ژئوپلتیكی در گفتمان سیاست خارجی روسیه قبل و بعد از بحران اوكراین»می‌باشد. نویسنده در این مقاله با تمركز بر گفتمان‌های ناشی از نخبگان حاكم، ساخت فضاهای ژئوپلتیكی سیاست خارجی روسیه را بررسی می‌كند. از اینرو به این امر پرداخته می‌شود كه چگونه سیاستگذاران اهمیت یك منطقه جغرافیایی خاص را برای سیاست خارجی خود تعریف و ترسیم می‌نمایند و كاركرد هر فضا برای پیگیری منافع چگونه است. بر این مبنا نویسنده در این مقاله به بررسی بحران اوكراین به عنوان مطالعه موردی در این زمینه می‌پردازد.
در انتها خود را موظف می‌دانم از دوست عزیز و گرانقدرم آقای دكتر نورمحمدیكه در این مسیر با راهنمایی‌های خود موجب پیدایش این اثر شدند سپاسگذاریكنم. در پایان بدیهی است هرگونه نقص و كاستی در ترجمه صرفاً متوجه مترجم بوده و در همین رابطه از اساتید و محققان محترم كه با راهنمایی‌های خود موجبات رفع نواقص را فراهم آورند پیشاپیش تشكر می‌كنم. امید است توجه به سیاستگذاری خارجی به عنوان یكی از زمینه‌های حوزه سیاستگذاری عمومی محور نگارش و ترجمه آثار جدید توسط محققان، مترجمان و دانشگاهیان كشور قرار گیرد.